Strategiczne siły nuklearne – klucz do potęgi

Norbert Bączyk i Tomasz Kwasek

Wojska Rakietowe Strategicznego Przeznaczenia - Ракетные войска стратегического назначения (РВСН) - stanowią, wraz z strategicznymi siłami Marynarki Wojennej (Военно-Морской Флот) oraz bombowcami Sił Powietrzno-Kosmicznych (Воздушно-космические силы), kluczowy element czyniący Federację Rosyjską wojskowym supermocarstwem. Podobnie jak w czasach zimnej wojny, to ich potencjał decyduje o kruchej równowadze militarnej ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki w zakresie broni masowej zagłady. Obecnie pomiędzy Rosją i USA znów zaobserwować można atomowy wyścig zbrojeń, którego celem jest uzyskanie przewagi jednej ze stron nie tyle w ilości posiadanych głowic i rakiet, co w wydajności i skuteczności całego systemu zaczepno-obronnego opartego o broń nuklearną.

Potencjał nuklearny dwóch światowych supermocarstw (Rosję można dziś postrzegać jako supermocarstwo wyłącznie na płaszczyźnie militarnej) od lat definiują obustronne traktaty, które ustalają górną granicę możliwych do posiadania średnich i ciężkich ładunków jądrowych i strategicznych środków ich przenoszenia. Kluczowe traktaty rozbrojeniowe, czy raczej postanowienia ograniczające spiralę zbrojeń opartą o broń masowej zagłady (bez uwzględnienia lekkich ładunków taktycznych), zostały zawarte między USA i ZSRR, a następnie Federację Rosyjską odpowiednio w 1991 roku (obowiązywała do 2009 roku), 1993 roku (ratyfikowana przez USA w 1996 roku i przez Rosję w 2000 roku, a następnie wypowiedziana w 2002 roku przez Rosjan) i 2010 roku, a noszą nazwę START - Strategic Arms Reduction Treaty. Obecnie obowiązującym jest tzw. New Strategic Arms Reduction Treaty (New START, START III), zawarty w 2010 roku, który zobowiązał obie strony do redukcji - w latach 2012-2018 - strategicznego potencjału nuklearnego do 800 nośników jego przenoszenia (międzykontynentalne rakiety balistyczne bazowania lądowego, tzw. Intercontinental Ballistic Missile ICBM i morskiego - Submarine-launched ballistic missile SLBM - oraz samoloty bombowe zdolne do przenoszenia pocisków z głowicami atomowymi średniego lub dalekiego zasięgu) dla każdej ze stron, z czego maksymalnie 700 w stałej gotowości, oraz ograniczył poziom głowic nuklearnych na tych nośnikach do maksymalnie 1550 sztuk dla każdej ze stron. I o ile rzeczywista liczba głowic nuklearnych - znajdujących się poza nośnikami - może i przekracza 1550 sztuk, to liczba nośników strategicznej projekcji siły - aktywnych lub rezerwowych - nie może przekraczać 800.

Potencjał wzajemnego zniszczenia

W wyniku umowy New START Stany Zjednoczone Ameryki zdecydowały się wycofać bombowce B-1 Lancer jako nosiciele strategicznej broni jądrowej (zachowano je jednak po modyfikacjach do użycia broni konwencjonalnej), ograniczyć do 66 sztuk liczebność bombowców B-52 zdolnych do przenoszenia broni jądrowej (obok 19 bombowców B-2, z czego aktywnych nie więcej jak 16 maszyn), potwierdziły też ostateczne wycofanie ze służby ciężkich, międzykontynentalnych rakiet balistycznych LGM-118 Peacekeeper bazowania lądowego, ograniczyły liczbę aktywnych, średnich międzykontynentalnych rakiet balistycznych LGM-30G Minuteman III bazowania lądowego z 450 do 400 sztuk (na 50 rakietach zdjęto przy tym głowice z ładunkami nuklearnymi, ale zachowano możliwość ich ponownej instalacji) oraz uznały za konieczne ograniczyć liczbę pocisków UGM-133A Trident II przenoszonych przez okręty podwodne typu Ohio (każdy okręt ma możliwość przenoszenia 20-24 pocisków; okrętów jest obecnie 14; wedle New START liczba pocisków na okrętach została zredukowana do zaledwie 288, a liczba ładunków MIRV w każdej głowicy do czterech). Umowa New START zobowiązuje obie strony do wzajemnego wglądu i kontroli procesu redukcji strategicznych arsenałów nuklearnych i środków ich przenoszenia.

W wyniku umowy New START, wedle wykazu z 1 września 2017 roku, USA zachowały w gotowości bojowej 660 środków przenoszenia strategicznej broni nuklearnej (międzykontynentalne rakiety balistyczne i bombowce), łącznie zaś 800 takich platform, jeśli uwzględnić również systemy nieuzbrojone, ale mogące zostać szybko przywrócone do służby. Łącznie na aktywnych 660 nośnikach Amerykanie utrzymują obecnie w gotowości bojowej 1393 głowice nuklearne - głównie chodzi tu o strategiczne pociski bazowania lądowego LGM-30G Minuteman III (każda głowica z jednym ładunkiem jądrowym, ewentualnie trzema pociskami MIRV) oraz morskie UGM-133A Trident II (każda głowica z czterema pociskami), bowiem liczba samolotów bombowych w stałej gotowości nie przekracza 30 sztuk.

Jeśli idzie o Federację Rosyjską, 1 września 2017 roku jej strategiczne siły nuklearne dysponowały potencjałem 501 środków przenoszenia strategicznej broni nuklearnej (międzykontynentalne rakiety balistyczne i bombowce) w gotowości bojowej, łącznie zaś 790 takimi platformami, jeśli uwzględnić też te aktualnie pozostające poza gotowością bojową. Liczba ładunków jądrowych na aktywnych nośnikach wynosiła 1561, a na początku 2018 roku powinna osiągnąć traktatowe 1550 sztuk.

Powyższe zestawienie pokazuje, że obecnie, to jest na początku 2018 roku, USA i Federacja Rosyjska dysponują wprawdzie podobną ogólną liczbą środków przenoszenia strategicznej broni nuklearnej i liczbą głowic atomowych, ale Amerykanie mają wyraźną przewagę jeśli idzie o aktywne, stale utrzymywane środki przenoszenia, rzędu 660 do 501. Nie jest to jednak przewaga duża. Obie strony zredukowały też do ustalonego limitu 1550 ładunków swe aktywne, strategiczne siły jądrowe. Ta ostatnia wartość jest jednak - inaczej niż liczba nośników - bardzo złudna. W rzeczywistości bowiem tak USA jak i Federacja Rosyjska dysponują wciąż kilkoma tysiącami ładunków nuklearnych dużej i średniej mocy. 

Pełna wersja artykułu w magazynie NTW Numer Specjalny 14