Uratować Maltę! Operacja „Pedestal”, 3–15 sierpnia 1942 roku

Szymon Tetera

Założenia operacji „Pedestal”

Z uwagi na silne przeciwdziałanie nieprzyjaciela podczas prób przeprowadzenia obu czerwcowych konwojów do operacji „Pedestal” zaangażowano dużo większe siły. Konwój miał liczyć aż 13 szybkich statków handlowych i amerykański zbiornikowiec Ohio. Tak wiele statków miało zapewnić dostarczenie wystarczającej ilości zaopatrzenia, nawet w przypadku utraty części konwoju. Jednocześnie za pomocą wchodzącego w skład konwoju starego lotniskowca Furious zamierzano zrealizować operację „Bellows”, polegającą na przerzuceniu na Maltę myśliwców Spitfire V dla broniących wyspy dywizjonów myśliwskich RAF. Spitfire’y zostały wyposażone w dodatkowe zbiorniki paliwa, by po osiągnięciu przez lotniskowiec odpowiedniej odległości od Malty wystartować z jego pokładu, kierując się na wyspę.

Lotniczy parasol ochronny dla konwoju zapewnić miały nowoczesne lotniskowce Victorious i specjalnie ściągnięty w tym celu z Oceanu Indyjskiego należący do tego samego typu Indomitable, a także starszy Eagle.Siły lotnicze bazujące na tych okrętach zostały przedstawione w tabeli. Zwraca uwagę, że w skład grupy powietrznej Victoriousa wchodziły przestarzałe już wówczas dwumiejscowe samoloty myśliwsko-rozpoznawcze Fulmar. Spowodowane to było niewystarczającą powierzchnią podnośników na Victoriousie, co sprawiało, że obsługa nie miała możliwości zwiezienia na pokład hangarowy nieposiadających składanych skrzydeł myśliwców typu Sea Hurricane; jedyne sześć sztuk tych maszyn parkowało na pokładzie lotniczym okrętu. Bliźniaczy lotniskowiec Indomitable posiadał powiększoną powierzchnię jednego z podnośników, co umożliwiało mu hangarowanie Sea Hurricane’ów. Ponadto wchodzący w skład jego grupy lotniczej 806. NAS został wyposażony w amerykańskie myśliwce Martlet II z silnym uzbrojeniem złożonym z sześciu kaemów Browning kal. 12,7 mm. Ponieważ dywizjony myśliwskie Indomitable’a do niedawna także używały Fulmarów, ich piloci mieli niewiele czasu na opanowanie myśliwców obu typów. Brytyjczycy założyli użycie Fulmarów do patrolowania na niskich, Martletów na średnich i Sea Hurricane’ów na dużych wysokościach.

Zabezpieczenie na wypadek interwencji włoskiej floty stanowiły stare, ale dysponujące silnym uzbrojeniem pancerniki Nelson i Rodney. Poza tym, odliczając eskortę lotniskowców Argus i Furious, które miały zawrócić przed zasadniczą bitwą, dysponowano siedmioma krążownikami. Trzy z nich, Nigeria i Kenya, należące do nowego typu Colony oraz nieco starszy Manchester, były klasycznymi lekkimi krążownikami, z uzbrojeniem składającym się z 10 dział kal. 152 mm. Cztery pozostałe były krążownikami przeciwlotniczymi, przy czym Phoebe, Sirius, Charybdis należały do nowoczesnego typu Dido, z uzbrojeniem głównym składającym się z ośmiu dział uniwersalnych kal. 133 mm, Cairo zaś był oddanym do służby w 1919 roku krążownikiem lekkim typu C przebudowanym tuż przed wojną poprzez zainstalowanie jako uzbrojenia głównego ośmiu dział uniwersalnych kal. 102 mm . Siły te uzupełniało 21 niszczycieli, które miały chronić konwój oraz lotniskowce na zasadniczym etapie rejsu.

Zanim konwój wpłynął na Morze Śródziemne, 3 sierpnia jego obrona przeciwlotnicza konwoju pomyłkowo zestrzeliła czterosilnikową łódź latającą typu Short Sunderland, z której dziesięcioosobowej załogi uratowano tylko jednego lotnika.

Przed południem 9 sierpnia od konwoju odłączył się stary lotniskowiec Argus wraz z czteroma niszczycielami eskorty i popłynął do Gibraltaru, nie odgrywając już żadnej roli w dalszej części operacji. Wieczorem okręty przeszły Cieśninę Gibraltarską i po uzupełnieniu paliwa ruszyły w dalszą drogę. Do tego czasu brytyjskie lotnictwo pokładowe (FAA – Fleet Air Arm) poniosło pierwsze straty. Na pokładzie Victoriousa doszło do wypadku, w którym stracono aż cztery Fulmary z 809. NAS (Naval Air Squadron). Dodatkowo Sub. Lt C.G. Taylor z tego samego dywizjonu zmuszony był wodować, ale mimo że zlokalizowano wrak jego Fulmara, nie zdołano odnaleźć pilota. Kolejny nie w pełni sprawny Fulmar został następnego dnia odesłany do Gibraltaru. Także jeden z Martletów z 806. NAS odniósł uszkodzenia, które uniemożliwiły jego użycie. W sumie do obrony konwoju pozostały 72 myśliwce, w tym cztery rezerwowe.

Mimo gęstej mgły napotkano sporo hiszpańskich kutrów rybackich, więc dla wszystkich było jasne, że znajdujący się na ich pokładach niemieccy agenci złożyli meldunki o wpłynięciu konwoju na morze Śródziemne. Dodatkowo 10 sierpnia około 17.00 nad konwojem przeleciała cywilna łódź latająca LeO H-246.1, której pilot poinformował drogą radiową władze francuskie o zauważonym zgrupowaniu. Informacja ta została przez nie przekazana Włochom.

Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia nr specjalny 3/2018