Śmigłowce Caracal na świecie
Leszek A. Wieliczko
Airbus Helicopters H225M Caracal został skonstruowany pod koniec XX wieku jako wersja rozwojowa średniego śmigłowca transportowego AS332 Super Puma/AS532 Cougar Mk II. Przeznaczony jest przede wszystkim do poszukiwania i ratownictwa w warunkach bojowych, wsparcia sił specjalnych, ewakuacji medycznej oraz transportu personelu i ładunków, a w wersji morskiej także do zwalczania okrętów nawodnych. Dzięki mocnej konstrukcji, wysokim osiągom oraz nowoczesnemu wyposażeniu H225M może wykonywać najbardziej wymagające zadania na współczesnym polu walki. Sprawdził się również w misjach pomocy humanitarnej i reagowania kryzysowego.
Niesłabnące zainteresowanie klientów średnimi śmigłowcami transportowymi rodziny AS332 Super Puma/AS532 Cougar sprawiło, że w czerwcu 1998 roku firma Eurocopter ogłosiła rozpoczęcie prac nad kolejną wersją rozwojową w dwóch odmianach – cywilnej EC225 i wojskowej EC725. Najważniejsze różnice w porównaniu z Super Pumą/Cougarem Mk II to nowy pięciołopatowy wirnik nośny o średnicy 16,20 m, mocniejsze silniki Makila 2A1, wzmocniona przekładnia główna oraz zintegrowana, całkowicie cyfrowa awionika (glass cockpit).
EC725, początkowo nazywany Cougar Mk II+ lub Super Cougar, powstał z myślą o spełnieniu wymagań francuskich Sił Powietrznych dla nowego śmigłowca przeznaczonego do poszukiwania i ratownictwa w warunkach bojowych (fr. recherche et sauvetage au combat, RESCo; ang. Combat Search & Rescue, CSAR). Prototyp, przebudowany z Super Pumy Mk II (nr ser. 2338, rej. F-ZVLR) i napędzany silnikami Turbomeca Makila 1A4, został oblatany w zakładach w Marignane we Francji 27 listopada 2000 roku. 15 stycznia 2001 roku został przekazany francuskim Siłom Powietrznym w celu przeprowadzenia wojskowych prób kwalifikacyjnych. Pierwszy lot EC725 z nowymi silnikami Makila 2A1 odbył się 3 października 2002 roku. Dostawy maszyn seryjnych rozpoczęły się w grudniu 2004 roku.
We francuskich Siłach Zbrojnych EC725 dostał nazwę Caracal, która przyjęła się także u kilku innych użytkowników, ale np. w Brazylii i Meksyku jest nazywany Super Cougar. 17 stycznia 2014 roku firma Eurocopter została przemianowana na Airbus Helicopters. W ślad za tym 5 marca 2015 roku doszło do zmiany oznaczeń oferowanych modeli śmigłowców – EC225 został przemianowany na H225, a EC725 na H225M (dla uproszczenia w dalszej części tekstu użyto aktualnego oznaczenia).
Seryjne H225M są napędzane dwoma silnikami turbowałowymi Safran (dawniej Turbomeca) Makila 2A1 wyposażonymi w zdublowany elektroniczny układ sterowania. Kadłub, podwozie i samouszczelniające zbiorniki paliwa zaprojektowano tak, aby wytrzymały uderzenie w ziemię z dużą prędkością opadania. Opancerzone fotele pilotów amortyzują wstrząs po uderzeniu śmigłowca w ziemię. Podłoga i burty kokpitu i kabiny mogą być opancerzone. Kompozytowe łopaty wirnika są odporne na przestrzelenie pociskami z broni strzeleckiej. Można je złożyć w celu ułatwienia transportu śmigłowca. Maksymalna masa startowa wynosi 11 ton, a maksymalny udźwig użyteczny 5250 kg (w tym do 4000 kg ładunku w kabinie lub do 4750 kg na zaczepie zewnętrznym). Oprócz dwóch pilotów i technika pokładowego (szefa ładowni) H225M może przewozić (w zależności od konfiguracji kabiny) 28 żołnierzy na zwykłych siedzeniach, 10 osób w wygodnych fotelach, albo 11 chorych lub rannych na noszach i cztery osoby personelu medycznego na rozkładanych siedzeniach. Dostęp do kabiny umożliwiają odsuwane drzwi po obu stronach kadłuba. W misjach CSAR załogę tworzy zazwyczaj pięć osób: dwóch pilotów, dwóch obserwatorów/strzelców i ratownik medyczny.
Nowoczesna cyfrowa awionika, kompatybilna z goglami noktowizyjnymi, umożliwia wykonywanie lotów w każdych warunkach atmosferycznych, w dzień i w nocy. Jej głównymi elementami są obecnie cztery kolorowe monitory LCD o wymiarach 8 × 10 cali (wcześniej były to cztery monitory o wymiarach 6 × 8 cali i dwa mniejsze 4 × 5 cali), czteroosiowy podwójnie zdublowany komputerowy autopilot, cyfrowa mapa terenu, system planowania misji, systemy nawigacji (satelitarnej, bezwładnościowej i radiowej bliskiego zasięgu) i wspomagania lądowania według przyrządów, system ostrzegania o bliskości ziemi i ryzyku kolizji w powietrzu, radar pogodowy lub poszukiwawczy, głowica obserwacyjna z kamerami dzienną i termowizyjną, radiostacje wielozakresowe i odbiornik systemu lokalizacji sygnałów ratunkowych.
Śmigłowiec może być wyposażony w zintegrowany system samoobrony (z czujnikami ostrzegającymi oraz wyrzutniami flar i dipoli), dwie wciągarki o udźwigu 272 kg, zaczepy dla lin do szybkiego desantu w zawisie, nadmuchiwane pływaki na wypadek awaryjnego wodowania (do stanu morza 6), reflektor-szperacz i megafon. Na wlotach powietrza do silników można zamontować filtry przeciwpyłowe, a na dyszach wylotowych rozpraszacze spalin w celu redukcji sygnatury cieplnej. Wloty powietrza do silników, łopaty wirnika i śmigła ogonowego oraz statecznik poziomy mogą być wyposażone w instalację przeciwoblodzeniową. W celu zwiększenia zasięgu można zamontować dodatkowe zbiorniki paliwa (jego maksymalny zapas wzrasta wówczas z 2277 do 3059 kg) lub zainstalować sondę do uzupełniania paliwa w locie lub w zawisie.
W otwieranych bocznych oknach kabiny można zamontować dwa ruchome karabiny maszynowe kal. 7,62 mm obsługiwane przez strzelców, a na dwóch zaczepach zewnętrznych po bokach kadłuba podwiesić zasobniki z działkami kal. 20 mm lub kaemami kal. 12,7 mm, albo wyrzutnie LAU-3/A z 19 niekierowanymi pociskami rakietowymi kal. 70 mm. Od kilku lat Airbus Helicopters oferuje nabywcom H225M modułowy system uzbrojenia HForce, konfigurowany według życzenia klienta. Na zlecenie Brazylii śmigłowiec został także zintegrowany z pociskami przeciwokrętowymi AM39 Exocet Block 2 Mod 2 (B2M2).
Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 11/2024