Obrona powietrzna PRL Anno Domini 1982. Część 2. Siły aktywnej obrony WOPK

Robert Rochowicz

Każda armia w czasie pokoju ma jedno, najważniejsze zadanie – jak najlepiej przygotować się do ewentualnego nowego konfliktu zbrojnego. Podporządkowane są temu wszystkie zabiegi organizacyjne, proces szkolenia oraz modernizacja techniczna posiadanego uzbrojenia i specjalistycznego wyposażenia. W drugiej części serii artykułów o polskiej obronie powietrznej w 1982 roku przedstawiamy siły aktywnej obrony WOPK.

Czas sprawdzić, co w planie obrony z 1982 roku było aktywami gwarantującymi, przynajmniej na papierze, skuteczną osłonę naszej przestrzeni powietrznej. Mowa o lotnictwie myśliwskim i artylerii rakietowej oraz tylko dodatkowo, niestety, bo nielicznych siłach i środkach pododdziałów walki radioelektronicznej. W grę wchodziło użycie sił znajdujących się w strukturach WOPK, Wojsk Lotniczych (na czas „W” zamieniających się w 3. Armię Lotniczą), pułków artylerii przeciwlotniczej okręgów wojskowych (na czas „W” wojska operacyjne tworzyły trzy armie ogólnowojskowe), Marynarki Wojennej, jednostek stacjonującej w Polsce Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckich (PGWR), sił obrony powietrznej państw sąsiadujących. Podobnie jak rozdzielono kierunki spodziewanych ataków, w ten sam sposób opisano siły zdolne do obrony wybranych rejonów z podziałem na użycie lotnictwa i wojsk rakietowych w różnych scenariuszach.

Scenariusze obrony

W przypadku nalotu równoczesnego z trzech stron obronę kierunku północno-zachodniego (nadmorskiego) zamierzano powierzyć: w całości pułkom lotnictwa myśliwskiego OPK (1., 26., 28. i 34. plm) i z PGWR (871. plm), wydzielanym eskadrom z pułków Wojsk Lotniczych (z 2., 9., 41. plm) i Marynarki Wojennej (7. plm-sz MW). Etatowo dawało to 216 samolotów MiG-21 i MiG-23 (w 28. plm OPK liczono tylko 24 MiG-23MF, bo trzeci tuzin został dostarczony dopiero w ciągu 1982 roku, ponadto eskadry w WL i MW liczyły dalej po 12 maszyn, a nie tak jak w WOPK – 18 egz.). Kierunek zachodni miał być broniony siłami 180 samolotów z czterech całych pułków (z WOPK 10., 62. plm, z PGWR 159., 582. plm) oraz wydzielanymi eskadrami pułków myśliwsko-szturmowych Wojsk Lotniczych (z 8., 21. i 40. plm), z kolei na południu pozostawały już tylko 72 MiG-21 z dwóch pułków WOPK (11. i 39. plm).

Przy założonym, równoczesnym ataku z dwóch kierunków, na rubież północno-zachodnią przewidziano skierować wszystkie trzy pułki lotnictwa radzieckiego, zaś rubież południowo-zachodnia byłaby broniona przez cztery pułki WOPK (10., 11., 39. i 62. plm) i wydzielane eskadry z pułków myśliwsko-szturmowych. Przy nalocie tylko z jednego (zachodniego) kierunku zamierzano wystawić na pierwszej linii obrony dziesięć pełnych pułków (trzy z PGWR i siedem z WOPK), wspieranych eskadrami czterech pułków z Wojsk Lotniczych. W tym przypadku 39. plm OPK miał pozostawać w odwodzie.

W przypadku rakietowych jednostek artylerii przeciwlotniczej przy jednoczesnym nalocie z trzech kierunków siły miały zostać rozdysponowane następująco:

• kierunek nadmorski – dywizjony ogniowe artylerii rakietowej OPK (5., 6., 21.–25., 37., 40.-46., 60., 64.–71. doar) i cztery z PGWR, wzmocnione lądowymi pułkami artylerii przeciwlotniczej (15., 55., 75 i, 83. paplot);
• kierunek zachodni – dywizjony ogniowe artylerii rakietowej OPK (2., 9., 28. –31., 36., 38., 39., 60., 61., 62., 76. i 77. doar) i pięć z PGWR, a także lądowe 61. Brygada Artylerii Wojsk OPL i 69. paplot;
• kierunek południowo-zachodni – dywizjony ogniowe artylerii rakietowej OPK (3., 4., 7., 8., 11.–18., 63., 72. i 75. doar) i jeden z PGWR oraz dwa lądowe pułki artylerii przeciwlotniczej (18. i 66. paplot).

Przy nalocie z dwóch kierunków podział sił był oczywiście inny:

• kierunek północno-zachodni – dywizjony ogniowe artylerii rakietowej OPK (2., 5., 6., 21.–25., 36.–46., 60., 61., 64.–71. doar) plus trzy z PGWR, a także pięć pułków lądowych (15., 55., 69., 77. i 83. paplot) i 61. BA WOPL;
• kierunek południowo-zachodni – dywizjony ogniowe artylerii rakietowej OPK (3., 4., 7.-9., 11.–18., 62., 63., 72.–75. doar) i pięć z PGWR oraz lądowy 18. paplot.

Przy nalocie z kierunku zachodniego zamierzano wykorzystać: dywizjony ogniowe artylerii rakietowej OPK (3., 4., 8., 9., 28.-31., 62., 63., 76. i 77. doar) i dziesięć z PGWR, a także 61. BAWOPL i sześć pułków (15., 18., 55., 69., 77. i 83. paplot).

Potencjał bojowy lotnictwa

Na początku lat 80. XX wieku Polska dysponowała 11 pułkami lotnictwa myśliwskiego, osiem wchodziło w skład WOPK, a trzy tworzyły 4. DLM w Wojskach Lotniczych. To co najważniejsze w ich wyposażeniu, to ostateczne pozbycie się w 1982 roku ostatnich maszyn Lim-5 pozbawionych pokładowej stacji radiolokacyjnej i uzbrojonych jedynie w działka lotnicze. Przezbrojenie w MiG-23MF i MiG-21bis spowodowało sporo roszad w wyposażeniu poszczególnych jednostek. Stan na koniec 1981 i początek 1982 roku był jeszcze o tyle niepełny, że nie zakończono przezbrojenia 28. plm OPK. W szczegółach stany faktyczne wyglądały następująco:

1. Korpus OPK:

• 1. plm, Mińsk Mazowiecki – 32 egz. MiG-21PF, w tym sprawnych 25 egz.;
• 10. plm, Łask – 24 egz. MiG-21PF (sprawnych 22), 19 egz. MiG-21MF (sprawnych 15 egz.);

2. Korpus OPK:

• 26. plm, Zegrze Pomorskie – 36 egz. MiG-21bis (28 sprawnych, 8 reklamacje), 7 egz. MiG-21MF (1 sprawny, 4 w naprawie, 2 w trakcie przekazywania);
• 28. plm, Słupsk Redzikowo – 24 egz. MiG-23MF (18 sprawnych);
• 34. plm, Gdynia Babie Doły – 35 egz. MiG-21bis (sprawnych 26, 7 reklamacje);

3. Korpus OPK:

• 11. plm, Wrocław Strachowice – 30 egz. MiG-21MF (sprawne 24 egz.), 4 egz. MiG-21PFM (2 sprawne);
• 39. plm, Mierzęcice – 36 egz. MiG-21PFM (sprawnych 28 egz.);
• 62. plm, Poznań Krzesiny – 32 egz. MiG-21PFM (sprawnych 28 egz.).

Etatowo pułki winny posiadać 36 egz. MiG-23MF, 72 egz. MiG-21bis i 180 egz. MiG-21 pozostałych wersji, zaś faktycznie były w nich 24 egz. MiG-23MF, 71 egz. MiG-21bis i 177 egz. MiG-21 pozostałych wersji.

Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 10/2020