Z przygotowań do rajdu
Karol Rudy
Z przygotowań do rajdu
Latem 1936 roku miał miejsce kolejny rajd doświadczalny zorganizowany celem przebadania najnowszych rozwiązań konstrukcyjnych oraz pojazdów przeznaczonych dla Wojska Polskiego. Tym razem wzięły w nim udział tak ciekawe pojazdy na 7TP „Smok”, prototyp C2P „Tygrys” czy też przebudowany do standardu 7TP oryginalny brytyjski czołg Vickers. Rajd tego rodzaju był sporym wyzwaniem logistycznym oraz organizacyjnym, wiódł zaś przez różnorodne obszary ówczesnej II Rzeczypospolitej. Poniżej zamieszane zostają fragmenty dokumentów wytworzonych w dowództwie Broni Pancernych z okresu przygotowań do tej wyprawy. Jest to ciekawy materiał źródłowy, pozwalający dokładnie ustalić jakie pojazdy i w jakim celu zostały do rajdu wytypowane. (Archiwum Akt Nowych, akta Sztabu Głównego, 617/13).
Ministerstwo Spraw Wojskowych
Dowództwo Broni Pancernych
Tel. M.S.Wojsk. wewn. 2518
L.dz. 1719/Tjn.Studja.36
Warszawa, dnia 12 czerwca 1936 r.
Próby techniczne ze sprzętem modelowym pancerno-ciągnikowym.
Polecam Panu Pułkownikowi zorganizowanie i przeprowadzenie prób technicznych na trasie 1424 km ze sprzętem modelowym pancerno-ciągnikowym, jak następuje:
A. Próbom technicznym na trasie zostanie poddany następujący sprzęt:
1/ czołg 7TP „Smok” Nr.rej. 1595, dostarczony B.B.T.Br.Panc. Załoga: 1 kierowca, 1 majster z W.D.
2/ czołg V7TP Nr.rej. 1359, dostarczony B.B.T.Br. Panc. Załoga: 1 kierowca, 1 majster z W.D.
3/ czołg TK-S z tulejami azotow. Nr.rej. 1585, dostarczony B.B.T.Br.Panc. Załoga: 1 kierowca, 1 pomocnik z C.W.Br.Panc. Uwaga: czołg holuje przyczepkę modelową 2-u kołową z prętowem uresorowaniem po poprawkach, o ciężarze 1050 kg, którą dostarczy B.B.T.Br.Panc.
4/ czołg TKS-B /z bocznymi sprzęgłami/ Nr.rej. 1510, dostarczy B.B.T.Br.Panc. Załoga: 1 kierowca, 1 pomocnik z C.W.Br.Panc. Uwaga: czołg holuje przyczepkę kołowo-gąsienicową po ulepszeniach, o ciężarze 1260 kg, którą dostarczy P.Z.Inż.
5/ ciągnik C7P Nr.rej. 8393 z przyczepką 4-ro kołową, dostarczy B.B.T.Br.Panc. Załoga: 1 kierowca, 1 majster z P.Z.Inż. Uwaga: ciągnik holuje przyczepkę modelową Nr. 1 konstrukcji B.B.T.Br.Panc. 4-ro kołową amunicyjną dla art.najc. kal. 220 mm o ogólnym ciężarze 9000 kg.
6/ ciągnik C7P /nierejestrowany/ dostarczy P.Z.Inż. Załoga: 1 kierowca, 1 majster z P.Z.Inż. Uwaga: ciągnik holuje przyczepkę modelową Nr. 2 konstrukcji B.B.T.Br.Panc. 4-ro kołową amunicyjną dla art.najc. kal. 220 mm o ogólnym ciężarze około 9000 kg, którą dostarczy B.B.T.Br.Panc.
7/ ciągnik TK-S „Tygrys” Nr.rej. 8898, dostarczy B.B.T.Br.Panc. Załoga: 1 kierowca, 1 majster z W.D. Uwaga: ciągnik holuje przyczepkę po poprawkach 2-u kołową benzynową o ciężarze ok. 1500 kg, którą dostarczy P.Z.Inż.
8/ samochód panc. wz. 34/3 Nr.rej. 5421, dostarczy B.B.T.Br.Panc. Załoga: 1 kierowca, 1 pomocnik z C.W.Br. Panc. lub 3 Bat.Panc.
9/ samochód Panc. wz. 34/2, Nr.rej. 5423, dostarczy B.B.T.Br.Panc. Załoga 1 kierowca, 1 pomocnik z C.W.Br. Panc. lub 3 Bat.Panc.
10/ ciągnik C4P, Nr.rej. 8558, dostarczy B.B.T.Br. Panc. Załoga: 1 kierowca, 1 pomocnik z W.D. Uwaga: 1/ na ciągniku próba gąsienic bezsworzniowych z klinami gumowemi nowego typu. 2/ ciągnik holuje działo o kal. 120 mm i ciężarze
3040 kg na wózku z uresorowaniem elastycznem konstrukcji B.B.T.Br.Panc. /próba ostateczna/ – dostarczy B.B.T.Br.Panc.
11/ ciągnik C4P, Nr.rej. 8556 modelowy /dyfer. trybowy – pierwsza próba/ – dostarczy P.Z.Inż. Załoga: 1 kierowca, 1 pomocnik z P.Z.Inż. Uwaga: 1/ ciągnik holuje działo kal. 120 mm o ciężarze 3040 kg na wózku z uresorowaniem elastycznem konstrukcji B.B.T.Br.Panc. /próba ostateczna/ – dostarczy B.B.T.Br.Panc. 2/ puszkarz i 3-ch kanonierów do obsługi i konserwacji dział – z 1 pułku art.najc.
12/ motocykl CWS terenowy Nr.rej. 1465, dostarczy B.B.T.Br.Panc. Załoga: 1 kierowca z B.B.T.Br.Panc. 13/ 2 motocykle CWS typ RT-600 „Sokół”, dostarczy P.Z.Inż. Załoga: 2 kierowców z P.Z.Inż.
Tabor pomocniczy
1/ Samochód terenowy wz. 34 Nr.rej. 8143, dostarczy B.B.T.Br.Panc. Załoga: 1 kierowca z B.B.T.Br. Panc. Uwaga: samochód ten przeznaczony jest dla sprzętu technicznego jako patrol reparacyjny pod kierownictwem st.m.w. [ starszego majstra wykwalifikowanego] Polinarka z W.D.
2/ Samochód 6-cio kołowy Fiat typ 611 C, nr.rej. 7807, dostarczy B.B.T.Br.Panc. Załoga: 1 kierowca z B.B.T.Br.Panc. Uwaga: samochód przeznaczony jest na transportowanie osprzętu saperskiego i warty.
3/ 3 samochody Fiat 621 L, dostarczy K.Z.Br.Panc. / pod osprzęt/, załoga: 3 kierowców z K.Z.Br.Panc.
4/ 2 samochody osobowe z K.Z.Br.Panc. dla Komisji i Przedstawicieli
Pozatem P.Z.Inż. przedstawią do prób:
a/ 1 samochód ciężar. typ 618
b/ 1 samochód „łazik” typ 508
c/ 1 samochód „łazik” typ 508/518
d/ 1 samochód ciężarowy typ 621 lub samochód terenowy wz. 34
e/ 1 motocykl CWS M 111.
Kierowców na te samochody dostarczy P.Z.Inż. Dowódców formacyj, wyznaczających kierowców i pomocników, specjalnie polecam wyznaczyć obsługę z pośród kierowców, posiadających wysokie kwalifikacje techniczne i moralne, a to ze względu na zachowanie tajemnicy oraz dużą odpowiedzialność i trudne warunki w jakich próbowany sprzęt będzie pracował.
Pełna wersja artykułu w magazynie NTW Numer Specjalny 12