S-125M1T
Miroslav Gyűrösi
S-125M1T
– serbska modernizacja Newy
Serbia, główny sukcesor dawnej Jugosławii, nie ustaje w dążeniu do zachowania możliwości wytwarzania zaawansowanych rodzajów broni, stale rozwija także nowe technologie militarne. Zarazem, jako jeden z nielicznych krajów europejskich, miała – co prawda raczej przykrą – możliwość sprawdzenia efektywności tych rozwiązań na własnym terytorium. Do dziedzin, w których Serbia dysponuje dziś potężnym bagażem doświadczeń należy obrona powietrzna oraz wszystkie technologie i rozwiązania przeznaczone dla tego sektora. Mogą być one interesujące także dla naszego kraju tym bardziej, że i w Polsce planowany jest kolejny etap modernizacji rakietowych zestawów przeciwlotniczych powstałych jeszcze w ZSRS.
Dawna Socjalistyczna Federacyjna Republika Jugosławii miała możliwość dokonywania zakupów sprzętu obrony przeciwlotniczej przede wszystkim od producentów z państw Układu Warszawskiego, ale także państw NATO i krajów neutralnych. Wojskowe placówki naukowo-badawcze i zakłady przemysłu obronnego SFRJ, w ramach swych możliwości technologicznych i technicznych, uzupełniały także sprzęt importowany krajowymi opracowaniami. Możliwości te stały u podstaw w pełni samodzielnych prac zrealizowanych już po rozpadzie kraju, w ciągu ostatnich dwóch dekad. Za najbardziej spektakularne uznać można te związane z modernizacją rakietowych zestawów obrony przeciwlotniczej krótkiego zasięgu. Dziś wszystkie zestawy rakietowe krótkiego zasięgu (wg lokalnej nomenklatury – średniego) znajdujące się w uzbrojeniu Sił Zbrojnych Republiki Serbii (Vojska Srbije) są skupione w 250. Brygadzie Rakietowej Obrony Przeciwlotniczej (250. rbr PVO – raketna brigada protivvazdušne odbrane) z dowództwem w Belgradzie-Banjicy, która organizacyjnie jest podporządkowana Siłom Powietrznym i Obronie Przeciwlotniczej Sił Zbrojnych Republiki Serbii (Vazduhoplovstvo i protivvazduchoplovna odbrana Vojska Srbije). Po raz ostatni brygada przeszła reorganizację w 2007 r., kiedy skupiono w niej uzbrojenie i sprzęt wszystkich wcześniej istniejących brygad i pułków przeciwlotniczych, które przestały wówczas funkcjonować jako samodzielne jednostki. W ramach przeformowania zmianie uległa struktura większości pododdziałów na dywizjonową, w której każdy z dywizjonów dysponuje zazwyczaj trzema bateriami startowymi. Obecnie w skład 250. rbr PVO wchodzą:
- 1. dywizjon rakietowy (1. rd PVO – raketni divizion protivvazdušne odbrane) w Obrenovacu;
- 2. dywizjon rakietowy (2. rd PVO) w Jakovie;
- 230. samobieżny dywizjon rakietowy (230. srd PVO – samohodni raketni divizion protivvazdušne odbrane) w Niszu (Niš);
- 240. samobieżny dywizjon rakietowy (240. srd PVO) w Novim Sadzie;
- 310. samobieżny dywizjon rakietowy (240. srd PVO) w Kragujevacu;
- bateria rakietowa (rb PVO – raketna baterija protivvazdušne odbrane) w Pančevie;
- rakietowy dywizjon techniczny (rtd PVO – raketno- tehnički divizion protivvazdušne odbrane) w Zuce.
Dywizjony w Obrenovacu i Jakovie oraz bateria w Pančevie są uzbrojone w zmodernizowane przeciwlotnicze zestawy rakietowe S-125M1T Newa-M1T. Oba dywizjony mają najprawdopodobniej po trzy baterie startowe z takimi zestawami, a więc ogólną liczbę eksploatowanych New po modernizacji można szacować na siedem zestawów. Każdy z dywizjonów samobieżnych – z Niszu, Kragujevacu i Novego Sadu – dysponuje trzema bateriami zestawu 2K12M2 Kub-M2 (te jeszcze czekają na przeprowadzenie procesu modernizacji). Przedmiotem artykułu będą więc, przeprowadzone w Serbii, modernizacje zestawu S-125M Newa-M, a w szczególności ta oznaczona S-125M1T Newa-M1T (T – termovizija). Koncepcję i zakres modernizacji, która w swej zasadniczej części została już zrealizowana, w znacznym stopniu determinowały doświadczenia z bojowego użycia New w wojnie z NATO przed jedenastoma laty. Modernizacja objęła przede wszystkim stację radiolokacyjną naprowadzania rakiet, która w języku serbskim określana jest jako StVR (Stanica za vodženije raketa). W ramach modernizacji radar został wzbogacony o kanał optoelektroniczny, dalmierz laserowy, odbiornik logarytmiczny oraz urządzenie umożliwiające połączenie z radarem ostrzegawczym. Wprowadzone rozwiązania zapewniają możliwość prowadzenia pracy bojowej w trybie pasywnym w dzień i w nocy, skrócenie czasu aktywnej pracy radaru do minimum, skrócenie czasu wykrycia celów, a także umożliwiają śledzenie celów w warunkach stosowania przez przeciwnika zakłóceń radioelektronicznych oraz zmniejszenie prawdopodobieństwa zniszczenia przez kierowane pociski przeciwradiolokacyjne. Zastosowanie nowego odbiornika logarytmicznego zapewniło rozszerzenie możliwości kanału radiolokacyjnego w warunkach zakłóceń radioelektronicznych. Zmodernizowany przeciwlotniczy zestaw rakietowy S-125M1T Newa-1T został wprowadzony do uzbrojenia Sił Powietrznych i Obrony Przeciwlotniczej Sił Zbrojnych Republiki Serbii w 2005 r. Prace oraz próby kontynuowane były także po przyjęciu do eksploatacji prototypu, a testy zmodernizowanej stacji naprowadzania rakiet StVR Newa-M1T tzw. serii próbnej zakończono ostatecznie w 2007 r.
Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 3/2010