PKW “Czad”

Miłosz Rusiecki

PKW “Czad”

– zapomniana misja

Od dziesięciu lat w centrum zainteresowania mediów znajdują się wydzielone komponenty Sił Zbrojnych RP wykonujące zadania w Afganistanie (PKW „Afganistan”, od 2002 roku) i w Iraku (PKW „Irak”, od 2003 roku). Tymczasem w latach 2008-2009 nasi żołnierze prowadzili działania stabilizacyjne i zapewniali bezpieczeństwo działaniom humanitarnym w jeszcze jednym niebezpiecznym regionie świata – w Czadzie.

To jedno z najbiedniejszych państw afrykańskich jest położone na pograniczu pustynnej Sahary i strefy sawanny. Od wschodu graniczy z Sudanem, a ściślej z jego prowincją Darfur. Jest to rejon, w którym od ponad dwudziestu lat trwa konflikt pomiędzy lokalną społecznością czarnych plemion wyznających chrześcijaństwo lub religie animistyczne, a muzułmańskimi przybyszami z arabskiej północy. Kolejna ostra faza konfliktu rozpoczęła się w 2003 roku. Krwawe walki przyniosły ponad 200 000 ofiar oraz spowodowały napływ fali uchodźców, którzy szukają schronienia właśnie na terytorium sąsiedniego Czadu. Także z terenów przygranicznych operuje antyrządowa partyzantka. Ilość uchodźców w połączeniu z trudnymi warunkami geograficznymi i klimatycznymi wywołała katastrofę humanitarną. Działania pomocowe Organizacji Narodów Zjednoczonych w Darfurze napotkały na nieoczekiwany opór, w tym zbrojny, podczas gdy władze sąsiednich państw nie dysponowały siłami mogącymi zapewnić ochronę organizacjom humanitarnym. W tej sytuacji Rada Bezpieczeństwa ONZ rezolucją nr 1778 z 25 września 2007 roku udzieliła Unii Europejskiej mandatu do wprowadzenia do Czadu oraz do Republiki Środkowoafrykańskiej sił zbrojnych na okres roku, licząc od chwili osiągnięcia gotowości do działania, w celu ochrony i zabezpieczenia humanitarnej misji ONZ. Mandat obejmował także powołanie i szkolenie policji czadyjskiej dla utrzymania porządku, ochrony ludności i zapewnienia poszanowania praw człowieka. Operacja EUFOR Tchad/RCA (European Union Force Tchad/Republique Centrafricaine), nie była klasycznym działaniem pokojowym. Jej podstawowym celem było zapewnienie bezpieczeństwa działaniom humanitarnym Organizacji Narodów Zjednoczonych w ramach misji pokojowej w Darfurze – UNAMID (United Nations – African Mission in Darfur). W rejonie operacji funkcjonowało dwanaście obozów uchodźców oraz około trzydziestu obozów przesiedleńców, w których schronienie znajdowało około 240 000 ludzi. Były one administrowane, zarządzane i zaopatrywane zarówno przez ONZ, jak i organizacje pozarządowe. Uchodźcy otrzymywali w nich zakwaterowanie, wyżywienie, pomoc lekarską i edukację. Panujące w nich trudne warunki wynikały przede wszystkim z przeludnienia. Nad bezpieczeństwem uchodźców czuwały lokalne służby porządkowe CNAR (Commission Nationale d’Accueil et de Reion des Refugies), oenzetowscy policjanci UNPOL (United Nations Police) oraz armia czadyjska.

Operacja prowadzona siłami EUFOR Tchad/RCA miała stanowić zewnętrzny pierścień bezpieczeństwa, a do najważniejszych zadań wydzielonych do niej sił należało: 

• zwiększenie ogólnego bezpieczeństwa w całej strefie, głównie wokół i w pobliżu obozów uchodźców oraz ośrodków przesiedleńców, a także w strefach opuszczonych przez uchodźców – w celu ułatwienia im dobrowolnego powrotu;
•  umożliwienie dostarczenia pomocy humanitarnej oraz swobodnego przepływu personelu organizacji humanitarnych, a także zapewnienie mu bezpieczeństwa w rejonach wykonywania zadań;
• zapewnienie egzekwowania prawa oraz funkcjonowania policji w obozach i miejscach przebywania uchodźców, w tym umożliwienie siłom ONZ wyszkolenia policji czadyjskiej; stworzenie warunków sprzyjających podejmowaniu obywatelskich wysiłków na rzecz odbudowy kraju i jego rozwoju, niezbędnych do zachęcenia przesiedleńców, aby dobrowolnie powracali do swoich domów;
•  udział w ochronie ludności lokalnej, personelu ONZ i organizacji humanitarnych oraz osób z nimi współpracujących; zapewnienie ochrony sprzętu i mienia ONZ.

EUFOR Tchad/RCA była najważniejszą operacją Unii Europejskiej w Afryce oraz najliczniej reprezentowaną przez państwa członkowskie. W misji wzięło udział 3400 żołnierzy z dwudziestu sześciu państw członkowskich. Największe liczebnie kontyngenty wystawiły: Francja (1700 osób), Polska (400), Irlandia (400), Austria (170), Hiszpania (90) i Belgia (80). Dwadzieścia dwa państwa członkowskie były reprezentowane w Kwaterze Głównej Operacji usytuowanej w Mont Valerien we Francji. Dowódcą operacji mianowano Irlandczyka generała broni Patricka Nasha, jego zastępcą – polskiego generała dywizji Bogusława Packa, a dowódcą sił na terenie operacji – francuskiego generała brygady Jean-Philippe Ganascia. Struktura sił EUFOR Tchad/RCA na terenie operacji obejmowała: Dowództwo Wysunięte (Abeche) i Dowództwo Tyłowe (Ndżamena) z kompanią dowodzenia (Ndżamena).Dowództwu Wysuniętemu podporządkowano: Wielonarodowy Batalion „Północ” (Iriba), Wielonarodowy Batalion „Centrum” (Farchana), Wielonarodowy Batalion „Południe” (Goz Beida), Wielonarodowy Batalion „Birao” (Birao), Wielonarodowy Batalion Lotniczy (Abeche), Batalion Inżynieryjny (Abeche), Batalion Logistyczny (Abeche), kompanię dowodzenia (Abeche) i kompanię transportową (Abeche). Oficjalnie działalność sił EUFOR Tchad/RCA rozpoczęła się 15 marca 2008 roku. PKW „Czad” stanowił zasadniczy komponent Wielonarodowego Batalionu „Północ”, a obok niego w jego skład wchodziły: francuski pluton łączności i chorwacki pluton manewrowy.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 7/2012