Siły Powietrzne i Kosmiczne Francji. Cz. I

Leszek A. Wieliczko

Francuskie Siły Powietrzne i Kosmiczne obchodzą w tym roku 90. rocznicę utworzenia jako samodzielny rodzaj sił zbrojnych. Pod względem liczby eksploatowanych statków powietrznych plasują się w pierwszej dziesiątce największych sił powietrznych na świecie. Ich zadania obejmują cztery obszary: ochronę, odstraszanie, interwencję oraz zapewnienie zdolności do działania. Jednostki tworzące Strategiczne Siły Powietrzne są jednym z trzech komponentów francuskich sił odstraszania nuklearnego.

Francja, oficjalnie Republika Francuska (fr. France; République française), to państwo transkontynentalne, którego część metropolitalna leżąca w Europie Zachodniej i częściowo Południowej graniczy na lądzie z Belgią, Luksemburgiem, Niemcami, Szwajcarią, Włochami, Monako, Andorą i Hiszpanią. Francuskie terytoria zamorskie obejmują: Saint-Pierre i Miquelon na Atlantyku (w Ameryce Północnej); Gwadelupę, Saint-Barthélemy i Saint-Martin na Karaibach oraz Wyspę Clippertona na Pacyfiku (w Ameryce Środkowej); Gujanę Francuską (w Ameryce Południowej); Reunion i Majottę na Oceanie Indyjskim (w Afryce); Polinezję Francuską, Nową Kaledonię oraz Wallis i Futunę na Pacyfiku (w Oceanii); Francuskie Terytoria Południowe i Antarktyczne na Oceanie Indyjskim i Antarktydzie. Swoją politykę w zakresie bezpieczeństwa i obrony Francja opiera na własnych siłach zbrojnych (w tym arsenale jądrowym) oraz członkostwie w Sojuszu Północnoatlantyckim i Unii Europejskiej.

Siły Powietrzne i Kosmiczne (Armée de l'Air et de l'Espace, AAE) są jednym z trzech rodzajów Francuskich Sił Zbrojnych (Forces armées françaises; znanych także jako Armée française) obok Wojsk Lądowych i Marynarki Wojennej. Ich zadania obejmują cztery obszary: ochronę, odstraszanie, interwencję oraz zapewnienie zdolności do działania. Ochrona to zabezpieczenie przestrzeni powietrznej, ochrona obywateli i wrażliwych miejsc, obserwacja przestrzeni kosmicznej we współpracy z Narodowym Centrum Badań Kosmicznych (Centre national d'études spatiales, CNES) i wsparcie służb publicznych. Odstraszanie realizowane jest poprzez gotowość do użycia broni jądrowej. Interwencja polega na zdolności do szybkiego reagowania w skali globalnej na sytuacje kryzysowe w celu powstrzymania, spowolnienia albo wygaszenia konfliktu oraz/lub udzielania pomocy ludności. Zapewnienie zdolności do działania odbywa się poprzez zdobywanie i analizowanie informacji w celu wykrywania zagrożeń, dowodzenie i kierowanie operacjami oraz szkolenie personelu.

Francuskie Siły Powietrzne i Kosmiczne są jednymi z największych na świecie. Mają około 540 samolotów, śmigłowców i bezzałogowych statków powietrznych (BSP). Służy w nich około 40 tys. żołnierzy (zawodowych i kontraktowych) oraz około 5200 pracowników cywilnych.

Struktura organizacyjna

Zgodnie z konstytucją najwyższym zwierzchnikiem Francuskich Sił Zbrojnych (Chef des Armées) jest prezydent republiki, który decyduje o ich użyciu i przewodniczy Radzie Obrony i Bezpieczeństwa Narodowego (Conseil de défense et de sécurité nationale, CDSN). Za politykę obronną i obronę narodową odpowiada rząd za pośrednictwem Ministerstwa Sił Zbrojnych (Ministère des Armées). Do zadań resortu należy m.in. organizacja, zarządzanie, przygotowanie do użycia i mobilizacja sił zbrojnych oraz tworzenie i utrzymanie infrastruktury wojskowej. Ministrowi sił zbrojnych podlega szef Sztabu Sił Zbrojnych (Chef d'état-major des Armées, CEMA), który dowodzi wszystkimi operacjami wojskowymi z upoważnienia prezydenta oraz doradza rządowi w zakresie użycia sił zbrojnych. Siedziba Sztabu Sił Zbrojnych (État-major des Armées, EMA) oraz sztabów wszystkich rodzajów sił zbrojnych znajduje się w kompleksie Balard (Hexagone Balard) w Paryżu.

Z szefem Sztabu Sił Zbrojnych współpracują szefowie sztabów wszystkich rodzajów sił zbrojnych. Szef Sztabu Sił Powietrznych i Kosmicznych (Chef d'état-major de l'armée de l'Air et de l'Espace, CEMAAE) odpowiada za organizację i przygotowanie operacyjne tego rodzaju sił zbrojnych, utrzymanie sprawności technicznej i gotowości bojowej sprzętu, wyposażenia i uzbrojenia oraz rekrutację, szkolenie wstępne, dyscyplinę, morale i dobrostan personelu. Od 10 września 2021 roku funkcję tę pełni generał (général d'armée aérienne) Stéphane Mille.

Pracami Sztabu Sił Powietrznych i Kosmicznych (État-major de l'armée de l'Air et de l'Espace, EMAAE) kieruje zastępca szefa Sztabu nazywany dowódcą generalnym (Major général de l'armée de l'Air et de l'Espace, MGAAE). Podlegają mu komendanci i dyrektorzy Centrum Doskonalenia Lotnictwa Wojskowego (Centre d'expertise aérienne militaire, CEAM), Centrum Studiów Strategicznych Lotniczo-Kosmicznych (Centre d'études stratégiques aérospatiales, CESA), Dyrekcji Zasobów Ludzkich Sił Powietrznych i Kosmicznych (Direction des ressources humaines de l'armée de l'Air et de l'Espace, DRHAAE), Służby Przemysłowej Lotnictwa (Service industriel de l'aéronautique, SIAé) oraz czterech dowództw.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 7-8/2024