Czołg lekki Vickers Mark E w Wojsku Polskim (cz. II)

Janusz Magnuski , Andrzej Kiński

Czołg lekki Vickers Mark E

w Wojsku Polskim

(cz. II)

Decyzja o zakupie w brytyjskich zakładach Vickersa partii czołgów lekkich Vickers Mark E okazała się kluczową dla rozwoju polskiej broni pancernej w latach 30. ubiegłego wieku. Nie licząc kontrowersyjnych tankietek, stał się on pierwszym nowoczesnym wozem bojowym w swej kategorii w Wojsku Polskim oraz bazą do opracowania własnej konstrukcji – czołgu 7 TP. Vickersy pozostawały w służbie we wrześniu 1939 roku i wzięły udział w walkach z oboma agresorami.

W chwili wprowadzenia czołgów Vickers Mark E do uzbrojenia Wojska Polskiego zaplanowano wyposażenie w nie kompanii lekkich czołgów szybkobieżnych (nazywanych tak celem odróżnienia ich od czołgów wolnobieżnych Renault FT). Po przybyciu pierwszych czołgów do kraju – wiosną lub latem 1932 roku – skierowano je do, stacjonującej w Warszawie, kompanii „V” (V jak Vickers), należącej do II batalionu 3. Pułku Pancernego. Został on utworzony rozkazem z 7 sierpnia 1931 roku; jego dowództwo i I batalion stacjonowały początkowo w Modlinie, zaś II batalion w Warszawie. Brytyjskie czołgi trafiały w 1932 roku systematycznie do tego pododdziału.

Po reorganizacji broni pancernej, przeprowadzonej zimą 1934 roku, polegającej m.in. na przeformowaniu pułków pancernych i dywizjonów samochodowych w bataliony czołgów i samochodów pancernych, większość eksploatowanych wówczas Vickersów nadal pozostała w stołecznym garnizonie. Nowe przydziały tych wozów ustalał rozkaz wykonawczy Ministerstwa Spraw Wojskowych Dowództwa Broni Pancernych L.dz.110 Tj.Org. z 26 lutego 1934 roku O wprowadzeniu w życie organizacji formacyj pancernych i samochodowych na stopie pokojowej. Zatem 3. batalion czołgów i samochodów pancernych (utworzony z 3. Pułku Pancernego i 1. dywizjonu samochodowego; w 1935 roku przemianowany na 3. batalion pancerny, rozlokowany w Warszawie przy ul. Konwiktorskiej oraz na Forcie Wola przy ul. Górczewskiej 44a) w kompanii szkolnej (1.) miał mieć 3 czołgi Vickers, a w kompanii liniowej (2.) 6 takich wozów – razem dziewięć czołgów. W Centrum Wyszkolenia Czołgów i Samochodów Pancernych w Warszawie, na Forcie Wola (sformowane z Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych, przemianowane niebawem ponownie w Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych i w 1935 roku przeniesione do Modlina) sformowano kompanię czołgów Vickers także z dziewięcioma wozami. Pozostałych 20 czołgów zostało zakonserwowanych w magazynach na Forcie Wola i stanowiło zapas mobilizacyjny. Należy pamiętać, że bataliony pancerne były przede wszystkim jednostkami administracyjnymi i szkoleniowymi, a ich struktura nie była odbiciem oddziałów, które miały mobilizować na wypadek wojny. Stacjonujące w stolicy najnowsze wozy bojowe Wojska Polskiego już w latach 1932–1934 niejednokrotnie były demonstrowano publicznie. Brały one udział w defiladach wojskowych, przeprowadzanych na Polach Mokotowskich z okazji świąt państwowych 3 maja i 11 listopada. W maju 1935 roku większość jednowieżowych Vickersów (18 wozów) znajdowała się w 3. batalionie pancernym w Warszawie. Pozostałe trzy wozy przydzielono 11. batalionowi pancernemu w Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych w Modlinie, gdzie też znalazła się większość wozów dwuwieżowych; jeden czołg jednowieżowy (nr 1359) pozostawał w BBT Br.Panc. jako wóz doświadczalny. W kolejnych latach, w miarę dostaw nowych 7 TP i uzupełniania nimi stanów pododdziałów do przewidzianych etatem, jednowieżowe Vickersy z 3. batalionu przesunięto do 2. batalionu pancernego w Żurawicy. Nastąpiło to prawdopodobnie po zakończeniu letnich manewrów w 1937 roku na Pomorzu, w których obok pierwszych czołgów 7 TP brały udział dwie kompanie Vickersów. W październiku 1937 roku 2. batalion pancerny zakończył przejmowanie sprzętu.

Pełna wersja artykułu w magazynie Poligon 6/2009

Wróć