Rosyjskie lotnictwo wojskowe w Obwodzie Kaliningradzkim

Vladimir Trendafilovski

Komponentem lotniczym sił zbrojnych Federacji Rosyjskiej stacjonujących w graniczącym z Polską Obwodzie Kaliningradzkim jest 72. Baza Lotnicza podległa Lotnictwu Morskiemu Floty Bałtyckiej. Jej maszyny odgrywają doniosłą rolę w trwającej nad Bałtykiem nowej zimnej wojnie.

Wraz z upadkiem w 1991 r. byłego Związku Radzieckiego region Kaliningradu (formalnie posiadający rangę Oblastu, tj. obwodu Rosyjskiej Republiki Radzieckiej) stał się podmiotem nowo utworzonej Federacji Rosyjskiej – nadmorską eksklawą nad Morzem Bałtyckim, otoczoną przez terytorium Polski i Litwy. Pierwotnie był to obszar niemiecki, stanowiący część Prus Wschodnich, ale został anektowany przez ZSRR zaraz po II wojnie światowej. W okresie zimnej wojny Obwód Kaliningradzki zyskał na znaczeniu strategicznym. Do Kaliningradu przeniesiono siedzibę Floty Bałtyckiej (BF, Bałtijskij Fłot), a w pobliskim mieście Bałtyjsk zlokalizowano jej największy port wojenny. W przeciwieństwie do Floty Czarnomorskiej (CzF, Czernomorskij Flot) większość okrętów i instalacji należących do BF pozostała pod kontrolą Rosji i weszła w skład Marynarki Wojennej Federacji Rosyjskiej (WMF, Wojenno-Morskoj Flot Rossijskoj Federacii)

Wkrótce w obwodzie rozmieszczono wiele innych jednostek różnych rodzajów wojsk, należących do Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej (WS RF, Woorużjonnye Siły Rossijskoj Federacii). Jednostki te na przestrzeni lat ulegały rozwiązaniu lub przeformowaniu, by ostatecznie trafić pod dowództwo WMF, a dokładniej BF. Dotyczyło to również znajdujących w Obwodzie Kaliningradzkim jednostek lotniczych, w tym jednostek morskiego lotnictwa pokładowego lub bazowania lądowego, które po latach ciągłych reform trafiły do niezmiennie mieszczącej się na tym obszarze 72. Bazy Lotniczej (72. AwB, Awiacionnaja Baza) podległej Lotnictwu Morskiemu Floty Bałtyckiej (MA BF, Morskaja Awiacija Bałtijskogo Flota) zlokalizowanej w Czkałowsku. Obecnie na wspomnianym lotnisku stacjonują myśliwce przechwytujące Su-27, bombowce Su-24 oraz śmigłowce szturmowe Mi-24.

Początek nowej zimnej wojny

Obwód Kaliningradzki, w tym BF i jego 72. AwB, jest częścią Zachodniego Okręgu Wojskowego (ZWO, Zapadnyj Wojennyj Okrug). Ze względu na swoją specyficzną lokalizację (najbardziej wysunięty na zachód obszar Federacji Rosyjskiej, położony pomiędzy dwoma państwami członkowskimi NATO i całkowicie oddzielony od reszty kraju) Obwód Kaliningradzki odgrywa kluczową rolę we wszystkich operacjach wojskowych w rejonie Morza Bałtyckiego. Jako taki ma ogromne znaczenie strategiczne dla WS RF, dlatego zawsze stacjonują tu znaczne siły. Mimo to 72. AwB nigdy nie była traktowana priorytetowo, jeśli chodzi o dostawy nowej lub zmodernizowanej techniki lotniczej i długo była zmuszona do eksploatacji samolotów w pierwotnej konfiguracji radzieckiej. Niektóre statki powietrzne nosiły wciąż w radzieckie malowanie (a właściwie to, co z niego zostało), ponieważ planowe remonty przez długi czas były odkładane na później! Jednak niebawem sytuacja miała ulec zasadniczej zmianie. Wiosną 2013 r. w obszarze Morza Bałtyckiego Siły Powietrzne Federacja Rosyjskiej (WWS, Wojenno-Wozdusznyje Siły Rossijskoj Federacii) rozpoczęły działania, które wkrótce stały się dla Zachodu poważnym problemem, ponieważ wydawało się, że nie tylko są skierowane przeciwko pobliskim państwom członkowskim NATO, lecz także zagrażają znajdującym się w regionie państwom neutralnym: Finlandii i Szwecji.

Rozpiętość tych zadań była różnorodna, poczynając od lotów wywiadu elektronicznego (ELINT) wykonywanych przez pojedyncze samoloty Ił-20, a kończąc na nocnych markowanych atakach mieszanych formacji myśliwsko-uderzeniowych w wykonaniu bombowców Tu-22M3 w eskorcie myśliwców Su-27. Podczas tych misji rosyjskie samoloty często latały zbyt blisko przestrzeni powietrznej innych krajów, wielokrotnie przy tym ją naruszając, co zmuszało natowską misję BAP (Baltic Air Policing) do podrywania samolotów dyżurnych w celu przechwycenia intruzów. W rezultacie napięcie w rejonie Bałtyku pomiędzy Federacją Rosyjską a Zachodem zaczęło gwałtownie wzrastać. Wkrótce Stany Zjednoczone oraz inne kraje NATO swą obecnością zaczęły wywierać stałą presję na miejscowe siły WS RF, wywołując łańcuch zdarzeń porównywalnych jedynie do zachowań znanych z czasów zimnej wojny. Co zrozumiałe, izolowany region Kaliningradu stał się głównym celem tych nacisków.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo Numer Specjalny 18