To jest pistolet wymierzony w nasze serce. Walki o Hanko w 1941 roku. Część 1

Zbigniew Lalak

22 marca 1940 roku niedaleko Hanko wylądowały dwa radzieckie samoloty, DC-3 oraz SB, należące do lotnictwa Floty Bałtyckiej. Na półwyspie nie było lotniska, ale Finowie przygotowali prowizoryczne lądowisko na zamarzniętej powierzchni morza. Grubość pokrywy lodowej wynosiła ok. 80 cm, można było ją zatem wykorzystać do takich celów bez większych obaw o bezpieczeństwo lądujących maszyn. Na pokładzie DC-3 przybyła delegacja radzieckich oficerów, na czele której stał kapitan I rangi Siergiej Filipowicz Biełousow, nowo mianowany dowódca bazy. Od tego dnia rozpoczęła się radziecka dzierżawa Półwyspu Hanko oraz 400 okolicznych wysp. Zgodnie z podpisanym w Moskwie traktatem pokojowym Związek Radziecki uzyskał prawo do zbudowania bazy wojskowej i użytkowania jej przez 30 lat. Dzięki temu Sowieci mogli kontrolować Zatokę Fińską, tym samym wzrosło bezpieczeństwo głównej bazy Floty Bałtyckiej w Kronsztadzie a tym samym Leningradu. Dodatkowo uzyskali możliwość kontroli Wysp Alandzkich oraz bazy fińskiej marynarki wojennej w Turku. Port w Hanko mógł bez większych problemów przyjmować statki i okręty nawet w okresie zimowym, co oznaczało że baza mogła być zaopatrywana przez cały rok. Finowie doskonale zdawali sobie sprawę, że gdyby doszło do kolejnego radzieckiego ataku, stolica państwa będzie zagrożona uderzeniem z Hanko.

W lipcu 1714 roku w rejonie półwyspu Hanko doszło do bitwy morskiej pomiędzy flotą rosyjską dowodzoną przez cara Piotra I oraz Szwedami. Zespół adm. Wattranga był znacznie słabszy od rosyjskiego. Szwedzi znajdowali się na południowy zachód od Hanko. Piotr I, który znajdował się w rejonie Tvärminne, rozkazał aby w Rilaksfjördzie podjąć próbę przejścia lądem przez półwysep i tym samym wyjścia na tyły Szwedów. Gdy do Wattranga dotarła informacja, że Rosjanie próbują lądem przeprawić swoje galery (bardzo szybko zrezygnowali z tego pomysłu) wysłał zespół kadm. Ehrenskiölda aby zablokował Rosjan. Rosjanie korzystając z bezwietrznej pogody podjęli próbę obejścia szwedzkich okrętów, co im się udało, jako że w większości dysponowali wiosłowymi galerami, co w tym przypadku okazało się decydujące. Otoczyli zespół Ehrenskiölda i rozpoczęli atak. Ponawiali atak trzykrotnie i Szwedzi w końcu skapitulowali, a Ehrenskiöld dostał się do niewoli. Tym samym narodziła się legenda floty rosyjskiej, czyli „bitwa pod Gangutem” jak Rosjanie nazywali półwysep. Klęska Szwedów sprawiała, że Rosjanie zajęli całą Finlandię i dopiero po podpisaniu 28 sierpnia 1721 roku traktatu pokojowego w Nystad (Uusikaupunki) ustalono granicę. Cała Karelia Wschodnia oraz Przesmyk Karelski został włączony w skład Rosji. Hanko pozostało jednak w garncach Szwecji.

Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia 4/2022