Nowe projekty modernizacji Starów 266

Jarosław Brach

Nowe projekty modernizacji Starów 266

Z ekonomicznego i technicznego punktu widzenia modernizacja stanowi alternatywę wobec zakupu fabrycznie nowego sprzętu – staje się opłacalna, gdy zmodernizowany sprzęt pod względem ekonomicznym jest znacznie tańszy, a pod względem technicznym niewiele czy w dopuszczalnym przez odbiorcę stopniu gorszy od sprzętu nowego. W modernizacji bardzo liczy się więc relacja koszt/efekt. W przypadku wojskowych pojazdów różnych klas i typów można przyjąć, że koszt dość dogłębnie zmodernizowanego egzemplarza nie powinien przekraczać 40-50% kosztów nabycia jego nowego odpowiednika (powyżej 50-60% modernizacja staje się zwyczajnie nieopłacalna) i jednocześnie ten zmodernizowany egzemplarz w stosunku do egzemplarza bazowego – przed modernizacją winien wyróżniać się:

• lepszymi własnościami trakcyjnymi; polepszonym komfortem jazdy, odpoczynku oraz obsługi serwisowej; znaczną obniżką kosztów eksploatacji i serwisowania;
• większym bezpieczeństwem czynnymi – jeśli uzna się to za stosowne – także biernym;
• zmniejszonym negatywnym wpływem na środowisko;
• w niektórych przypadkach zwiększonymi możliwościami wykorzystania, wynikającymi np. z przystosowania do wykonywania szerszego spektrum zadań.

W praktyce realizacja wszystkich tych celów w pierwszym rzędzie wiąże się ze zmianami w układzie napędowym, w tym głównie wprowadzeniem nowych silników, zużywających mniej paliwa, cichszych, mniej zatruwających środowisko i osiągających wyższe moce i momenty obrotowe bądź zbliżone, ale mających mniejszą pojemność. Należy jednak pamiętać, że nowy silnik w przypadku modernizacji często wcale nie oznacza silnika nowoczesnego. Ze względów ekonomicznych (koszt) i technicznych (ograniczenie mocy i momentu) instaluje się jednostki o generację, dwie cofnięte w stosunku do przodujących konstrukcji, ale zarazem nowocześniejsze, niż konstrukcje, które zastępują. Generalnie bywa też tak, że gdy montowane są jednostki mocniejsze niż te używane pierwotnie, konieczne staje się zastosowanie skrzyń biegów przenoszących wyższy moment obrotowy. Niemniej plusem takiego rozwiązania jest i to, że te nowsze skrzynie zapewniają przeważnie lepszy komfort obsługi. Poza tym w zmodernizowanych samochodach zazwyczaj poprawia się działanie układów: kierowniczego, hamulcowego i elektrycznego oraz udoskonala kabiny, przy czym zakres prac prowadzonych przy tych ostatnich może być różny. Czasami za wystarczające uznaje się wymianę zużytych obić czy materiałów izolacyjnych, czasami zakładane są kompletnie nowe kabiny. Podobne procesy dotyczą zabudów, które niekiedy są jedynie remontowane i w pewnym stopniu modyfikowane, a niekiedy podlegają wymianie na kompletnie nowy zespół. Ponadto modernizacji towarzyszą czynności realizowane przy remontach, czyli odmalowanie wybranych podzespołów czy wymiana części podlegających normalnemu zużyciu eksploatacyjnemu. W ostatnich dwóch dekadach europejskie siły zbrojne zrealizowały kilka ciekawych modernizacji sprzętu transportowego, w tym najbardziej popularnych militarnych ciężarówek, czyli wysokiej mobilności i średniej ładowności. Przykładowo w latach 90. ub. wieku w Austrii przebudowano Steyry 680, z kolei we Francji od kilku lat unowocześniane są wiekowe Berliety 6x6 GBC 8 KT do standardu Renault GBC 180. Ciekawostką jest to, że wykonanie prac w ramach obu tych projektów nie zostało zlecone podmiotom zewnętrznym, lecz w roli głównych wykonawców wystąpili producenci aut: Steyr (od 1990 roku należący już do MAN-a) i Renault Trucks. Również w naszym kraju w ciągu ostatnich dwóch dekad zrealizowano dwa istotne projekty modernizacyjne. Pierwszy dotyczył Starów 660 i realnie rozpoczął się pod koniec lat 90. ubiegłego wieku. Z jego wstępnymi rezultatami można się było zapoznać w roku 2000, gdy przedstawiono dwa pierwsze, prototypowe samochody. Swą propozycję pokazała wówczas firma AMZ Głowno, która w Starze 660M2 zastosowała:

• silnik wysokoprężny z turbodoładowaniem i chłodzeniem powietrza doładowującego IVECO typ 8140SRC20, o pojemności 2,8 litra, mocy maks. 90 kW/122 KM i maks. momencie obr. 285 Nm;
• sprzęgło z hydraulicznym układem sterowania; przekładnię kierowniczą typu ZF z hydraulicznym układem wspomagania;
• dwuobwodowy układ hamulcowy z nadciśnieniowym wspomaganiem;
• instalację elektryczną 24V.

Mimo niezbyt rewelacyjnych parametrów, wynikających głównie z montażu małego silnika, normalnie instalowanego w dostawczym IVECO Daily i w związku z tym cechującego się relatywnie niskim maksymalnym momentem obrotowym, życie pozytywnie zweryfikowało zaproponowane zmiany. W efekcie ok. 100 Starów 660 zostało przebudowanych do wersji 660M3P. Kolejny pakiet modernizacyjny Stara 660 przygotowały Wojskowe Zakłady Mechaniczne z Siemianowic Śląskich, które w trakcie targów MSPO promowały model 660M3. Powstał on w wyniku modyfikacji odmian 660M1/M2 i otrzymał m.in. liczne nowe komponenty w układach: hamulcowym, elektrycznym (instalacja 24V zamiast 12V) i napędowym. W przypadku tego ostatniego WZM zdecydowało się jednak na mocniejszy silnik niż AMZ, też stawiając na IVECO, ale dysponujące maksymalnie 125 kW/170 KM i 550 Nm. Masa własna przebudowanego auta wynosiła 5800 kg, ładowność 2500 kg w terenie i 4000 kg na szosie. Poza tym, zdaniem przedstawicieli WZM, pod względem niektórych parametrów 660M3 praktycznie nie ustępował nowym Starom, natomiast koszt przygotowania go równał się około 50% zakupu nowego pojazdu. Do standardu 660M3 zostało zmodernizowanych 20 samochodów, które trafiły do Centrum Szkolenia Czołgowo-samochodowego w Pile.