Samoloty polskich Wojsk Lotniczych – dziś i jutro

Tomasz Dmitruk

Podobnie jak w innych obszarach Sił Zbrojnych RP, również w Wojskach Lotniczych w ostatnim czasie zachodzą duże zmiany związane z trwającym procesem modernizacji technicznej. W trakcie realizacji znajdują się zamówienia na wielozadaniowe samoloty bojowe F-35A Lightning II, lekkie samoloty bojowe FA-50/FA-50PL, szkolne M346 Bielik czy transportowe C-130H Hercules, a dotychczas wykorzystywane F-16 Jastrząb czeka proces modernizacji. Jaka jest aktualna struktura Sił Powietrznych, jakie aktualnie samoloty są użytkowane, a jakie wejdą do eksploatacji w najbliższych latach? Na te pytania postaram się odpowiedzieć w niniejszym artykule.

Wstęp

Siły Powietrzne (SP), jako rodzaj Sił Zbrojnych RP, dzielą się na trzy rodzaje wojsk: Wojska Lotnicze, Wojska Obrony Przeciwlotniczej i Wojska Radiotechniczne. Na łamach miesięcznika „Nowa Technika Wojskowa” przedstawiono już szczegółowo stan obecny i planowany zakres modernizacji Wojsk Obrony Przeciwlotniczej (NTW nr 1/2022 i 6/2022) i Wojsk Radiotechnicznych (NTW nr 7/2021). Do omówienia pozostała jeszcze część Wojsk Lotniczych, które przeznaczone są do prowadzenia różnorakich działań bojowych, zarówno bezpośrednio na polu walki we współdziałaniu z innymi rodzajami wojsk, jak i samodzielnie na zapleczu przeciwnika. Do zasadniczych zadań realizowanych przez jednostki lotnicze należą: obrona przestrzeni powietrznej, niszczenie celów powietrznych, naziemnych i nawodnych, prowadzenie rozpoznania, transport ludzi i sprzętu. Na wyposażeniu Wojsk Lotniczych znajdują się: samoloty, śmigłowce i bezzałogowe statki powietrzne (BSP). Wykorzystywane śmigłowce szczegółowo przedstawiono w NTW nr 6/2021, BSP w NTW nr 4/2022, a w niniejszy artykule skoncentrowano się na samolotach.

Stan obecny

Jednostki Wojsk Lotniczych podlegają obecnie Dowództwu Generalnemu Rodzajów Sił Zbrojnych (DGRSZ), w którym do kierowania tym rodzajem wojsk utworzono Inspektorat Sił Powietrznych (ISP), a w jego strukturze Zarząd Wojsk Lotniczych. Na czele ISP stoi Inspektor SP, generał dywizji pilot Jacek Pszczoła, powołany na to stanowisko 19 października 2018 roku, natomiast funkcję Szefa Zarządu Wojsk Lotniczych od 3 stycznia br. pełni generał brygady pilot Ireneusz Nowak, który jednocześnie jest Zastępcą Inspektora Sił Powietrznych. DGRSZ poprzez ISP przygotowuje i prowadzi proces szkolenia, przygotowuje i utrzymuje w gotowości do realizacji zadań podległe jednostki oraz sprawuje nadzór nad eksploatowanym sprzętem wojskowym w zakresie: lotnictwa, radiolokacji, ubezpieczenia lotów i BSP, a także określa potrzeby SP w tym zakresie.

Organem dowodzenia szczebla operacyjno-taktycznego SP, w tym Wojsk Lotniczych, jest Centrum Operacji Powietrznych-Dowództwo Komponentu Powietrznego (COP-DKP), podlegające bezpośrednio Dowódcy Operacyjnemu Rodzajów Sił Zbrojnych. Dowódcą COP-DKP od 3 lutego 2020 roku jest generał dywizji pilot Ireneusz Starzyński. COP-DKP przede wszystkim dowodzi siłami i środkami wydzielonymi z Sił Powietrznych (lotnictwem i obroną powietrzną) oraz planuje i organizuje ich działania bojowe, a także w Zintegrowanym Systemie Obrony Powietrznej NATO (NATINAMDS) nadzoruje dyżurne siły i środki, kieruje realizacją misji Air Policing w polskiej przestrzeni powietrznej oraz odpowiada za tworzenie, jakość i dystrybucję zintegrowanej informacji o sytuacji powietrznej.

W skład obecnej struktury Wojsk Lotniczych wchodzą cztery skrzydła lotnicze: 1. Skrzydło Lotnictwa Taktycznego ze Świdwina, 2. Skrzydło Lotnictwa Taktycznego z Poznania, 3. Skrzydło Lotnictwa Transportowego im. płk. pil. Bolesława Orlińskiego z Powidza i 4. Skrzydło Lotnictwa Szkolnego im. gen. bryg. pil. Witolda Urbanowicza z Dęblina. Podlega im łącznie: 11 baz lotnictwa (w tym jedna baza BSP), trzy grupy poszukiwawczo-ratownicze, batalion remontu lotnisk oraz dwa ośrodki szkoleniowe.

1. SLT

W skład 1. Skrzydła Lotnictwa Taktycznego (1. SLT) wchodzą: 21. Baza Lotnictwa Taktycznego (21. BLT) w Świdwinie, posiadająca na wyposażeniu etatowo dwie eskadry samolotów uderzeniowych Su-22, w tym 12 samolotów w jednomiejscowej wersji bojowej Su-22M4 i 6 dwumiejscowych samolotów szkolno-bojowych Su-22UM3K (biorąc pod uwagę obecną liczbę samolotów jest to w praktyce jedna eskadra); 22. Baza Lotnictwa Taktycznego (22. BLT) w Malborku, posiadająca na wyposażeniu jedną eskadrę samolotów myśliwskich MiG-29 w liczbie ok. 14 egzemplarzy; 23. Baza Lotnictwa Taktycznego (23. BLT) w Mińsku Mazowieckim, posiadająca na wyposażeniu jedną eskadrę samolotów myśliwskich MiG-29 w liczbie ok. 14 egzemplarzy; 12. Baza Bezzałogowych Statków Powietrznych (12. BBSP) w Mirosławcu, posiadająca na wyposażeniu izraelskie BSP klasy mini Orbiter w liczbie 15 zestawów, które dostarczono w latach 2005–2007, a w latach 2014–2015 wyremontowano i zmodernizowano do wersji Orbiter 2B V.2014. Jeszcze w tym roku do 12. BBSP rozpoczną się dostawy czterech zestawów (24 platform powietrznych) tureckich BSP klasy taktycznej średniego zasięgu Bayraktar TB2, które potrwają do 2024 roku. Na wyposażeniu bazy w Mirosławcu mają się także znaleźć BSP klasy operacyjnej MQ-9 Reaper, których zamówienie planuje się w 2022 roku. Na stanie 22. BLT i 23. BLT formalnie pozostaje łącznie 28 samolotów MiG-29, w tym 22 w jednomiejscowej wersji bojowej MiG-29A i sześć w dwumiejscowej wersji szkolno-bojowej MiG-29UB.

2. SLT

Drugim bojowym związkiem taktycznym Wojsk Lotniczych jest 2. Skrzydło Lotnictwa Taktycznego (2. SLT). W jego skład wchodzą: 31. Baza Lotnictwa Taktycznego (31. BLT) w Poznaniu-Krzesinach, posiadająca na wyposażeniu dwie eskadry wielozadaniowych samolotów bojowych F-16 Jastrząb; 32. Baza Lotnictwa Taktycznego (32. BLT) w Łasku, posiadająca na stanie jedną eskadrę F-16 Jastrząb; 16. Jarociński Batalion Remontu Lotnisk im. gen. bryg. Stanisława Taczaka w Jarocinie, będący pododdziałem remontowym przeznaczonym do zabezpieczenia lotniskowego na szczeblu operacyjnym. Jednostka ta zdolna jest do odtwarzania zdolności eksploatacyjnej uszkodzonych dróg startowych i dróg kołowania oraz umocnionych stref rozśrodkowania samolotów poprzez likwidację skutków uderzeń przeciwnika. Na stanie 31. BLT i 32. BLT pozostaje łącznie 48 samolotów F-16 Block 52+, w tym 36 w jednomiejscowej wersji bojowej F-16C i 12 w dwumiejscowej wersji szkolno-bojowej F-16D.

3. SLTr

Za zadania transportowe i ratownicze w Wojskach Lotniczych odpowiada 3. Skrzydło Lotnictwa Transportowego (3. SLTr). W jego skład wchodzą m.in. trzy bazy lotnictwa. Pierwszą jest 1. Baza Lotnictwa Transportowego (1. BLTr), znajdująca się na terenie portu lotniczego Warszawa-Okęcie, odpowiadająca za przewóz najważniejszych osób w państwie (VIP) i wykorzystująca do tego celu zakupione w ostatnich latach średnie samoloty pasażerskie Boeing 737-800 w wersji BBJ2 (dwa egz.) i w wersji pasażerskiej (jeden egz.) oraz dwa małe samoloty pasażerskie Gulfstream G550. Na wyposażeniu 1. BLTr znajdują się ponadto śmigłowce Mi-8 i W-3 Sokół, w wersjach transportowych i dostosowanych do przewozu VIP. Drugą jednostką 3. SLTr jest 8. Baza Lotnictwa Transportowego (8. BLTr), znajdująca się na terenie portu lotniczego Kraków-Balice. Na jej wyposażeniu znajduje się 16 średnich samolotów transportowych C-295M (CASA), zdolnych do przewozu pięciu ton ładunku lub 70 żołnierzy oraz 13 lekkich samolotów transportowych M28B/PT Bryza, zdolnych do przewozu ładunku o masie 1,7 tony lub 18 żołnierzy. W strukturze 3. SLTr znajduje się również 33. Baza Lotnictwa Transportowego (33. BLTr) w Powidzu. Eksploatuje ona pięć średnich samolotów transportowych C-130E Hercules (mogących zabrać na pokład do 92 żołnierzy piechoty lub 64 w pełni wyposażonych skoczków spadochronowych lub ładunek o masie do 20,4 tony) oraz 8 lekkich samolotów transportowych M28B Bryza. W tym roku do jednostki dotarł również pierwszy z pięciu zamówionych średnich samolotów transportowych C-130H Hercules. Pod 33. BLTr podlega także, stacjonująca na lotnisku w Powidzu, 7. Eskadra Działań Specjalnych (7. EDS), wyposażona w śmigłowce Mi-17, przystosowane do wsparcia działań Wojsk Specjalnych.

3. SLTr dowodzi jeszcze działaniami trzech śmigłowcowych grup poszukiwawczo-ratowniczych (GPR): 1. GPR ze Świdwina, 2. GPR z Mińska Mazowieckiego i 3. GPR z Krakowa-Balic. Ich wyposażenie stanowią śmigłowce: Mi-2RL, W-3RL Sokół i Mi-8RL, dostosowane do zadań poszukiwawczo-ratowniczych.

4. SLSz

Zadania związane ze szkoleniem Wojsk Lotniczych zostały przypisane do 4. Skrzydła Lotnictwa Szkolnego (4. SLSz). Jednostce tej podlegają dwie bazy lotnictwa szkolnego i dwa ośrodki szkoleniowe tj. Wojskowy Ośrodek Szkoleniowo-Kondycyjny „Gronik” w Zakopanem oraz Ośrodek Szkolenia Wysokościowo-Ratowniczego i Spadochronowego im. gen. bryg. Alfonsa Wiktora Maćkowiaka z bazy w Poznaniu-Krzesinach. Pierwszą bazą 4. SLSz jest 41. Baza Lotnictwa Szkolnego z Dęblina. Jej wyposażenie stanowi obecnie 12 odrzutowych samolotów szkolnych M346 Bielik oraz śmigłowce Mi-2 i SW-4 Puszczyk. Jeszcze w tym roku do bazy w Dęblinie mają zostać dostarczone kolejne (ostatnie z zamówionych) cztery samoloty szkolne M346 Bielik (łącznie będzie ich 16). Drugą bazą 4. Skrzydła jest 42. Baza Lotnictwa Szkolnego z Radomia. Jest ona wyposażona w 28 turbośmigłowych samolotów szkolnych PZL-130 Orlik TC-II Advanced (jeden jeszcze w trakcie modernizacji) oraz dwa szkolne samoloty transportowe M28B Bryza.

Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 8/2022