Rozwój okrętowy Marynarki Wojennej Rosji. Cz. I – Jednostki bojowe

Mariusz Cielma

Marynarka Wojenna nie wydaje się kluczowa dla Federacji Rosyjskiej. Prym wieść ma armia lądowa czy siły powietrzne i kosmiczne. Ale nie do końca tak jest. W „Państwowym Programie Zbrojeń na lata 2011-2020” przewidziano, że blisko 1/4 środków zostanie przeznaczona na rozwój morskiego rodzaju sił zbrojnych. Skierowano na ten cel 5 bilionów rubli. Flota miała otrzymać nowe: 24 okręty podwodne (w tym 16 z napędem jądrowym), 15 fregat, 18 korwet rakietowych, 11 małych okrętów rakietowych i rakietowo-artyleryjskich, dwa desantowe Mistrale i dwa tankowce. Co udało się Rosjanom z tych planów faktycznie zrealizować, nawet w dłuższej perspektywie, do dnia dzisiejszego? Przedstawia to ten artykuł.  

Atomowe podwodne

Na potrzeby Marynarki Wojennej Federacji Rosyjskiej prowadzone były i są dwa główne programy związane z pozyskaniem nowych okrętów podwodnych z napędem atomowym. Za budowę jednostek obu typów, klasyfikowanych jako czwarte pokolenie, odpowiada w Rosji Zjednoczenie Produkcyjne „Północne Przedsiębiorstwo Budowy Maszyn” (Производственное объединение Северное машиностроительное предприятие) wchodzące w skład Zjednoczonej Korporacji Budowy Okrętów (OSK). Stocznia ta znana bardziej z historycznej nazwy „Siewmasz” położona jest w Siewierodwińsku (obwód archangielski).

Oba programy są kluczowe i funkcjonują na podobnej zasadzie jak w USA (Ohio oraz Virginia/Los Angeles), Wielkiej Brytanii (Vanguard i Astute) czy Francji (Triomphant i Suffren), czyli nosiciele pocisków balistycznych oraz jednostki wielozadaniowe. Zacząć trzeba od rakietowych podwodnych krążowników strategicznego przeznaczenia, bo tak klasyfikowane są w Rosji okręty podwodne projektu 09550/09551/09552 (projekt 955/955A) o kryptonimie Boriej/Boriej-A ( Борей/Борей-А), nosiciele międzykontynentalnych pocisków balistycznych R-30 Buława. Wszystkie powstają we wspomnianym Siewierodwińsku, w zakładach korporacji OSK.

Budowa trwała stosunkowo długo, ale w krótkim odstępie czasu stocznia wpierw dostarczyła Marynarce Wojennej trzy okręty projektu 955 (projekt 09550, w wersji produkcyjnej 09551) o kryptonimie Boriej (Борей). Program ten zapoczątkowano jeszcze w końcu lat 80. z założeniem opracowania i wdrożenia następcy dla wówczas jeszcze stosunkowo nowych okrętów projektu 941 Akuła i 667BDRM Delfin (łącznie powstało ich 13, w służbie do dziś pozostają Delfiny). Pierwszym był K-535 Jurij Dołgorukij (Юрий Долгорукий), którego budowę zapoczątkowano 2 listopada 1996 roku, wodowano 12 lutego 2008, a przekazano marynarzom dopiero 10 stycznia 2013 roku. Pozostałe dwie jednostki z tej serii to K-550 Aleksander Newski (Александр Невский), pod którego stępkę położono 19 marca 2004 roku, wodowano 13 grudnia 2010 i przekazano 23 grudnia 2013 roku oraz K-551 Władimir Monomach (Владимир Мономах) – położenie stępki 19 marca 2006, wodowanie 30 grudnia 2012 i służba od 19 grudnia 2014 roku. Z powodów finansowych w dwóch jednostkach Boriej wykorzystać miano sekcje kadłubów dwóch budowanych - ale nigdy nie ukończonych - okrętów projektu 971 Szczuka-B.

Od 2003 roku w odpowiedzialnym za cały program Centralnym Biurze Projektowym Techniki Morskiej „Rubin” (Центральное конструкторское бюро морской техники „Рубин”)trwały prace na modyfikacją projektu do standardu 955A (09552) kryptonim Boriej-A (Борей-A). Zakontraktowano pierwszą, prototypową jednostkę. Stępkę pod przyszły K-549 Kniaź Władimir (Князь Владимир) formalnie kilkakrotnie przekładano (pomimo faktycznego rozpoczęcia budowy w 2009 roku) i uroczystość odbyła się dopiero 30 lipca 2012 roku. Okręt został zwodowany z pochylni 17 listopada 2017 roku, pierwszy rejs na próby morskie odbył się 28 listopada 2018, a wejście do służby 12 czerwca 2020.

Nadszedł i czas na rozwinięcie produkcji, szczególnie, że w tym czasie budżet rosyjski był w stanie dźwigać takie programy również finansowo. Nie były to już lata tzw. jelcynowskiej smuty (lata 90.). Cztery seryjne okręty podwodne projektu 955A zakontraktowano 25 maja 2012 roku. Pod pierwszą jednostkę z tej umowy, przyszły K-552 Kniaź Oleg (Князь Олег), stępkę położono 27 lipca 2014 roku. Jego wodowanie nastąpiło sześć lat później, 16 lipca 2020, a przekazanie marynarce 21 grudnia 2021 roku. Drugim okrętem seryjnym został K-553 Generalissimus Suworow (Генералиссимус Суворов), którego budowę rozpoczęto 26 grudnia 2014, wodowano 25 grudnia 2021, a dostarczono użytkownikowi 29 grudnia 2022 roku. Trzeci zaś seryjny Boriej-A to K-554 Imperator Aleksander III (Император Александр III), ze stępką położoną 18 grudnia 2015 i wodowaniem 29 grudnia 2022 roku. Aleksander III przekazany został flocie 11 grudnia 2023 roku.

Najnowszą jednostką wcieloną do służby jest K-555 Kniaź Pożarskij (Князь Пожарский), na którym banderę rosyjskiej floty podniesiono w obecności prezydenta Władimira Putina po raz pierwszy 24 lipca 2025 roku. Stępkę pod tę jednostkę położono 23 grudnia 2016, a próby rozpoczęto w lipcu 2024 roku. To piąty okręt zmodyfikowanego projektu Boriej-A, jednocześnie ósmy czwartej generacji w całej rodzinie Boriej. K-555 był też ostatnią jednostką zbudowaną w ramach umowy z 2012 roku.

Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 9/2025