Zagłada konwoju kontradmirała Tanaki (cz.I)
Michał Kopacz
Zagłada konwoju
kontradmirała Tanaki (cz.I)
7 sierpnia 1942 roku amerykańskie oddziały Marines wylądowały na wyspach Guadalcanal i Florida w południowo-wschodnim końcu archipelagu Wysp Salomona. Tym samym rozpoczęła się pierwsza wielka operacja ofensywna podjęta przez Aliantów na Pacyfiku. Przez kilka następnych miesięcy szala zwycięstwa przechylała się raz w jedną, raz w drugą stronę. Wygrana bitwa pod Santa Cruz pozwoliła japońskiemu dowództwu podjąć kolejną próbę wzmocnienia swojej pozycji na Guadalcanalu. W konsekwencji doprowadziło to do całej serii krwawych listopadowych bitew morskich, stanowiących apogeum walk o tę mającą prawie 6500 km2 wyspę. W ich cieniu pozostają wydarzenia z 14 listopada, dnia przerwy pomiędzy dwiema wielkimi bitwami morskimi – I i II bitwą pod Guadalcanalem.
Bitwa pod Santa Cruz rozegrana 26 października, zakończyła się taktycznym zwycięstwem Japończyków. Amerykanie stracili lotniskowiec Hornet, ciężko uszkodzony został bliźniaczy Enterprise. Po jego powrocie do Numea (Nouméa, na Nowej Kaledonii) oceniono, że prowizoryczne naprawy potrwają do 21 listopada. Na Pacyfiku nie było wtedy ani jednego lotniskowca US Navy. Pocieszeniem była obecność dwóch nowych pancerników, ale i one nie były w pełni sprawne. W siłowni Washingtona ciągle usuwano drobne usterki. South Dakota w bitwie pod Santa Cruz otrzymała trafienie 250-funtową bombą (113 kg) w dach wieży artylerii głównej nr 1, a wybuch uszkodził dwie armaty wieży nr 2. Nie lepiej przedstawiała się sytuacja krążowników. Już na początku października Minneapolis musiał udać się do Pearl Harbor w celu naprawy uszkodzonego steru. Po bitwie pod Cape Esperance (11-12 października) do Stanów powróciły postrzelane krążowniki Boise i Salt Lake City. Wreszcie 20 października I-176 storpedował krążownik ciężki Chester. Pod Santa Cruz krążownik lekki San Juan otrzymał trafienie bombą przeciwpancerną, która przeszła na wylot przez jego rufę, lekko uszkadzając ster. Okręt skierowano na remont do Sydney. Naprawy wymagał też krążownik ciężki Northampton, na którym występowały ciągłe problemy z żyrokompasem. Z kolei krążownik lekki San Diego musiał jak najszybciej wymienić zużyte lufy armat kal. 127 mm. Brakowało także intensywnie eksploatowanych niszczycieli. W bitwie pod Santa Cruz stracono Portera, zaś uszkodzeniu podczas kolizji uległy Smith i Mahan. Większość innych jednostek borykała się z mniejszymi lub większymi problemami i usterkami.
O wiele lepiej przedstawiała się sytuacja Marines na Guadalcanalu. Pomimo ciężkich warunków udało się odeprzeć październikową ofensywę oddziałów japońskich. Wybudowano pas startowy dla myśliwców („Fighter One”) i kończono drugi („Fighter Two”). Wyspę opuściły samoloty z lotniskowców (dywizjon myśliwski VF-71 i bombowy VS-71 z zatopionego Waspa oraz bombowy VB-6 z uszkodzonego Enterprise’a). Pozostały jedynie dwa Avengery z dywizjonu VT-8 (z zatopionego Horneta). Na odpoczynek wysłano dywizjon myśliwski Piechoty Morskiej VMF-212, z wyjątkiem ppłk. Harolda „Joe” Bauera, który przejął dowodzenie nad wszystkimi myśliwcami na Guadalcanalu. W pozostawionych dywizjonach, myśliwskich VMF-121 i VMF-122 oraz bombowych VMSB-141 i VMSB-142, wymieniono część pilotów. Na wyspę przybyły pierwsze samoloty nowych dywizjonów Piechoty Morskiej – myśliwskiego VMF-112 (mjr Paul Fontana), bombowego VMSB-132 (mjr Joseph Sailer) i torpedowego VMSB-131. W sumie siły lotnicze zgromadzone na Henderson Field obejmowały 42 samoloty myśliwskie Grumman F4F-4 Wildcat, 24 bombowce nurkujące Douglas SBD-3 Dauntless oraz 3 samoloty torpedowe Grumman TBF-1 Avenger. Kolejne maszyny uzupełnienia miały dotrzeć przywiezione przez lotniskowiec eskortowy Nassau. Na Guadalcanalu bazowała również 347. Grupa Myśliwska armii, w składzie siedmiu myśliwców Bell P-39/P-400 Airacobra. W kolejnych dniach ich liczba wzrosła do 18.
Plan operacji transportowej
W bitwie pod Santa Cruz flota japońska poniosła straty głównie w personelu lotniczym – zginęło wielu doświadczonych i świetnie wyszkolonych pilotów. Poważnie uszkodzone zostały również lotniskowce Shokaku (trafiony 5-6 bombami) oraz mniejszy Zuiho (trafiony dwiema bombami). Oba te okręty wraz z nietkniętym lotniskowcem Zuikaku powróciły po bitwie na wyspy macierzyste. Pomimo braku sukcesów wojsk na Guadalcanalu nastroje w Kwaterze Generalnej pozostawały dobre. Powszechnie podkreślano, że japońskie oddziały były o krok od zdobycia lotniska Henderson Field (osąd ten podparto artykułami z prasy amerykańskiej mówiącymi o strasznych warunkach panujących na wyspie, niskim morale Piechoty Morskiej, jak i o samej bitwie, w której przerwane zostały linie obronne). Japońskie dowództwo z typowym dla siebie bezkrytycznym podejściem do zgłaszanych przez pilotów strat zadanych nieprzyjacielowi sądziło, że udało im się zatopić cztery amerykańskie lotniskowce oraz jeden pancernik (sic!). Niewątpliwie i tu przyczyniły się do tego w jakimś stopniu artykuły prasowe. Już 27 października w „New York Times” pojawiły się informacje o wielkiej bitwie, w której flota amerykańska poniosła ciężkie straty. Kwatera Generalna w Tokio miała więc powody sądzić, że zostało wywalczone względne panowanie na morzu. W konsekwencji postanowiono przerzucić dodatkowe wojska oraz zaopatrzenie na Guadalcanal, by w grudniu przeprowadzić ostateczny atak na amerykańskie pozycje na tej wyspie.
O wiele lepiej przedstawiała się sytuacja Marines na Guadalcanalu. Pomimo ciężkich warunków udało się odeprzeć październikową ofensywę oddziałów japońskich. Wybudowano pas startowy dla myśliwców („Fighter One”) i kończono drugi („Fighter Two”). Wyspę opuściły samoloty z lotniskowców (dywizjon myśliwski VF-71 i bombowy VS-71 z zatopionego Waspa oraz bombowy VB-6 z uszkodzonego Enterprise’a). Pozostały jedynie dwa Avengery z dywizjonu VT-8 (z zatopionego Horneta). Na odpoczynek wysłano dywizjon myśliwski Piechoty Morskiej VMF-212, z wyjątkiem ppłk. Harolda „Joe” Bauera, który przejął dowodzenie nad wszystkimi myśliwcami na Guadalcanalu. W pozostawionych dywizjonach, myśliwskich VMF-121 i VMF-122 oraz bombowych VMSB-141 i VMSB-142, wymieniono część pilotów. Na wyspę przybyły pierwsze samoloty nowych dywizjonów Piechoty Morskiej – myśliwskiego VMF-112 (mjr Paul Fontana), bombowego VMSB-132 (mjr Joseph Sailer) i torpedowego VMSB-131. W sumie siły lotnicze zgromadzone na Henderson Field obejmowały 42 samoloty myśliwskie Grumman F4F-4 Wildcat, 24 bombowce nurkujące Douglas SBD-3 Dauntless oraz 3 samoloty torpedowe Grumman TBF-1 Avenger. Kolejne maszyny uzupełnienia miały dotrzeć przywiezione przez lotniskowiec eskortowy Nassau. Na Guadalcanalu bazowała również 347. Grupa Myśliwska armii, w składzie siedmiu myśliwców Bell P-39/P-400 Airacobra. W kolejnych dniach ich liczba wzrosła do 18.
Plan operacji transportowej
W bitwie pod Santa Cruz flota japońska poniosła straty głównie w personelu lotniczym – zginęło wielu doświadczonych i świetnie wyszkolonych pilotów. Poważnie uszkodzone zostały również lotniskowce Shokaku (trafiony 5-6 bombami) oraz mniejszy Zuiho (trafiony dwiema bombami). Oba te okręty wraz z nietkniętym lotniskowcem Zuikaku powróciły po bitwie na wyspy macierzyste. Pomimo braku sukcesów wojsk na Guadalcanalu nastroje w Kwaterze Generalnej pozostawały dobre. Powszechnie podkreślano, że japońskie oddziały były o krok od zdobycia lotniska Henderson Field (osąd ten podparto artykułami z prasy amerykańskiej mówiącymi o strasznych warunkach panujących na wyspie, niskim morale Piechoty Morskiej, jak i o samej bitwie, w której przerwane zostały linie obronne). Japońskie dowództwo z typowym dla siebie bezkrytycznym podejściem do zgłaszanych przez pilotów strat zadanych nieprzyjacielowi sądziło, że udało im się zatopić cztery amerykańskie lotniskowce oraz jeden pancernik (sic!). Niewątpliwie i tu przyczyniły się do tego w jakimś stopniu artykuły prasowe. Już 27 października w „New York Times” pojawiły się informacje o wielkiej bitwie, w której flota amerykańska poniosła ciężkie straty. Kwatera Generalna w Tokio miała więc powody sądzić, że zostało wywalczone względne panowanie na morzu. W konsekwencji postanowiono przerzucić dodatkowe wojska oraz zaopatrzenie na Guadalcanal, by w grudniu przeprowadzić ostateczny atak na amerykańskie pozycje na tej wyspie.
Pełna wersja artykułu w magazynie MSiO 6/2009