Siły Powietrzne ZSRR

Marcin Widomski, Szymon Tetera

Siły Powietrzne ZSRR

w przededniu

operacji „Barbarossa”

Lotnictwo pod względem uzbrojenia ilościowego, a przede wszystkim pod względem jakości ludzi, przedstawia groźną siłę, ale w tym znakomitym rodzaju wojsk jest jeszcze u nas wiele braków. Główny z tych braków – lotnictwo jest przygotowane do nieskomplikowanych warunków pola walki (…) Ogniowe przygotowanie do lotów na dużych wysokościach i nocą jest niskie. Operacyjne i taktyczne przygotowanie – w stanie zaniedbania. Tak szef Sztabu Generalnego Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej K. A. Mierieckow ocenił sowieckie siły powietrzne na posiedzeniu Głównej Rady Wojennej i wyższej kadry dowódczej w dniach 23–31 grudnia 1940 r. Pół roku później, liczebnie najsilniejsze na świecie, Siły Powietrzne ZSRR stanęły do walki z niemiecką Luftwaffe.

W chwili wybuchu wojny niemiecko- sowieckiej Siły Powietrzne ZSRR miały na stanie 19 583 samolotów bojowych w 226 pułkach. W przygranicznych, zachodnich okręgach wojskowych (Leningradzkim Okręgu Wojskowym, Nadbałtyckim Specjalnym Okręgu Wojskowym, Zachodnim Specjalnym Okręgu Wojskowym, Kijowskim Specjalnym Okręgu Wojskowym i Odeskim Okręgu Wojskowym) zgromadzono na 1 czerwca 1941 r. 7469 samolotów bojowych wszystkich typów, z czego sprawnych było 6430 maszyn. Stan lotnictwa w poszczególnych przygranicznych okręgach wojskowych 1 czerwca 1941 r. kształtował się następująco:

Leningradzki OW: 902 myśliwce, 394 bombowce, 40 samolotów rozpoznawczych, jednosilnikowych bombowców i szturmowców starego typu, w sumie 1336 samolotów;
Nadbałtycki SOW – 744 myśliwce, 453 bombowce, 5 szturmowców, 60 samolotów rozpoznawczych, jednosilnikowych bombowców i szturmowców starego typu, w sumie 1262 samoloty;
Zachodni SOW – 1043 myśliwce, 489 bombowców, 8 szturmowców, 231 samolotów rozpoznawczych, jednosilnikowych bombowców i szturmowców starego typu, w sumie 1771 samolotów;
Kijowski SOW – 1343 myśliwce, 466 bombowców, 5 szturmowców, 247 samolotów rozpoznawczych, jednosilnikowych bombowców i szturmowców starego typu, w sumie 2059 samolotów;
Odeski OW – 697 myśliwców, 287 bombowców, 57 samolotów rozpoznawczych, jednosilnikowych bombowców i szturmowców starego typu, w sumie 1041 samolotów.

Przedstawione powyżej liczby należy uzupełnić o około 1440 samolotów Floty Północnej, Bałtyckiej i Czarnomorskiej oraz co najmniej 1332 bombowców DB-3, TB-3 i TB-7, zgrupowanych w jednostkach lotnictwa bombowego dalekiego zasięgu i podległych Naczelnemu Dowództwu. Ponadto stany jednostek Sił Powietrznych ZSRR ulegały do 22 czerwca 1941 r. trudnym do oszacowania zmianom. Przykładowo D. Chazanow i inni podają, że na stanie przygranicznych okręgów wojskowych znajdowało się w chwili niemieckiego ataku 917 samolotów myśliwskich MiG-1 i MiG-3, co oznaczałoby, że nowych myśliwców ubyło ze stanu względem spisu z 1 czerwca 1941 r. Potęga liczbowa Sił Powietrznych ZSRR nie ulega wątpliwości. Jednak sama liczba samolotów nie przekładała się na jakość i efektywność działania sowieckich sił powietrznych, które po udanych walkach przeciwko Japończykom w Mongolii w 1939 r., nie potrafiły całkowicie pokonać fińskiego lotnictwa w Wojnie Zimowej 1939–1940. Kolejnym przeciwnikiem Sił Powietrznych ZSRR miała być hitlerowska Luftwaffe. Przebieg walk powietrznych w drugiej połowie 1941 r. pokazał, że sowieckie siły powietrzne zostały zaskoczone atakiem niemieckim w najmniej dla nich odpowiednim momencie. Autorzy spróbują przedstawić Czytelnikom obraz sowieckiego lotnictwa w 1941 r., a zwłaszcza w przededniu wybuchu wojny niemiecko- sowieckiej oraz wyjaśnić przyczyny jego słabości, pomimo wyraźnej przewagi liczebnej nad przeciwnikiem.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo Numer Specjalny 15

Wróć