Rzeczywistość wirtualna i rozszerzona w amerykańskiej armii
Marek Dąbrowski
Zaawansowane technologie w szerokim stopniu wprowadzane są w wielu obszarach do użytku w każdych nowoczesnych siłach zbrojnych. Od lat czołową rolę odgrywają tu Amerykanie, przywiązując coraz większą wagę do wysoce efektywnego wykorzystania i zagospodarowania nowoczesnych rozwiązań w systemach już użytkowanych, wprowadzanych do eksploatacji lub dopiero projektowanych. Według opublikowanego raportu US Congressional Research Service, technologie oparte lub wykorzystujące koncepcję tzw. rzeczywistości rozszerzonej będą mieć duże znaczenie i już są w praktyce wykorzystywane w szeroko rozumianym obszarze militarnym. Wyróżniamy tu technologie wirtualnej rzeczywistości (Virtual Reality, VR), rozszerzonej rzeczywistości (Augmented Reality, AR) i tzw. rzeczywistości mieszanej.
Rzeczywistość wirtualna definiowana jest jako niematerialny świat (trójwymiarowy obraz, mający wyglądać tak realistycznie, jak to tylko możliwe) stworzony za pomocą odpowiedniej technologii informatycznej, odczuwany przez ludzi za pomocą ich wzroku, słuchu i dotyku. Z wykorzystaniem komputerów tworzy się przedmioty, przestrzenie, zdarzenia itd., które mogą imitować te istniejące lub być zupełną fikcją. Z kolei rzeczywistość rozszerzoną otrzymujemy poprzez nakładanie elementów graficznych na obrazy świata materialnego (widzianego) za pomocą technologii komputerowej. Tworzymy więc elementy sztuczne w otaczającej nas rzeczywistości. Rzeczywistość mieszana implikuje zaś możliwość interakcji człowieka z obiektami wirtualnymi poprzez obiekty materialne w czasie rzeczywistym. W zasadzie łączy techniki rzeczywistości wirtualnej i rozszerzonej, powiększając ich możliwości.
Plany i praktyczne wykorzystanie
Zgodnie z zapisami budżetu Departamentu Obrony USA na 2022 rok, technologie rzeczywistości rozszerzonej uwzględniono w ponad 30 realizowanych już programach. Ponadto, wszystkie zaplanowane wydatki Pentagonu związane z tym obszarem miały wynieść ponad 22 mld USD. Prace badawczo-rozwojowe nad efektywnym ich zastosowaniem w procesie szkolenia wojsk, a także w realizacji zadań bojowych, prowadzone są zarówno w każdym rodzaju amerykańskich sił zbrojnych. Za najbardziej udane w praktyce wdrożenie technologii rzeczywistości rozszerzonej uznano te wykorzystane w obszarach poprawy świadomości sytuacyjnej, wypracowania efektywnej współpracy zespołu (pododdziału, grupy zadaniowej itp.) oraz podniesienia umiejętności pojedynczych żołnierzy w zakresie kontrolowania sprzętu, zapewniania opieki medycznej i konserwacji skomplikowanego wyposażenia.
Tych narzędzi jest coraz więcej. Obecnie w użyciu jest m.in. zestaw wirtualnej rzeczywistości HTC Vive Pro, który jest wykorzystywany jako element symulatora inżynieryjnego, hełm (właściwie nahełmowy system zobrazowania) HMDS Gen III dla pilotów F-35 zapewniający system wizualizacji bezpośrednio przed oczami pilota, Zintegrowany System Wzmacniania Wizualnego (Integrated Visual Augmentation System, IVAS), czyli zestaw tworzony przez gogle nowej generacji klasy Head-Up Display (HUD), osobisty komputer, radio oraz baterię zasilająca typu CWB (Conformal Wearable Battery), czy symulator UGT-I przeznaczony do nauki posługiwania się wkm Browning M2. Ponadto opracowano już metody udzielania opieki medycznej z wykorzystaniem symulatora AUGMED, który powstał w oparciu o system PerSim AR z przeznaczeniem do stworzenia modułów szkolenia urazowego o znaczeniu wojskowym, do wspierania taktycznej opieki nad ofiarami w walce, a także do naśladowania obrażeń na polu bitwy i wypadków masowych.
Z kolei już w warunkach czysto bojowych takie technologie są wykorzystywane w procesie wykrywania, a także zobrazowania sytuacji bojowej czy informacji o stanie sprzętu wojskowego. Na przykład piloci wielozadaniowych F-35 z wykorzystaniem HMDS (z wbudowanymi wyświetlaczami projekcyjnymi) uzyskują rozszerzony kąt widzenia do 360° (połączenie systemu wizualizacji z zewnętrznymi kamerami), przesył danych o maszynie, wizjer systemu obserwacji nocnej oraz zobrazowanie zintegrowanej sytuacji taktycznej.
Siły specjalne z kolei już pozyskują pojedyncze zestawy zintegrowanego systemu rozszerzonej rzeczywistości IVAS. Jego rozwojem zajmie się Microsoft Corporation, a projekt polega na zintegrowaniu w jednej platformie sztucznej inteligencji i AR, aby w efekcie dać system zapewniający żołnierzowi wyższą przeżywalność, mobilność, świadomość sytuacyjną, a przede wszystkim dominację nad możliwościami potencjalnego przeciwnika. Urządzenie jest wykonane w oparciu o okulary Hololens, dodatkowo wzmocnione zgodnie z wymaganiami wojska. W zestawie znajduje się również moduł zasilający oraz obliczeniowy współpracujący z radiostacją osobistą. Dzięki IVAS żołnierz ma zobrazowanie sytuacji bojowej, która ulega zmianie w czasie rzeczywistym i jest wyświetlana na dwu- i trójwymiarowych mapach. Ponadto możliwa jest do dodania funkcja kamery termowizyjnej, noktowizora (pole widzenia 180°), systemu rozpoznawania twarzy i tłumaczenia tekstu. Przewidziany jest również sygnał wideo do wyświetlania obrazu z celowników umieszczonych na przenoszonej broni co pozwala na zwiększenie efektywności w prowadzeniu ognia z biodra lub zza osłony.
Specjalne zestawy rzeczywistości rozszerzonej mogą również wyświetlać obrazy z kamer bezzałogowych statków powietrznych jak np. mikro-BSP Black Hornet. Urządzenie IVAS współpracuje wówczas z oprogramowaniem TAK (Tactical Assault Kit) z zestawu wyposażenia taktycznego żołnierza. Dostępnych jest także szereg innych funkcji: noktowizor, dalmierz, nagrywanie wideo, inercyjne pozycjonowanie, zbieranie parametrów medycznych. Zgodnie z umową zawartą w kwietniu 2021 roku na dostawy tych zestawów dla wojska, przez kolejną dekadę zostanie na ten cel przeznaczone 21,9 mld USD.
Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 2/2023