Siły Powietrzne Kanady. Cz. II

Leszek A. Wieliczko

Od kilku lat trwa największa od czasów drugiej wojny światowej modernizacja techniczna Królewskich Kanadyjskich Sił Powietrznych (Royal Canadian Air Force, RCAF). W jej ramach kupiono nowe samoloty poszukiwawczo-ratownicze CC-295 Kingfisher, zwiadowcze CE-145C Vigilance, transportowo-tankujące CC-330 Husky, wielozadaniowe samoloty bojowe F-35A Lightning II, patrolowe morskie P-8A Poseidon, samoloty i śmigłowce szkolno-treningowe oraz bezzałogowe statki powietrzne MQ-9B SkyGuardian. Zakończono modernizację samolotów patrolowych morskich CP-140 Aurora i rozpoczęto modernizację myśliwców CF-188 Hornet oraz śmigłowców CH-146 Griffon i CH-149 Cormorant.

CF-188/B (F/A-18A/B) Hornet

Jedynymi samolotami bojowymi w arsenale RCAF są obecnie myśliwce CF-188, czyli McDonnell Douglas F/A-18A/B Hornet. Kanada była pierwszym zagranicznym nabywcą Hornetów. Decyzja ich zakupu w celu zastąpienia CF-101 (F-101B/F) Voodoo i CF-104 (F-104G) Starfighter została ogłoszona przez rząd 10 kwietnia 1980 roku i jeszcze w tym samym miesiącu podpisano kontrakt z producentem na zasadach komercyjnych (Direct Commercial Sale, DCS). Początkowo planowano zakup 137 egz. (113 jedno- i 24 dwumiejscowych), z opcją na kolejnych 11–20 egz. W 1985 roku zamówienie zmodyfikowano do 98 egz. F/A-18A (CF-18A) i 40 egz. F/A-18B (CF-18B), w Kanadzie oznaczonych odpowiednio jako CF-188 (numery ewid. 188701–188798) i CF-188B (188901–188940). Pierwszy kanadyjski Hornet – F/A-18B nr 188901 – został oblatany w St. Louis w Missouri 29 lipca 1982 roku i przekazany RCAF 25 października. Dostawy zakończyły się we wrześniu 1988 roku.

Kanadyjskie Hornety były wyposażone w radar APG-65. Różniły się od maszyn US Navy m.in. systemem wspomagania lądowania VOR/ILS zamiast ACLS (Automatic Carrier Landing System) oraz zamontowanym po lewej stronie przodu kadłuba reflektorem służącym do wzrokowej identyfikacji celów powietrznych w nocy. Zachowały wzmocnione podwozie, hak do lądowania i składane końcówki skrzydeł. Uzbrojenie tworzyły pociski powietrze-powietrze AIM-7M Sparrow i AIM-9L/M Sidewinder oraz niekierowane pociski rakietowe CRV-7 kal. 70 mm. Później dokupiono zasobniki celownicze AAS-38 NITE Hawk (Targeting Forward-Looking Infrared, TFLIR) oraz pociski powietrze-ziemia AGM-65G Maverick i bomby kierowane Paveway II/III.

W latach 2001–2010 firmy Boeing i L-3 Communications przeprowadziły dwuetapowy program modernizacji awioniki (Incremental Modernization Project, IMP) w 62 egz. CF-188 i 18 egz. CF-188B do standardu zbliżonego do wersji F/A-18C/D. Zainstalowano m.in. radar APG-73, radiostację ARC-210/RT-1556 z modułem kodowania transmisji Have Quick II, kolorowe monitory w kokpicie, łącze wymiany danych w standardzie Link-16, zintegrowany system nawigacji bezwładnościowej i satelitarnej, rejestrator parametrów lotu, czujniki ostrzegawcze ALR-67(V)3, wyrzutnie flar i dipoli ALE-47, system identyfikacji „swój-obcy” (Identification Friend-or-Foe, IFF) APX-111 i system unikania zderzenia z ziemią (Terrain Avoidance System, TAS). Zintegrowano celowniki nahełmowe JHMCS (Joint Helmet-Mounted Cueing System), zasobniki celownicze AAQ-33 Sniper (Advanced Targeting Pod, ATP), pociski AIM-120C-5 AMRAAM i bomby kierowane JDAM (Joint Direct Attack Munition). Ponadto dokonano przeglądu i miejscowego wzmocnienia konstrukcji płatowca i podwozia, a w 40 egz. wymieniono środkową sekcję kadłuba.

Po rezygnacji z planowanego zakupu 18 Super Hornetów (zob. dalej) postanowiono pozyskać używane Hornety z Australii. Wstępna decyzja w tej sprawie zapadła już 23 lutego 2017 roku, a ostateczna – po zaakceptowaniu australijskiej oferty i uzyskaniu zgody amerykańskiej administracji na reeksport – 1 listopada 2018. Tydzień później, 9 listopada, podpisano umowę międzyrządową w sprawie zakupu 25 egz. F/A-18A/B, w tym 18 egz. w stanie lotnym i siedmiu jako źródło części zamiennych. Wśród tych 18 sprawnych maszyn było 12 egz. F/A-18A (dostały numery ewid. RCAF z zakresu 188001–188057, gdzie trzy ostatnie cyfry to australijskie numery) i sześć F/A-18B (z zakresu 188102–188115). Łączny koszt programu wyniósł 339,3 mln CAD.

Dwa pierwsze australijskie Hornety przyleciały do Kanady 16 lutego 2019 roku, a ich oficjalne przekazanie nastąpiło pięć dni później. 28 czerwca zostały formalnie przyjęte do służby i tego samego dnia ogłoszono ich wstępną gotowość operacyjną (Initial Operational Capability, IOC). 23 kwietnia 2021 roku został dostarczony 16. egzemplarz w stanie lotnym i pierwszy nielatający. Dwa ostatnie sprawne Hornety przybyły sześć dni później, a ostatni nielatający 21 maja. Przed przyjęciem do służby samoloty zostały przystosowane do wymagań RCAF przez firmę L3Harris w zakładach w Mirabel koło Montrealu (m.in. zamontowano nowe fotele wyrzucane kupione w Stanach Zjednoczonych w ramach procedury FMS). Pełna gotowość operacyjna (Full Operational Capability, FOC) eksaustralijskich Hornetów została osiągnięta w lecie 2023 roku. Dzięki temu zakupowi RCAF mają obecnie w aktywnej służbie 94 Hornety, w tym 72 egz. CF-188 i 22 egz. CF-188B.

Opóźnienie programu zakupu nowych myśliwców sprawiło, że w marcu 2019 roku zatwierdzono program modernizacji Hornetów (Hornet Extension Project, HEP) w celu wydłużenia ich eksploatacji do około 2032 roku. Na jego realizację zaplanowano kwotę 1,3 mld CAD. Program został podzielony na dwie fazy realizowane równolegle. Pierwsza faza dotyczy do 84 egz. (w tym eksaustralijskich) i obejmuje m.in. instalację nowego systemu IFF obsługującego tryb ADS-B, nowego systemu wymiany danych Link-16 i nowej radiostacji ARC-210/RT-2036 oraz upgrade komputera pokładowego, oprogramowania, interfejsu i zasobników Sniper. Druga faza dotyczy tylko 36 egz. i obejmuje dodatkowo wymianę radaru na nowy APG-79(V)4 z anteną AESA (Active Electronically Scanned Array), upgrade oprogramowania komputera i systemu planowania misji oraz integrację nowych pocisków powietrze-powietrze AIM-9X Block II i AIM-120D oraz pocisków szybujących AGM-154C (Joint Standoff Weapon, JSOW). Część wyposażenia kupiono na zasadach komercyjnych poza programem HEP, a pozostałą część oraz uzbrojenie za pośrednictwem amerykańskiej administracji w ramach procedury FMS (Foreign Military Sale). Amerykańska Defense Security Cooperation Agency (DSCA) poinformowała Kongres Stanów Zjednoczonych 15 czerwca 2020 roku, że Departament Stanu wyraził zgodę na sprzedaż do Kanady wyposażenia, uzbrojenia i usług o maksymalnej wartości 862,3 mln USD.

Głównym wykonawcą programu HEP jest firma L3Harris. Próby w locie pierwszego Horneta zmodernizowanego w ramach pierwszej fazy (HEP 1) rozpoczęły się 4 marca 2020 roku, a w ramach drugiej (HEP 2) 7 lutego 2022. Wstępna gotowość operacyjna (IOC) Hornetów HEP 2 została ogłoszona 24 czerwca 2024 roku (początkowo planowano, że nastąpi to w grudniu 2023 roku), po otrzymaniu przez RCAF sześciu zmodernizowanych maszyn. Planowane na czerwiec 2025 roku osiągnięcie pełnej gotowości operacyjnej (FOC) przesunięto na marzec 2026 roku. Program HEP ma zakończyć się w grudniu 2026 roku.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 4/2025