SATA – linia w sercu Atlantyku

 

 

Ze względu na swoje położenie, Azory już w latach dwudziestych i trzydziestych ubiegłego wieku były wykorzystywane jako przystanek przy wielu pionierskich próbach pokonania Atlantyku. W maju 1919 r. trzy należące do US Navy samoloty Curtiss NC lądowały w pobliżu archipelagu, zamierzając pokonać trasę z USA do Wielkiej Brytanii. Wśród wielu ciekawych konstrukcji, jakie w późniejszych latach mogli podziwiać mieszkańcy wysp, znalazły się m.in. Savoia Marchetti SM.55, Dornier Wal, Dornier Do-X (1932 r.), Lockheed Sirius należący do Charlesa Lindbergha (1933 r.), czy sterowce Zeppelin. Jedna z prób rekordowego przelotu zakończyła się tragicznie dla naszego rodaka, Ludwika Idzikowskiego, który w lipcu 1929 r. zginął podczas awaryjnego lądowania Amiota 123 na wyspie Graciosa. Drugi członek załogi, Franciszek Kubala, miał więcej szczęścia – odniósł niewielkie obrażenia. Port Horta na wyspie Faial regularnie był wykorzystywany jako przystań dla łodzi latających w regularnych rejsach między Europą i Ameryką. Od 1936 r. niemieckie Dorniery Do-18E i Blohm & Voss Ha-139 wykorzystywano w próbnych połączeniach pocztowych między Hortą a UISA (wykonując m.in. starty ze statku wyposażonego w mechanizm katapultowy). W 1937 r. linie Pan Am oraz Imperial Airways rozpoczęły pierwsze loty transatlantyckie przez Azory wykorzystując samoloty Sikorsky S-42 oraz Short S.23 Empire Class. Od 1939 r. stałymi gośćmi w Horta były Boeingi 314 należące do Pan Am obsługujące trasę z Nowego Jorku przez Azory do Lizbony i Marsylii. Podczas drugiej wojny światowej strategiczne położenie Azorów docenili Alianci; na mocy podpisanego porozumienia w zamian za pomoc wojskową Portugalczycy zgodzili się na wykorzystanie baz na Azorach przez wojska brytyjskie. Na lotnisku Lajes (Terceira) stacjonowała 247. Grupa RAF Coastal Command, a port w Horta był wykorzystywany przez Royal Navy. Lotnisko w Lajes było używane również przez wojska amerykańskie, a już w 1944 r. otwarto pierwsze regularne połączenie między Waszyngtonem i Paryżem przez Nową Funlandię i Azory, obsługiwane przez Douglasy C-54. Obecnie w Lajes mieści się baza nr 4 Portugalskich Sił Powietrznych, jednostka US Air Force oraz cywilny port lotniczy. W połowie 1945 r. na kolejnej wyspie – tym razem Santa Maria – oddano do użytku lotnisko wykorzystywane głównie przez US Army Air Force (po zakończeniu działań wojennych przekształciło się w cywilny port tranzytowy w rejsach atlantyckich).