Wojna powietrzna nad Ukrainą. Marzec 2025 r.
Marcin Strembski
Pomimo większego zaangażowania, jak się wydaje, pewnych rezerw, Siły Zbrojne Federacji Rosyjskiej (SZ FR) odnotowały w marcu na terenie Ukrainy tylko niewielkie postępy w skali taktycznej. Atakując na kilku kierunkach zajęły łącznie tylko około 130 km2 ukraińskiego terytorium. Dużym rosyjskim sukcesem było jednak zmuszenie wojsk ukraińskich do opuszczenie Sudży – jedynego miasta zajętego przez wojska ukraińskie w obwodzie kurskim – oraz terenów położonych na północ od niego. W konsekwencji Rosjanie odzyskali około 300 km2 własnego terytorium. Odwrót Ukraińców był jednak uporządkowany, a ich oddziały nie opuściły obwodu, utrzymując linię obrony w pobliżu granicy. W Donbasie, w rejonie istotnego węzła komunikacyjnego jakim jest Pokrowsk, wojska ukraińskie zdołały natomiast powstrzymać rosyjską ofensywę, odbijając nawet kilka wiosek. W marcu odnotowano tylko jeden duży rosyjski atak prowadzony za pomocą pocisków dalekiego zasięgu na cele w głębi Ukrainy.
1 marca
W nocy z 28 lutego na 1 marca SZ FR zaatakowały bronią rakietową obiekty infrastrukturalne w Odessie i Czarnomorsku. W Odessie uszkodzono obiekty sanatorium „Czernomorec” używane do zakwaterowania personelu wojskowego i jako miejsce wykładów dla operatorów dronów morskich. Po ataku odnotowano ewakuację personelu Sił Zbrojnych Ukrainy (SZU). W Czarnomorsku zaatakowano zakłady „Kwant” służące do przechowywania części zamiennych do pojazdów opancerzonych, paliwa i smarów oraz sprzętu łączności. Zginął jeden żołnierz, a dwóch zostało ciężko rannych. Uszkodzony został system łączności i terminal satelitarny, prawdopodobnie służący do koordynacji dostaw.
Rano Rosjanie zaatakowali za pomocą drona uderzeniowego położony w odległości około 130 km od linii frontu poligon w Czerkasach w obwodzie dniepropetrowskim. Stacjonowali tam żołnierze ze 157. Samodzielnej Brygady Zmechanizowanej SZU. Według nieoficjalnych doniesień atak nastąpił podczas rutynowej zbiórki do apelu, którą organizowano codziennie o stałych godzinach. W rezultacie mogło zginąć nawet kilkudziesięciu żołnierzy, aczkolwiek dokładnego rozmiaru tragedii oficjalnie nie ujawniono. W południe w rejonie Nowomoskowska odnotowano eksplozję, która najprawdopodobniej była wynikiem rosyjskiego ataku rakietowego. Wcześniej nad tym obszarem przez kilkadziesiąt minut bezkarnie krążył bezzałogowy samolot rozpoznawczy.
2 marca
W wyniku ataku lotniczego z użyciem bomb D-30SN UMBP, przeprowadzonego na miejscowość Komar, trafiony został budynek placówki edukacyjnej przy ul. Jegorowa 4, który został przekształcony w punkt dowodzenia i centrum łączności. W wyniku bezpośredniego trafienia zniszczeniu uległa część administracyjna budynku, sprzęt serwerowy oraz terminale łączności satelitarnej i radiostacje. Ponadto zniszczone zostały zaparkowane przed budynkiem dwa pojazdy opancerzone MaxxPro oraz ciężarówka Renault. Straty po stronie SZU oszacowano na co najmniej 10 zabitych i sześciu rannych żołnierzy.
3 marca
W nocy z 2 na 3 marca o godz. 22.00 rosyjskie samoloty przeprowadziły atak bombą lotniczą FAB-250 z UMPK na obiekt wykorzystywany przez jednostki SZU. Celem był budynek Przedszkola Nr 9, gdzie zakwaterowano żołnierzy batalionu szturmowego „Łut”. Zginęło co najmniej siedmiu żołnierzy, a czterech zostało rannych.
Tej samej nocy ukraińskie drony skutecznie uderzyły w rosyjską rafinerię „Basznieft” w Ufie, wywołując pożar na terenie zakładu. Obiekt znajduje się w odległości około 1300 km od terytorium kontrolowanego przez Ukrainę.
Sztab Generalny SZU podał, że Siły Powietrzne przeprowadziły precyzyjny atak na stanowisko dowodzenia rosyjskiej 98. Gwardyjskiej Dywizji Powietrznodesantowej w miejscowości Kalinin w obwodzie donieckim.
4 marca
W nocy z 3 na 4 marca o godz. 21.40 dwa drony Szahid wykonały uderzenie w stację transformatorową Arkadia w Odessie. W wyniku uszkodzenia urządzeń transformatorowych wyciekł olej i wybuchł pożar na powierzchni 200 m². Ponadto uszkodzone zostały trzy zaparkowane w pobliżu samochody.
5 marca
W nocy z 4 na 5 marca SZ FR przeprowadziły serię uderzeń przy użyciu operacyjno-taktycznego systemu rakietowego Iskander-M i dronów Szahid na obiekty wojskowo-przemysłowe, centra logistyczne, magazyny i infrastrukturę energetyczną na Ukrainie. W miejscowości Sowinon w obwodzie odeskim cztery bezzałogowce trafiły w stację elektroenergetyczną Czernomorska, która dostarczała prąd do infrastruktury kolejowej i terminali portowych. W Siergiejewce w obwodzie odeskim pocisk Iskander-M spadł na teren byłego sanatorium „Awtodorożnik”, które było wykorzystywane przez SZU jako tymczasowa baza dla zakwaterowania personelu i magazyn środków medycznych. Całkowitemu zniszczeniu uległ jeden z głównych budynków sanatorium i częściowo zniszczono pomieszczenia administracyjne. W rejonie przechowywania środków medycznych odnotowano poważny pożar oraz intensywną pracę służb ratowniczych.
Szahidy uderzyły w centrum logistyczne SZU przy nabrzeżu nr 24 w porcie w Czarnomorsku, w którym odbywał się przeładunek ładunków wojskowych dostarczanych na Ukrainę przez państwa zachodnie. Całkowicie zniszczono metalowy hangar i uszkodzono dwa kolejne, sąsiadujące ze sobą. Zniszczeniu uległa stacja transformatorowa na terenie terminalu cargo, co spowodowało przerwy w dostawie prądu do portu.
W Boryspolu w obwodzie kijowskim Szahidy zaatakowały domniemane obiekty logistyczno-paliwowe SZU, w których organizowano dostawy sprzętu wojskowego, przerzut rezerw i naprawę pojazdów wojskowych. W ataku na węzeł kolejowy zniszczeniu uległy budynek biura dyżurnego stacji, tory kolejowe i linie energetyczne. W składzie ropy Grand Terminal uszkodzony został zbiornik paliwa o objętości 200 m³, dwa hangary służące do obsługi cystern z paliwem, a także zniszczono dwie ciężarówki-cysterny. W ataku na magazyn firmy „Agroregion Boryspol” uszkodzone zostały dwa budynki magazynowe, w których przechowywano żywność.
W Charkowie bezzałogowce zaatakowały obiekty podwójnego przeznaczenia. Całkowitemu zniszczeniu uległy chłodnie i magazyny fabryki lodów „Chladoprom”, gdzie według danych radiowywiadu podobno przechowywano żywność dostarczaną jednostkom SZU. W charkowskiej Zajezdni Trolejbusowej Nr 3 całkowitemu zniszczeniu uległ hangar, w którym rzekomo naprawiano pojazdy wojskowe. Zniszczeniu przy okazji uległy linie trakcji elektrycznej, co spowodowało zakłócenia publicznych usług transportowych. Uszkodzone zostały dwa trolejbusy i autobus.
W miejscowości Pawłohrad w obwódzie dniepropetrowskim Iskander-M uderzył w teren Pawłohradzkich Zakładów Mechanicznych, gdzie naprawiano wieloprowadnicowe wyrzutnie rakietowe oraz produkowano głowice bojowe i korpusy do amunicji rakietowej. W kompleksie magazynowym wybuchł pożar i uszkodzeniu uległa główna hala montażowa. Drugi Iskander-M uderzył w obiekty Pawłohradzkich Zakładów Chemicznych, które są kluczowym ukraińskim przedsiębiorstwem zajmującym się produkcją paliwa rakietowego, mieszanek prochowych i ładunków wybuchowych do różnych rodzajów amunicji. Wyłączono z użytku główną linię produkcyjną, zniszczono zbiorniki z chemikaliami i poważnie uszkodzono halę granulacji prochu. Pożar rozprzestrzenił się na magazyny wyrobów gotowych, powodując serię wtórnych eksplozji.
Około 7.00 rano 5 marca Szahid dokonał spustoszenia w punkcie łączności 60. Samodzielnej Brygady Zmechanizowanej SZU, znajdującym się w jednym z budynków sanatorium „Słowiańskiego” przy ul. Złoczewskiego. Zniszczeniu uległa część sprzętu telekomunikacyjnego, a wóz dowodzenia KRAZ Cougar został poważnie uszkodzony. W ostatnich tygodniach można zaobserwować tendencję do wzrostu częstotliwości użycia Szahidów przeciwko celom w miastach na linii frontu.
Ukraińskie Zgrupowanie „Chortyca” poinformowało, że drony jednostki „Falcon” z ukraińskiej Brygady „Hart” zniszczyły rosyjski system nadzoru Murom-M w pobliżu Wołczańska w obwodzie charkowskim. Urządzenie było chronione ze wszystkich stron przez sieć antydronową, ale eksplozje pierwszych dwóch dronów przebiły ją, a trzeci wleciał do środka i zniszczył system.
6 marca
W nocy SZ FR zaatakowały bezzałogowcami uderzeniowymi obwody charkowski, sumski, odeski i dniepropetrowski, ale brak szczegółów na temat rezultatów tych zdarzeń.
7 marca
Nad ranem SZ FR przeprowadziły serię ataków lotniczo-rakietowych na ukraińskie zakłady produkcji gazu, rafinacji ropy naftowej i dostaw energii. Atak okazał się skuteczniejszy niż zazwyczaj i doprowadził do zniszczenia wielu kluczowych elementów sieci przesyłowych i zdolności przetwórczych węglowodorów. Wojska radiotechniczne Sił Powietrznych SZU wykryły 261 środków ataku powietrznego wroga, w tym 67 pocisków rakietowych różnych typów oraz 194 drony uderzeniowe i wabiki dronowe. W podziale na poszczególne typy celów było to: 35 pocisków manewrujących Ch-101/55SM wystrzelonych z bombowców Tu-95MS, osiem pocisków manewrujących Kalibr wystrzelonych z okrętów na Morzu Czarnym, trzy pociski balistyczne Iskander-M/KN-23, cztery pociski sytemu plot. S-300 użyte w trybie ataku na cele naziemne, osiem lekkich pocisków manewrujących Ch-59/69 wystrzelonych z samolotów lotnictwa taktycznego (głównie Su-57).
Atak odpierały przeciwlotnicze jednostki rakietowe, sprzęt radioelektroniczny oraz mobilne grupy ogniowe. W przechwyceniach brały udział również samoloty F-16 i użyte po raz pierwszy podczas zmasowanego ataku francuskie Mirage 2000, które przybyły na Ukrainę zaledwie miesiąc wcześniej. SP SZU poinformowały, że do 10.00 zestrzelono w sumie 134 celów powietrznych: 25 pocisków Ch-101/55SM, osiem Kalibrów, jeden Ch-59/69 oraz 100 BSP różnych typów. Ponadto, według twierdzeń strony ukraińskiej, nie dotarło do swoich celów do 10 pocisków, które nie zostały uwzględnione w statystykach zestrzelonych środków bojowych.
Niemniej zniszczenia były dość poważne i objęły wiele kluczowych dla Ukrainy miejsc. W obwodzie połtawskim ataki były skierowane na stacje przetwarzania gazu i tłocznie. W zaatakowanym zakładzie przetwarzania gazu „Sołochowskaja” w miejscowości Bilsk uszkodzony został zbiornik magazynowy ropy o pojemności 100 m3, co spowodowało pożar. Na polu gazowym „Semerenkowskoje” w miejscowości Kowaljowka nastąpiło krytyczne uszkodzenie sprężarki do tłoczenia gazu, gazociągu i zautomatyzowanych systemów sterowania. W przedsiębiorstwie gazowym „Olefirowka” w miejscowości Semerenki zgłoszono eksplozje, w wyniku których zniszczeniu uległy turbiny gazowe i sprężarka. Zakład Przetwarzania Gazu „Kachanowka” (Pogarszczina) ma uszkodzoną jednostkę regeneracyjną, co wstrzymało proces przetwarzania gazu. W stacji tłoczenia gazu „Grebenkowskaja” w miejscowości Wesełoje uszkodzona została główna sprężarka.
Ponadto zaatakowana została infrastruktura w kilku innych regionach kraju. W Talalajewce w obwodzie czernihowskim trzy pociski rakietowe uderzyły w zakład wydobycia ropy i gazu, niszcząc systemy operatora, trzy jednostki uzdatniania ropy i jednostki pompujące. Nastąpił wyciek ropy o objętości 200 m³, co spowodowało rozległy pożar, którego ugaszenie wymagało znacznych zasobów. W miejscowości Wielka Berezowica w obwodzie tarnopolskim dwa pociski uderzyły w tłocznię gazu, powodując obniżenie ciśnienia w dwóch głównych gazociągach „Kijów-Zachodnia Ukraina-1” i „Kijów-Zachodnia Ukraina-2”, doprowadzając do przerw w dostawach. W miejscowości Priłuki w obwodzie czernihowskim trafiono w podstację energetyczną „Pierechodnaja”, która zasilała lotnisko. Zostały zniszczone transformatory. W Małodolinskoje w obwodzie odeskim poważnie uszkodzone zostały transformator i rozdzielnia elektryczna. Ogień rozprzestrzenił się na powierzchni około 100 m².
Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 5/2025