Siły Powietrzne Peru
Leszek A. Wieliczko
W 2019 roku Siły Powietrzne Peru obchodziły hucznie swoje stulecie. Mimo istotnej roli, jaką odgrywają w walce z rebeliantami i kartelami narkotykowymi, od kilku dekad borykają się z niedostatecznym finansowaniem. Z tego powodu ich wyposażenie, często pochodzące z drugiej ręki, jest obecnie niezbyt nowoczesne i mocno zużyte. Wiele samolotów i śmigłowców ma za sobą już ponad 30 lub 40 lat służby. Programy zakupu nowych, nowoczesnych maszyn są często ograniczane lub wręcz anulowane. Wprawdzie w minionej dekadzie udało się zrealizować kilka programów modernizacyjnych, ale jest to zaledwie kropla w morzu potrzeb.
Peru (hiszp. Perú) – oficjalnie Republika Peru (República del Perú) – to trzecie pod względem wielkości powierzchni terytorium państwo Ameryki Południowej po Brazylii i Argentynie. Leży w zachodniej części Ameryki Południowej nad Oceanem Spokojnym. Na północy graniczy z Ekwadorem i Kolumbią, na wschodzie z Brazylią, a na południu i południowym wschodzie z Chile i Boliwią. Jest członkiem m.in. do Organizacji Narodów Zjednoczonych, Organizacji Państw Amerykańskich (Organización de los Estados Americanos, OEA), Wspólnoty Andyjskiej (Comunidad Andina, CAN) i Unii Narodów Południowoamerykańskich (Unión de Naciones Suramericanas, UNASUR).
Siły Powietrzne Peru (Fuerza Aérea del Perú, FAP) są jednym z trzech rodzajów Sił Zbrojnych Peru (Fuerzas Armadas del Perú, FFAA), obok Wojsk Lądowych (Ejército del Perú, EP) i Marynarki Wojennej (Marina de Guerra del Perú, MGP). Ich misją jest obrona kraju przed zagrożeniami oraz ochrona jego interesów, porządku wewnętrznego, ludności, gospodarczego i społecznego rozwoju oraz wspieranie polityki zagranicznej w celu zagwarantowania niezależności, suwerenności i integralności terytorialnej oraz ogólnego dobrobytu narodu. Do głównych zadań należy: dozór, ochrona i obrona przestrzeni powietrznej kraju, zwalczanie celów powietrznych i naziemnych, wsparcie wojsk lądowych i sił specjalnych, przewóz ludzi i ładunków, obserwacja i rozpoznanie, ewakuacja medyczna, poszukiwanie i ratownictwo, szkolenie personelu. Mają około 15 tys. osób personelu i ponad 150 załogowych statków powietrznych (samolotów i śmigłowców).
Po zakończeniu wieloletniego sporu granicznego z Ekwadorem, który w przeszłości skutkował kilkoma konfliktami zbrojnymi, Siły Zbrojne Peru koncentrują się na walce z wrogami wewnętrznymi – antyrządową organizacją terrorystyczną Świetlisty Szlak oraz kartelami narkotykowymi. Głównym regionem produkcji narkotyków jest tzw. VRAEM (Valle de los Ríos Apurímac, Ene y Mantaro), czyli doliny rzek Apurímac, Ene i Mantaro. Siły Powietrzne prowadzą obserwację i rozpoznanie, przewożą żołnierzy i sprzęt, ewakuują rannych, atakują obozy rebeliantów oraz producentów i przemytników narkotyków, a także przechwytują samoloty przewożące narkotyki. Działają w bardzo zróżnicowanych i często niezwykle trudnych warunkach geograficznych i klimatycznych – od nizin na wybrzeżu Pacyfiku po wysokie Andy; od suchych obszarów pustynnych po gorącą i wilgotną puszczę amazońską.
Struktura organizacyjna
Najwyższym zwierzchnikiem i naczelnym dowódcą Sił Zbrojnych Peru (Comandante en jefe de las Fuerzas Armadas del Perú) jest prezydent republiki, który realizuje swoje uprawnienia za pośrednictwem Ministerstwa Obrony (Ministerio de Defensa, MINDEF), odpowiedzialnego za formułowanie i realizowanie polityki obronnej. Organem wykonawczym Ministerstwa Obrony odpowiedzialnym za Siły Zbrojne jest Wspólne Dowództwo Sił Zbrojnych (Comando Conjunto de las Fuerzas Armadas, CCFFAA) z kwaterą w Limie, utworzone 1 lutego 1957 roku. Jego zadaniem jest planowanie, przygotowanie, koordynowanie i realizowanie wszelkich operacji wojskowych niezbędnych dla zapewnienia niepodległości, suwerenności i integralności terytorialnej kraju oraz zadań zleconych przez władzę wykonawczą w ramach narodowej polityki obronnej. Szef Wspólnego Dowództwa Sił Zbrojnych (Jefe del Comando Conjunto de las Fuerzas Armadas) jest powoływany przez prezydenta na wniosek ministra obrony. Jest odpowiedzialny za organizowanie i kierowanie operacjami wojskowymi zgodnie z celami wyznaczonymi przez Ministerstwo Obrony. Od 28 lipca 2021 roku funkcję tę sprawuje General de Ejército (gen. WL) Manuel Jesús Martín Gómez de la Torre Araníbar.
W ramach Wspólnego Dowództwa Sił Zbrojnych funkcjonuje kilka dowództw operacyjnych i specjalnych niższego szczebla. Wśród nich znajdują się Dowództwo Operacyjne Lotnictwa (Comando Operacional Aéreo, COA) i Dowództwo Operacyjne Obrony Powietrznej (Comando Operacional de Defensa Aérea, CODA). COA odpowiada za planowanie, organizowanie i kierowanie operacjami lotniczymi w celu osiągnięcia przewagi powietrznej oraz zapewnienia wsparcia taktycznego i logistycznego prowadzonych operacji wojskowych. CODA odpowiada za system obrony powietrznej kraju i wód terytorialnych, powiadamianie o sytuacjach nadzwyczajnych i kierowanie ruchem lotniczym oraz – we współpracy z COA – przechwytywanie statków powietrznych nielegalnie naruszających przestrzeń powietrzną (przede wszystkim w zakresie zwalczania przemytu narkotyków).
Dowództwo Generalne Sił Powietrznych Peru (Comandancia General de la Fuerza Aérea del Perú, COFAP) składa się m.in. z Dowództwa Operacyjnego (Comando de Operaciones, COMOP) i Dowództwa Kontroli Przestrzeni Powietrznej (Comando de Control Aeroespacial, COMCA). Dowódcą Generalnym Sił Powietrznych Peru (Comandante General de la FAP) jest od 3 listopada 2021 roku General del Aire (gen. SP) pilot Alfonso Javier Artadi Saletti. Wspiera go Sztab Generalny Sił Powietrznych Peru (Estado Mayor General de la FAP, EMGRA), który odpowiada za planowanie, przygotowanie, koordynowanie i realizowanie operacji lotniczych oraz szkolenie personelu. Jego szefem (Jefe del EMGRA) jest od 14 listopada 2021 roku Teniente General (gen. broni SP) pilot Carlos Enrique Chávez Cateriano. Kwatery Główne Sił Powietrznych Peru (Cuartel General de la FAP) znajdują się w Bazie Lotniczej Las Palmas (Base Aérea Las Palmas) w dzielnicy Santiago de Surco w Limie (COFAP) oraz w dzielnicy Jesús María w Limie (EMGRA).
Podstawową jednostką organizacyjną Sił Powietrznych jest grupa (grupo) lub inna podobnego szczebla. Grupy lotnicze (grupo aéreo) składają się z eskadr lotniczych (escuadrón aéreo) i pomocniczych (łączności, obsługi, wsparcia, ochrony, obrony plot.). Jedna lub więcej grup tworzy skrzydło lotnicze (ala aérea). W zależności od przeznaczenia eskadry mają od kilku do kilkunastu statków powietrznych. Stacjonują na co dzień w dziewięciu bazach lotniczych (base aérea) na terenie kraju.
Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 11/2022