Potencjał lotnictwa wojskowego Finlandii
Leszek A. Wieliczko
Jednym z efektów rosyjskiej agresji na Ukrainę było przystąpienie Finlandii i Szwecji do Sojuszu Północnoatlantyckiego. Oba kraje, dotychczas formalnie neutralne, zdecydowały się na ten krok z powodu wzrostu zagrożenia ze strony Rosji. W zgodnej opinii wszystkich zainteresowanych znacznie wzmocniło to nie tylko bezpieczeństwo obu krajów, ale także sam Sojusz. Warto więc przyjrzeć się, jakim potencjałem lotniczym dysponują siły zbrojne naszych nowych sojuszników. W tym artykule przedstawiamy potencjał lotnictwa wojskowego Finlandii.
Obrona niepodległości i integralności terytorialnej kraju, ochrona ustalonego porządku społecznego, żywotnych interesów i podstawowych praw obywateli oraz swobody podejmowania działań przez legalne władze Finlandii spoczywa na barkach Sił Obrony (fiń. Puolustusvoimat; ang. Finnish Defence Forces, FDF). Ich głównym zadaniem jest niedopuszczenie do agresji, a w przypadku gdy do niej dojdzie – podjęcie stosownych działań obronnych. W tym celu Siły Obrony zabezpieczają lądowe i morskie granice oraz przestrzeń powietrzną kraju. Do ich zadań należy również wsparcie służb ochrony porządku publicznego (np. w zakresie zwalczania przestępczości zorganizowanej i terroryzmu) i służb ratowniczych (np. podczas likwidacji skutków katastrof i klęsk żywiołowych) oraz udzielanie pomocy innym krajom w podobnych sytuacjach.
Dowódca Sił Obrony podlega bezpośrednio prezydentowi republiki. Jego zadaniem jest dowodzenie podległymi jednostkami i służbami w celu realizacji wyznaczonych celów i implementacji wytycznych politycznych prezydenta i rządu. Podlegają mu dowódcy poszczególnych rodzajów Sił Obrony, szef Sztabu Obrony i rektor Narodowego Uniwersytetu Obrony (Maanpuolustuskorkeakoulun). Sztab Obrony (Pääesikunta) odpowiada za przekazywanie rozkazów dowódcy Sił Obrony do podległych jednostek i służb oraz nadzorowanie ich wykonania. Ma status jednego z centralnych organów państwa i podlega Ministerstwu Obrony (Puolustusministeriö). Szef Sztabu Obrony pełni zarazem funkcję doradcy rządu ds. bezpieczeństwa i obrony.
Od zakończenia II wojny światowej Finlandia zachowywała neutralność – nie była członkiem żadnych sojuszy wojskowych i nie brała udziału w konfliktach zbrojnych. Swoją politykę bezpieczeństwa opierała na stabilizacji w regionie, współpracy w ramach organizacji międzynarodowych i dążeniu do zwiększenia wzajemnego zaufania pomiędzy państwami. W tym celu współpracowała z innymi państwami nordyckimi (Szwecją, Norwegią i Danią) w ramach Nordyckiej Współpracy Obronnej (Nordic Defence Cooperation, NORDEFCO), z państwami członkowskimi Unii Europejskiej w ramach Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony (Common Security and Defence Policy, CSDP) oraz z NATO w ramach programu Partnerstwa dla Pokoju (Partnership for Peace, PfP).
Personel fińskich Sił Obrony od wielu lat aktywnie uczestniczy we wspólnych ćwiczeniach i szkoleniach z siłami zbrojnymi krajów partnerskich oraz w międzynarodowych operacjach pokojowych pod egidą ONZ i NATO. Specjalnie na potrzeby misji zagranicznych w latach 90. pod egidą NATO utworzono Fińskie Siły Szybkiego Reagowania (Suomen kansainvälinen valmiusjoukko, SKVJ; Finnish Rapid Deployment Force, FRDF). W ich składzie znalazł się m.in. klucz myśliwski złożony z sześciu samolotów F/A-18C i około 250 osób personelu Sił Powietrznych.
Sytuacja uległa radykalnej zmianie po agresji Rosji na Ukrainę w lutym 2022 roku. Fińskie władze uznały zagrożenie ze strony wschodniego sąsiada za tak poważne, że postanowiły w trybie pilnym zgłosić akcesję do NATO. Ogłoszona 15 maja decyzja spotkała się z szerokim poparciem politycznym i społecznym, choć wcześniej zdecydowana większość obywateli Finlandii negatywnie oceniała ewentualną rezygnację z neutralności. Także państwa członkowskie Sojuszu zareagowały w większości pozytywnie, a początkowo przeciwne Turcję i Węgry udało się w toku negocjacji namówić do zmiany zdania. Podczas szczytu NATO w Madrycie 29–30 czerwca oficjalne zaproszono Finlandię i Szwecję do członkostwa w nim. Po ratyfikacji umowy akcesyjnej przez parlamenty wszystkich zainteresowanych państw Finlandia przystąpiła do NATO 4 kwietnia 2023 roku, stając się jego 31. państwem członkowskim.
Siły Powietrzne
Siły Powietrzne (Ilmavoimat; Finnish Air Force, FAF) odpowiadają za dozór i ochronę przestrzeni powietrznej kraju, a w razie jej naruszenia za podjęcie działań w celu likwidacji ewentualnego zagrożenia. W sytuacjach kryzysowych oraz w czasie konfliktu zbrojnego ich głównym zadaniem jest aktywna obrona przestrzeni powietrznej kraju. W razie potrzeby Siły Powietrzne współpracują z Wojskami Lądowymi, Marynarką Wojenną, Strażą Graniczną, organami porządku publicznego i służbami ratowniczymi. Wewnętrznym zadaniem Sił Powietrznych jest szkolenie personelu oraz utrzymywanie zdolności do szybkiej reakcji (Quick Reaction Alert, QRA). Główne atuty fińskich Sił Powietrznych to profesjonalne wyszkolenie personelu, nowoczesne wyposażenie i przygotowanie do działania w trudnych zimowych warunkach.
Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 6/2024