Zatopienie Yorktowna

Leszek A. Wieliczko

Bitwa o Midway, stoczona w czerwcu 1942 roku, była jednym z przełomowych wydarzeń drugiej wojny światowej na Pacyfiku. Japońska Cesarska Marynarka Wojenna poniosła w niej druzgocącą klęskę, tracąc m.in. cztery duże lotniskowce, ponad 250 samolotów i ponad 3000 ludzi (w tym 121 doświadczonych lotników). Najbardziej dotkliwą stratą amerykańskiej US Navy był lotniskowiec Yorktown – jedyny, którego dosięgły japońskie ataki lotnicze. Okręt wytrzymał ciosy japońskich bombowców nurkujących i torpedowych. O jego losie przesądziły dopiero torpedy wystrzelone przez okręt podwodny I-168.

Do udziału w operacji MI (MI Sakusen), czyli ataku na atol Midway, Japońska Cesarska Marynarka Wojenna (Dai Nippon Teikoku Kaigun) wyznaczyła 1. i 2. Dywizjon Lotniskowców[i] (Dai-1 i Dai-2 Kōkū Sentai) z 1. Floty Powietrznej (Dai-1 Kōkū Kantai) pod dowództwem chūjō (wiceadm.) Chūichi Nagumo. Pierwszy Dywizjon tworzyły lotniskowce Akagi i Kaga, a Drugi – Hiryū i Sōryū. Grupa lotnicza Akagi składała się z 18 myśliwców Mitsubishi A6M2[ii], 18 bombowców nurkujących Aichi D3A1[iii] i 18 bombowców torpedowych Nakajima B5N2[iv]; Kaga – 18 A6M2, 18 D3A1 i 27 B5N2; Hiryū – 18 A6M2, 18 D3A1 i 18 B5N2; Sōryū – 18 A6M2, 16 D3A1, 18 B5N2 i dwóch prototypów bombowca nurkującego Kūgishō D4Y1 przystosowanych do zadań rozpoznawczych. Akagi zabrał ponadto sześć myśliwców A6M2 z 6. Grupy Powietrznej (Dai-6 Kōkūtai), które miały stacjonować na Midway po zajęciu atolu przez siły japońskie. Hiryū i Sōryū przewoziły po trzy A6M2 z 6. Grupy. Z kolei Kaga miał w hangarach aż dziewięć A6M2 z 6. Grupy i dwa zdemontowane D3A1, prawdopodobnie pochodzące z grupy lotniczej Sōryū. W sumie na pokładach czterech lotniskowców zespołu uderzeniowego(Kidō Butai; dosłownie: zespołu ruchomego) znajdowało się 248 samolotów (nie licząc zdemontowanych maszyn rezerwowych). Okręty opuściły Morze Wewnętrzne 27 maja 1942 roku, kierując się w stronę Midway.

4 czerwca o godz. 04.30 rano czasu lokalnego[v] do nalotu na Midway z pokładów japońskich lotniskowców wystartowało 108 samolotów: 36 myśliwców A6M2 (po dziewięć z każdego lotniskowca), 36 bombowców nurkujących D3A1 (po 18 z Akagi i Kaga) i 36 bombowców horyzontalnych B5N2 (po 18 z Hiryū i Sōryū). Wkrótce po starcie jeden B5N2 z Hiryū musiał zawrócić z powodu awarii silnika. Całą formacją dowodził hikōtaichō (dowódca hikōtai – dywizjonu lotniczego) z grupy lotniczej Hiryū taii (kpt. mar.) Jōichi Tomonaga, lecący bombowcem B5N2. Ponadto Akagi i Kaga wysłały po jednym B5N2 na rozpoznanie. 101 samolotów oczekiwało na lotniskowcach w gotowości do startu i ataku na nieprzyjacielską flotę, gdyby ta została wykryta przez samoloty rozpoznawcze. Były to: 24 A6M2 (po sześć na każdym lotniskowcu), 34 bombowce nurkujące D3A1 (18 na Hiryū i 16 na Sōryū) i 43 B5N2 uzbrojone w torpedy (17 na Akagi i 26 na Kaga).

[i]     Takie tłumaczenie przyjęto w literaturze przedmiotu, choć w strukturze organizacyjnej Cesarskiej Marynarki Wojennej termin kōkū sentai oznaczał flotyllę powietrzną.

[ii]    Pokładowy samolot myśliwski Typ 0 – 0-shiki kanjō sentōki (0-shiki kansen).

[iii]   Pokładowy samolot bombowy nurkujący Typ 99 – 99-shiki kanjō bakugekiki (99-shiki kanbaku).

[iv]   Pokładowy samolot bombowo-torpedowy Typ 97 Wzór 1 – 97-shiki 1-gō kanjō kōgekiki (97-shiki 1-gō kankō).

[v]    Flota japońska posługiwała się czasem tokijskim, późniejszym o 21 godzin (w Tokio była godz. 01.30 w nocy 5 czerwca), a amerykańska Flota Pacyfiku czasem hawajskim, późniejszym o dwie godziny (w Honolulu była godz. 06.30 rano 4 czerwca).

Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia 4/2019