Wydatki obronne Polski w 2024 roku

Tomasz Dmitruk

Na wydatki obronne Polski z budżetu państwa i Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych (FWSZ) w 2024 roku przeznaczono łącznie 137,5 mld PLN. To o 26,3 mld PLN (24%) więcej niż wydano na ten cel w 2023 roku. Ubiegłoroczne wydatki obronne i pochodzące z FWSZ stanowiły 3,78% PKB Polski w 2024 roku. Mowa więc o wysokim wskaźniku, ale ciągle odległym od zapowiadanych 5% PKB przeznaczonych na zadania z obszaru obronności.

Plan wydatków

W 2024 roku na wydatki związane z obronnością kraju w ramach budżetu państwa zaplanowano 118,140 mld PLN, co stanowiło 3,1% prognozowanego Produktu Krajowego Brutto (PKB) Polski w 2024 roku (3770,9 mld PLN). Dodatkowo ze środków pozabudżetowych Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych (FWSZ) w ubiegłym roku zaplanowano wydatkowanie kwoty do 53,523 mld PLN, w tym na cele określone w „Programie Rozwoju Sił Zbrojnych” (PRSZ) do 45,875 mld PLN. Biorąc pod uwagę, że z budżetu państwa do FWSZ planowano przekazać 12,805 mld PLN, łącznie na obronność Polski w 2024 roku zamierzano wydać do 158,858 mld PLN (wydatki z budżetu państwa, minus kwota przekazana z budżetu do FWSZ, plus płatności z FWSZ), co stanowiło 4,21% prognozowanego PKB Polski w 2024 roku. Choć w listopadzie 2024 roku dokonano nowelizacji ustawy budżetowej, to zmiana ta nie miała wypływu na zaplanowane wydatki obronne.

W przypadku FWSZ plany jego wpływów i wydatków w 2024 roku zmieniano aż trzykrotnie. W rezultacie tych zamian m.in. zwiększono kwotę planowaną do przekazania z budżetu państwa do FWSZ, z początkowych 12,804 mld PLN do 15,631 mld PLN. Wzrost o 2,826 mld PLN stanowiły środki, których MON nie udało się wydatkować w 2024 roku, co groziło koniecznością ich zwrotu do Ministerstwa Finansów z końcem roku budżetowego. Aby tego uniknąć podjęto decyzję o przekazaniu niewykorzystanych środków do FWSZ.

Wykonanie wydatków

Na łączną kwotę zrealizowanych w 2024 roku wydatków na obronność z budżetu państwa i z FWSZ w wysokości 137,527 mld PLN wchodzą nakłady poniesione:

z budżetu państwa w ramach części 29 „Obrona narodowa” – 115,491 mld PLN, z czego 15,631 mld PLN nie wydatkowano na płatności, tylko przesunięto do FWSZ, zatem realne wykonanie wyniosło 99,860 mld PLN;
z budżetu państwa w ramach działu 752 „Obrona narodowa” poza częścią 29 – 2,602 mld PLN;
z FWSZ – 35,065 mld PLN.

Dodatkowo w 2024 roku w ramach FWSZ zgromadzono (i nie wydatkowano) środki w wysokości 7,37 mld PLN, z przeznaczeniem na wydatki w 2025 roku lub w kolejnych latach.

Dla porównania, w 2023 roku na obronność z budżetu państwa i z FWSZ wydatkowano 111,2 mld PLN. Ubiegłoroczne nakłady były zatem wyższe o 26,326 mld PLN (23,7%). Był to wzrost istotnie wyższy od ubiegłorocznej inflacji, która według GUS sięgnęła 3,6%.

Choć często można spotkać się z deklaracjami polityków, że Polska wydaje na obronność „już prawie 5% PKB”, to na etapie wykonania ten wskaźnik jak dotąd był niższy i w 2022 roku wynosił 2,39%, w 2023 osiągnął 3,26%, a w 2024 już 3,78% (dla PKB Polski w 2024 roku szacowanego przez GUS na 3641,2 mld PLN).

Należy także wspomnieć, że w skład łącznych wydatków obronnych w 2024 roku formalnie zalicza się koszty obsługi finansowania dłużnego FWSZ i obsługi FWSZ przez Bank Gospodarstwa Krajowego, wynoszące 5,102 mld PLN. W ocenie autora nie są to wydatki, które powinny być zaliczane do nakładów na obronność. Jeśli pominiemy te koszty, to realne łączne wydatki na obronność poniesione w 2024 roku zmaleją do poziomu 132,4 mld PLN (3,64% PKB). Powyższe informacje uzupełnijmy tym, że udział wydatków obronnych w łącznych wydatkach budżetu państwa (bez środków z FWSZ) w 2024 roku wyniósł 14,2% (w 2023 roku 14,8%).

Wydatki majątkowe

Z łącznych wydatków obronnych z budżetu państwa w wysokości 118,093 mld PLN, aż 44,9% przeznaczono na wydatki majątkowe. Mowa tu o kwocie 53,069 mld PLN. Choć księgowo została ona ujęta jako wydatki zrealizowane, to 15,6 mld PLN z tej sumy faktycznie nie wydatkowano, tylko przesunięto do FWSZ. Część z nich wykorzystano w ramach FWSZ, a część pozostała jako oszczędności FWSZ. Realnie zatem w ramach wydatków majątkowych wydatkowano 37,438 mld PLN, z czego m.in.:

34,804 mld PLN na finansowanie Centralnych Planów Rzeczowych (CPR) z części 29 budżetu państwa;
2,0 mld PLN na wydatki w ramach działu 752 w części 55 budżetu państwa „Aktywa państwowe”, na mocy postanowień ustawy z dnia 27 listopada 2024 roku „o finansowaniu działań zmierzających do zwiększenia zdolności produkcji amunicji”, z przeznaczeniem na wsparcie inwestycji polskiego przemysłu obronnego dotyczące budowy fabryk amunicji;
500 mln PLN z części 29 budżetu państwa „Obrona narodowa” na dotację do Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg z przeznaczeniem na sfinansowanie wydatków związanych z budową i remontami dróg o znaczeniu obronnym;
112,7 mln PLN na wydatki w ramach działu 752 w części 39 budżetu państwa „Transport”, gdzie celem tych nakładów było dofinansowanie inwestycji dotyczących linii kolejowych i drogowych o znaczeniu obronnym oraz utrzymanie w gotowości taboru kolejowego na potrzeby Sił Zbrojnych RP i wojsk sojuszniczych.

Wydatki w części 29 budżetu państwa

Największą grupę wydatków obronnych stanowią te ujęte w części 29 budżetu państwa „Obrona narodowa”. W 2024 roku z tego źródła wydatkowano łącznie 115,491 mld PLN, w tym w ramach:

wydatków bieżących: 44,659 mld PLN (38,7% łącznych wydatków w części 29);
wydatków majątkowych: 50,954 mld PLN (44,1%);
świadczeń na rzecz osób fizycznych: 14,962 mld PLN (13,0%);
dotacji i subwencji bieżących: 4,915 mld PLN (4,3%).

W stosunku do planu z Ustawy Budżetowej wykonanie wydatków obronnych w części 29 budżetu wyniosło 98,3%.

Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 9/2025

Wróć