Nowości rosyjskiej obrony przeciwrakietowej
Tomasz Szulc
Prace nad środkami obrony przeciwrakietowej rozpoczęto w ZSRR w latach 50. XX wieku, gdy coraz bardziej realne stawało się zagrożenie atakiem z użyciem pocisków balistycznych przenoszących głowice jądrowe, wobec których wszystkie istniejące środki obrony przeciwlotniczej były bezradne. Pierwszego w historii przechwycenia rakiety balistycznej dokonano w ZSRR 4 marca 1961 r. za pomocą rakiety W-1000, należącej do tzw. Systemu A, uzbrojonej w głowicę konwencjonalną. Do jej precyzyjnego naprowadzenia potrzebne były jednak informacje aż z trzech oddalonych od siebie stacji radiolokacyjnych. Później zdecydowano się na mniejszą dokładność naprowadzania, którą kompensowały głowice jądrowe dużej mocy, w jakie były uzbrojone pociski 5W61 systemu A-35 Ałdan, wprowadzonego formalnie na uzbrojenie w czerwcu 1971 r. i rozlokowanego wokół Moskwy.
Radzieckie osiągnięcia w tej dziedzinie skłoniły Stany Zjednoczone do podpisania 26 maja 1972 r. w Moskwie i ratyfikowania w październiku tegoż roku, traktatu o redukcji systemów antyrakietowych (ABM). Na mocy jego zapisów obie strony ograniczyły się do posiadania dwóch systemów antyrakietowych (początkowo wokół stolicy i w rejonie rozlokowania wyrzutni strategicznych rakiet balistycznych; systemy miały być oddalone wzajemnie o co najmniej 1300 km i liczyć co najwyżej po 100 wyrzutni przeciwrakiet; na mocy dodatkowego protokołu z lipca 1974 r. mocarstwa miały dysponować tylko po jednym systemie – wokół stolicy lub wokół wyrzutni rakiet), wstrzymały testowanie nowego uzbrojenia tej kategorii i zobowiązały się do nierozwijania, nietestowania i nierozmieszczania takich systemów lub ich komponentów bazujących na morzu, w powietrzu, przestrzeni kosmicznej, a także mobilnych systemów lądowych. Dozwolone było jedynie rozwijanie, testowanie i rozmieszczanie wyłącznie stałych, lądowych systemów antybalistycznych. Nakaz przerwania trwających w momencie podpisania traktatu prac rozwojowych spowodował w ZSRR m.in. wstrzymanie prac nad bardzo wówczas nowoczesnym systemem S-225 Azow. W ramach dozwolonej przez traktat modernizacji już istniejących systemów w ZSRR opracowano najpierw zmodernizowany system A-35M z pociskami 5W61R (przyjęty na uzbrojenie w grudniu 1977 r.), a następnie system A-135 Amur, w którym oprócz nowych, ciężkich pozaatmosferycznych pocisków 51T6/A-925 wykorzystano działające w atmosferze pociski 53T6/PRS-1, obie rakiety bazowały na rozwiązaniach opracowanych jeszcze dla S-225. System, którego sercem była stacja radiolokacyjna Don-2N, rozlokowany w Sofrino-1 pod Moskwą, osiągnął wstępną gotowość w 1989 r., ale oficjalnie przyjęto go na uzbrojenie w 1996 r.
Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 3/2015