Steadfast Jazz 2013

Mariusz Cielma

Steadfast Jazz 2013

– NATO ćwiczy na Wschodzie

Zaangażowanie poszczególnych członków NATO, a potem także samego Sojuszu Północnoatlantyckiego, w operacje militarne w Iraku i Afganistanie miało także swoje negatywne konsekwencje. NATO w praktyce zaprzestało organizacji dużych ćwiczeń związanych z kolektywną obroną terytorium swoich członków. Zobowiązania wynikające z artykułu 5 Traktatu Waszyngtońskiego, mówiącego o konieczności udzielenia wsparcia każdemu państwu członkowskiemu w przypadku zbrojnej agresji, w praktyce od dawna nie były tematem ćwiczeń na poligonach. Od tego roku ma się to zmienić. Nowy trend zapoczątkowało ćwiczenie Steadfast Jazz 13 (SFJZ 13), rozgrywane w swej zasadniczej części na (i nad) terytorium Polski i Łotwy oraz na Bałtyku.

Sygnalizowana od lat potrzeba przeprowadzenia dużych sojuszniczych ćwiczeń wojskowych na terenie nowych członków NATO z Europy Wschodniej stała się faktem. Pomiędzy 2 a 9 listopada br. zgrywanie komponentu NATO-wskich Sił Odpowiedzi (ang. NATO Response Force, NRF) odbywało się na naszym obszarze operacyjnym i w naszych warunkach geograficznych. Ostatnie tak duże ćwiczenie Sojuszu na terenie Polski przeprowadzono ponad dekadę temu, mowa o Strong Resolve z 2002 roku. Duże ćwiczenia wojskowe to także techniczne ciekawostki – takie były także udziałem Steadfast Jazz.

Do tej pory w formule Steadfast Jazz przeprowadzono 17 ćwiczeń w 14 krajach. Wojskowi z dowództwa NATO ich nazwę tłumaczą, za sprawą pierwszych liter wyrazów, następująco: „S” dla podkreślenia strategicznego znaczenia związanego z udziałem Supreme Headquarters Allied Powers Europe (Naczelne Dowództwo Sojuszniczych Sił Europy) i „J” jak „Joint” dla wskazania, że mamy do czynienia z działaniami połączonymi, czyli wykorzystaniem różnych rodzajów sił zbrojnych i wojsk (lądowe, morskie, powietrzne, specjalne).

Ćwiczenie tej rangi nie jest organizowane ad hoc. To skomplikowany proces planistyczny i przygotowawczy, który możemy liczyć nie w miesiącach, a nawet w latach. Po decyzji o formule i miejscu kolejnych przygotowań Sił Odpowiedzi, przychodzi czas na opracowanie scenariusza. Ten na potrzeby Steadfast Jazz 13, za kwotę kilku milionów euro, powstał w norweskim Połączonym Centrum Działań Bojowych (ang. NATO Joint Warfare Centre). To tam do systemów informatycznych wprowadzono ogromne ilości danych, związanych głównie z infrastrukturą znajdującą się na obszarze symulowanej strefy operacji, informacje o potencjale przeciwnika, wojsk własnych itd. Scenariusz musi zakładać pewną „polityczną poprawność”, choć jednocześnie zapewniać ćwiczącym sztabom i pododdziałom jak największy realizm. Stąd nie bądźmy zaskoczeni, że w ramach Steadfast Jazz 2013 prowadzono operację połączoną mającą na celu przywrócenie integralności terytorialnej Estonii, a „agresor” miał swoją strategiczną bazę na obszarze Finlandii i Szwecji (fikcyjne państwa Bothnia i Torrike).

Cały proces organizacji, koordynacji i realizacji SFJZ 13 prowadzono w oparciu o Dowództwo Sił Połączonych z belgijskiego Brunssum (ang. Joint Force Command Brunssum), którym kieruje niemiecki generał Hans Lothar Domröse. Wszystkie ośrodki dowodzenia zaangażowane w zgrywanie NRF 2014 (Siły Odpowiedzi z dyżurem operacyjnym 2014 rok), jak przystało na strukturę sojuszniczą, rozmieszczone zostały po całej Europie.

Swój akces do udziału w ćwiczeniu zgłosiły 22 państwa NATO oraz 3 kraje partnerskie – Szwecja, Finlandia i Ukraina. Potencjał zebrany w ramach zgrywania NRF liczył blisko 6000 żołnierzy, około 60 statków powietrznych, 120 sztuk ciężkiego sprzętu bojowego wojsk lądowych, około 700 sztuk sprzętu towarzyszącego (samochody, kontenery itp.) i 12 okrętów różnych klas.

Samo Steadfast Jazz 13 to przede wszystkim strategiczne, połączone ćwiczenie dowódczo-sztabowe, w pewnym stopniu wykorzystujące praktyczny udział wojsk (tzw. Livex). Na terenie łotewskiej bazy Adazi (okolice Rygi) rozmieszczono strukturę dowodzenia NRF, opartą głównie o personel z Brunssum, tutaj prowadzono zasadniczy element zgrywania Sił Odpowiedzi – sztabowe działania wspomagane systemem komputerowym. Drugą, równoległą do komputerowej symulacji pracy dowództw i sztabów, sferą aktywności były elementy praktycznego zgrywania i realizacji zadań przez pododdziały wojskowe na poligonie wojsk lądowych (Drawsko Pomorskie), w przestrzeni powietrznej (obszar Polski) i na Morzu Bałtyckim. Zgrywano Siły Odpowiedzi NATO w zakresie przemieszczenia, przejęcia odpowiedzialności za strefy i prowadzenia działań o wysokiej intensywności.

Zasadniczymi częściami składowymi komponentów NRF kierowali polscy oficerowie. Dowódca 12. Brygady Zmechanizowanej, gen. Bryg. Andrzej Tuz, dowodził komponentem lądowym na poligonie w Drawsku (oprócz Polaków było tam blisko 2800 żołnierzy z innych państw), kmdr Mariusz Kościelski dowodził międzynarodowym komponentem morskim, a gen. dyw. pil. Jan Śliwka lotniczym (kryptonim działań Eagle Talon 11/13). Inny polski oficer, ppłk Paweł Skuza, dowodził z kolei Międzynarodowym Batalionowym Zgrupowaniem Taktycznym w składzie: polska kompania zmotoryzowana na KTO Rosomak i pluton czołgów Leopard 2A4, ukraińska kompania piechoty morskiej na KTO BTR-80, litewska na gąsienicowych transporterach M113, rumuńska na bwp MLI-84M, estońska na kołowych transporterach Sisu XA-188 i amerykański pododdział lekki z zestawami przeciwpancernymi TOW. To najważniejszy lądowy element bojowy Steadfast Jazz 2013. Inny polski batalion odgrywał rolę sił przeciwnika (tzw. OPFOR). Kulminacyjnym momentem dla zgrupowania batalionowego był 7 listopada, gdy realizowano finalne działania obronne i działania ofensywne. Ten czas wybrano również na tzw. dzień VIP. Do Drawska przyjechali m.in.: prezydent RP Bronisław Komorowski, sekretarz generalny NATO Anders Fogh Rasmussen, prezydent Łotwy Andris Berzinš, premier Litwy Algirdas Butkevičius i wielu innych gości.

Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 12/2013