Serbski kierowany pocisk rakietowy ALAS

Miroslav Gyűrösi

Serbski kierowany pocisk

rakietowy ALAS

Mnóstwo jest przyczyn, dla których ta lub inna idea kończy swój żywot podczas rozwoju lub badań nowych technologii, bądź zostaje w ogóle odrzucona i ląduje na śmietniku historii. Poczynając od niedostatku środków, poprzez brak możliwości kontynuowania prac, na przykład z powodu niedojrzałości technologicznej, aż po wysuwanie nierealnych wymagań, spełnienie których nie może po prostu zakończyć się sukcesem. Niezwykle istotnym czynnikiem dla rozwoju jakiegokolwiek skomplikowanego wyrobu, jakim przecież jest kierowany pocisk rakietowy, są stale wzrastające wymagania technologiczne i materiałowe. Zdolność do samodzielnego opracowania, a tym bardziej produkcji seryjnej nowoczesnego kierowanego pocisku rakietowego, jest bardzo efektywnym wskaźnikiem poziomu przemysłu danego kraju. Prawdę mówiąc, jeśli nie liczyć takich potęg militarnych jak Stany Zjednoczone, Rosja czy Chiny oraz kilku mniejszych, ale niezwykle technologicznie rozwiniętych, krajów zdolnych własnymi siłami sprostać realizacji tego typu programów jest z dekady na dekadę coraz mniej. Wśród europejskich państw, które stale mają wiele do powiedzenia w sferze rozwoju pocisków kierowanych, jest Serbia. Pomimo stale zmniejszającego się terytorium, niewielkiej populacji i całokształtu problemów politycznych oraz gospodarczych ostatnich dwóch dziesięcioleci (albo może właśnie dlatego), nadal dysponuje znacznym potencjałem rozwojowym, a z racji swej izolacji także wysoką motywacją. Możliwości Serbii w zakresie badań i rozwoju oraz produkcji, także w sektorze zaawansowanych technologii, są przede wszystkim pozostałością naprawdę ogromnych ambicji byłej Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii, choć oczywiście wiele instytucji oraz przedsiębiorstw utworzono albo przekształcono już podczas rozpadu tego kraju i powstawania na jego gruzach nowych tworów państwowych. Z punktu widzenia osiągniętych sukcesów i efektywności rozwoju nowych technologii rakietowych, szczególnie związanych z pociskami rakietowymi, we współczesnej Serbii na szczególną uwagę zasługuje firma EDePro (Engine Development and Production) z siedzibą w Belgradzie, działająca już od ponad ćwierćwiecza, przejawiająca ogromną aktywność w dziedzinie samodzielnego rozwoju nowych kompozytowych paliw rakietowych, a w ostatnim okresie próbująca swych sił również w bardziej ambitnych oraz kompleksowych programach rozwoju technologii obronnych. Do jej przełomowych projektów zalicza się z pewnością mały silnik turboodrzutowy TMM-25, będący z kolei bazą projektu wielozadaniowego pocisku kierowanego ALAS (Advanced Light Attack System), rozwijanego w ramach współpracy EDePro oraz centrali handlowej Jugoimport SDPR J.P., która jest głównym źródłem finansowania tego ambitnego programu – chodzi o niezwykle ciekawy projekt broni precyzyjnej o niewielkich rozmiarach, cechującej się znacznym zasięgiem, której przeznaczeniem jest zwalczanie stacjonarnych i ruchomych celów naziemnych oraz nawodnych. Przedsięwzięcie jest niezwykle rozbudowane pod względem technicznym i technologicznym, a jego faktyczny status nie został dotąd publicznie ujawniony. Jest oczywiste, że projekt ma za sobą wiele etapów koncepcyjnych, zaś aktualnie znaną postać można ocenić na podstawie zaprezentowanego w 2007 r. demonstratora technologii, przeznaczonego do zweryfikowania słuszności przyjętej koncepcji, rozwiązań technicznych i technologicznych. W każdym razie Jugoimport SDPR J.P. zadeklarował pod koniec 2008 r., że spośród 29 projektów obronnych, nad którymi aktualnie pracują jego oddziały, siedem jest w finalnej fazie rozwoju lub nawet na etapie wdrażania do produkcji seryjnej. Jednym z nich jest właśnie program przeciwpancernego i wielozadaniowego kierowanego pocisku „ziemia-ziemia” ALAS. Z całą pewnością jednostka napędowa pocisku przeszła już pełne próby stanowiskowe, wiele innych zespołów, w tym zespoły optyczne i żyroskopowe głowicy naprowadzania, a także zespół zobrazowania informacji i sterowania zostały pomyślnie przebadane, choćby z tej racji, że powstawały pierwotnie z myślą o innych wyrobach, a do programu ALAS zostały wzięte „z półki”. W 2008 r. firma EDePro zadeklarowała rozpoczęcie przygotowań pocisku ALAS do prób konstrukcyjnych i lotnych. Z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, że aktualny stan reorganizacji i kłopotów finansowych serbskich sił zbrojnych nie wpływa pozytywnie na dostępność środków umożliwiających dokończenie rozwoju i rozpoczęcie produkcji seryjnej tak złożonego systemu uzbrojenia, stąd próby pozyskania ich ze źródeł zewnętrznych oraz intensywne poszukiwanie zagranicznych kontrahentów i partnerów, co umożliwiłoby pomyślne i szybkie zakończenie prac. Jugoimport SDPR J.P., od premierowej pub- l i c z n e j prezentacji ALAS-a na wystawie technologii obronnych IDEX 2007 w Zjednoczonych Emiratach Arabskich w lutym 2007 r., przedstawia program wielozadaniowego pocisku kierowanego potencjalnym klientom z całego świata, głównie jednak wśród państw Bliskiego Wschodu, Afryki, Azji oraz Ameryki Łacińskiej, na których może pochwalić się sukcesami handlowymi.

Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 2/2009