Wasilij Stalin i inni

Przemysław Skulski

Syn przywódcy ZSRR - Wasilij Józefowicz Stalin urodził się 24 marca 1921 roku. W 1932 roku jego matka - Nadieżda Alliłujewa - popełniła samobójstwo, co wywarło znaczący wpływ na życie Wasilija. Od tego momentu dzieci Stalina wychowywały się w daczy w Zubałowie pod opieką jego kremlowskiej gospodyni Karoliny Wasiliewny Til. Wasilij znajdował się także pod kuratelą szefa ochrony osobistej Stalina, generała Nikołaja Własika i jego podwładnych. I mówiąc oględnie nie były to wzorce, które można uznać za dobre.

W listopadzie 1938 roku Wasilij wstąpił do Kaczyńskiej Wojskowej Szkoły Lotniczej im. Miasnikowa, którą ukończył w marcu 1940 roku. Według opinii wykładowców i instruktorów nie był wybitnym uczniem - nie lubił zajęć teoretycznych, ale technikę pilotażu opanował w dobrym stopniu. Od wiosny 1940 roku służył w 16. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego (16. IAP), którego dowódcą był major Fiodor M. Pruckow. Jednostka wchodziła w skład 57. Brygady Lotniczej, należącej do Moskiewskiego Okręgu Wojskowego. We wrześniu 1940 roku rozpoczął naukę w Wojskowej Akademii Inżynieryjno-Lotniczej im. Żukowskiego, ale już w grudniu został wysłany na kurs do Lipecka, którego celem było doskonalenie umiejętności dowódców eskadr. Szkolenie ukończył w maju 1941 roku. Następnie był inspektorem ds. przygotowania bojowego w dowództwie Wojenno-Wozdusznych Sił (WWS), a we wrześniu 1941 roku został szefem Inspekcji WWS. Miał wtedy 20 lat i praktycznie żadnego doświadczenia. Co ważniejsze, nie miał pojęcia o szkoleniu pilotów i przygotowaniu ich do walki.

Według wielu źródeł od pierwszych dni wojny z Niemcami Wasilij Stalin starał się trafić na front. Nienawidził pracy sztabowej i chciał walczyć, choć niektórzy ludzie uważali, że zadekował się „za plecami” ojca. Ostatecznie udało mu się trafić do jednostki bojowej, choć co do tego, jak to nastąpiło, są sprzeczne informacje. Niektóre źródła podają, że w 1942 roku Wasilij Stalin pomagał majorowi F.I. Szinkarence w odbudowie wykrwawionego w bojach na Froncie `Briańskim i Zachodnim 42. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego (późniejszy 133. Pułk Lotnictwa Myśliwskiego Gwardii). Pomoc polegała w przenoszeniu do pułku wybranych pilotów oraz instruktorów ze szkół lotniczych. Jednak najważniejsze były powiązania z 434. Pułkiem Lotnictwa Myśliwskiego (434. IAP). Od 20 maja 1942 roku jednostka podlegała dowództwu WWS, jako pułk specjalnego przeznaczenia. Jej dowódcą został mianowany doświadczony lotnik-major Iwan I. Kleszczew. Utworzenie takiej jednostki asów przypisuje się Walijowi Stalinowi, choć bardziej prawdopodobne wydaje się, że pomysłodawcą był generał Timofiej Chriukin. Młody Stalin zapalił się do tego przedsięwzięcia i jako szef Inspekcji WWS miał wpływ na losy pułku. Na przełomie czerwca i lipca 1942 roku jednostka znalazła się na Froncie Południowo-Zachodnim, a następnie trafiła w rejon Stalingradu. Tu pułk wszedł w skład Specjalnej Grupy Lotniczej podległej dowództwu 8. Armii Lotniczej. Nieoficjalnie ten nietypowy związek taktyczny nazywano „grupą stalinowską”. Początkowo wyposażenie 434. IAP stanowiły samoloty myśliwskie Jak-1, a następnie Jak-7B.

Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia 6/2025