Odmłodzona Drawa
Andrzej Kiński
Odmłodzona Drawa
SKO dla T-72
Projektowanie systemu kierowania ogniem, przeznaczonego do modernizacji czołgów T-72, zainicjowano w Wojskowej Akademii Technicznej oraz Przemysłowym Centrum Optyki jeszcze w drugiej połowie lat 80. XX wieku. Stanowiły one kontynuację prac nad SKO Merida dla czołgów rodziny T-55, wprowadzonego do produkcji seryjnej w 1984 r. W przeciwieństwie do Meridy, w której celownik dzienno-nocny był zupełnie nowym urządzeniem, ostatecznie zdecydowano, że SKO dla T-72 powstanie na bazie zmodernizowanego celownika TPD-K1, do którego dodany zostanie nowy celownik nocny, a także przelicznik balistyczny, czujniki oraz pulpity sterowania. Pierwszy model funkcjonalny Drawy powstał w 1988 r., prototyp w roku następnym, zaś w 1990 r. trzy zestawy systemu zostały zamontowane w czołgach – prototypach remontowego wariantu modernizacyjnego T-72M1, powstałych w gliwickim Ośrodku Badawczo-Rozwojowym Urządzeń Mechanicznych, w ramach programu Wilk. W kolejnym roku Drawę zainstalowano w prototypie czołgu PT-91 Twardy, który był efektem współpracy ówczesnego Kombinatu Urządzeń Mechanicznych Bumar-Łabędy, OBRUM-u, WAT, PCO, PZL Wola oraz WITU i powstał w efekcie połączenia prac, prowadzonych dotąd niezależnie, przez Bumar-Łabędy (program Twardy) i OBRUM (program Wilk).
Pomyślne próby prototypów Twardego, zrealizowane w latach 1991-1993, zaowocowały decyzją szefa Sztabu Generalnego WP o przyjęciu czołgu PT-91 do uzbrojenia i zamówieniu przez WP nowych wozów, których seryjną produkcję uruchomiono w Zakładach Mechanicznych Bumar-Łabędy S.A. w 1994 r. Równolegle w PCO zaczęto kompletować SKO Drawa. Prototypy oraz pierwsze czołgi seryjne (ok. 35 wozów) zostały wyposażone w wariant systemu oznaczony SKO-1M/Drawa, w którym wykorzystano noktowizyjny przyrząd celowniczy PCN-A z mikrokanalikowym wzmacniaczem światła, zastosowany w miejsce oryginalnego noktowizora aktywnego TPN-1-49-23. Wkrótce jednak zastąpiła go nowa odmiana – SKO-1T/Drawa-T, w której zamiast celownika PCN-A zastosowano celownik PCT z kamerą termowizyjną. Zakupy kamer I generacji TES (Thermal Elbow Sight), wówczas reprezentujących światowy standard, realizowano w izraelskiej firmie El-Op. Łącznie do 2000 r. PCO zakupiło ich 202 sztuki, z których niemal wszystkie zamontowano w czołgach. W sumie w latach 1994-2002 Wojsko Polskie zakupiło 233 czołgi PT-91 Twardy (93 lub 98 wyprodukowanych od podstaw i 140 lub 135 powstałych w wyniku modernizacji czołgów T-72M1 – dane ilościowe wg wojska i przemysłu różnią się). Większość tych czołgów służy do dziś w jednostkach Wojsk Lądowych (m.in. 1. Warszawskiej Brygadzie Pancernej, 34. Brygady Kawalerii Pancernej, Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych), część pozostaje zmagazynowanych. W 2008 r. na stanie było ich 232.
Przyjęcie czołgu PT-91 z SKO Drawa do uzbrojenia Wojska Polskiego wzbudziło zainteresowanie czołgiem oraz jego nowym wyposażeniem za granicą. W związku z tym PCO kontynuowało rozwój Drawy, co zaowocowało w 2002 r. powstaniem odmiany eksportowej systemu, oznaczonej Drawa-TEI (inne oznaczenie Drawa-T2), w której wprowadzono wiele modyfikacji technicznych i technologicznych – w oczy rzucają się najbardziej nowe pulpity sterowania dla dowódcy i działonowego. Pomimo zawarcia w 2002 r. kontraktu na dostawę takich SKO do Indii, do jego finalizacji jednak nie doszło.