Niszczyciele typu 45
Maciej Nałęcz
Przeciwlotnicza tarcza Royal Navy
- niszczyciele typu 45
Royal Navy realizuje obecnie najbardziej wymagający i ambitny program modernizacyjny w ciągu ostatnich dekad. Obejmuje on jednostki różnych klas. Jedne z nich są dopiero na deskach kreślarskich (a właściwie zaawansowanych, informatycznych programach projektowych), drugie w trakcie budowy, jeszcze inne wchodzą już do służby. Projektowane są nowe fregaty i przyszła generacja strategicznych okrętów podwodnych, w budowie znajdują się trzy atomowe wielozadaniowe okręty podwodne typu Astute oraz dwa lotniskowce typu Queen Elizabeth, a do linii weszły już cztery okręty desantowe-doki typu Bay. W grupie nowych jednostek jest również, znacznie zaawansowany, program budowy niszczycieli przeciwlotniczych typu 45. Właśnie tą konstrukcją zajmiemy się w poniższym artykule.
HISTORIA TU SIĘ ZACZYNA...
W drugiej połowie lat 80. XX wieku Royal Navy zdecydowała o potrzebie budowy okrętu mogącego wnieść nową jakość do obrony plot. Konieczność modernizacji posiadanego systemu przeciwlotniczego GWS 30 Sea Dart pojawiła się nawet wcześniej, już podczas konfliktu o Falklandy-Malwiny. Okazało się, że wraz ze wzrostem zagrożenia ze strony coraz trudniejszych do zniszczenia pocisków przeciwokrętowych, możliwości modernizacyjne systemu nie są nieskończone, a wręcz odwrotnie – nawet bardzo ograniczone. Potrzebny był całkowicie nowy, już w fazie projektowania przewidziany do zwalczania zagrożeń jakie dopiero się narodzą. Naturalnym sposobem zastąpienia starzejących się niszczycieli typu 42 (Sheffield) wydawało się rozpoczęcie budowy okrętów projektowanych wówczas typów 43 i 44. Szybko jednak okazało się, że siły morskie najważniejszych państw europejskich mają podobne potrzeby, o zbliżonej skali. Na tej podstawie narodził się program budowy wspólnej fregaty – NATO Replacement Frigate (NFR 90), w który w szczytowym okresie zaangażowało się siedem państw członkowskich paktu. Niemożność podjęcia decyzji konstrukcyjnych, znaczne rozbieżności i złożoność biurokratyczna doprowadziły do rezygnacji Wielkiej Brytanii z tego programu, a wkrótce do jego całkowitego upadku. Na zgliszczach NFR 90 powstały dwa oddzielne projekty. Pierwszy, w którym znalazły się Holandia, Niemcy i później Hiszpania, zaowocowały powstaniem okrętów typów LCF (De Zeven Provinciën), F 124 (Sachsen) i F 100 (Álvaro de Bazán). Drugi rozpoczęto porozumieniem między Francją i Wielką Brytanią, do którego w późniejszym okresie przyłączyły się Włochy, zakładającym budowę fregat Common New Generation Frigate (CNGF) uzbrojonych w system plot. Principal Anti Air Missile System (PAAMS). Nie był to jednak koniec problemów – różnice w liczbie okrętów, zaangażowaniu finansowym i produkcyjnym doprowadziły do wystąpienia Brytyjczyków również i z tego programu, ale nie z projektu PAAMS. Tym samym Royal Navy rozpoczęła własny projekt – niszczyciela typu 45 (Type 45, T45). Francja i Włochy kontynuowały swój program znany jako typ Horizon/Orizzonte, którego owocem są obecnie cztery (po dwie dla każdej floty) mniejsze i tańsze fregaty uzbrojone w ten system plot. W grudniu 2000 roku koncern BAE Systems zawarł kontrakt o wartości 1,25 mld GBP na projektowanie i budowę trzech pierwszych jednostek typu 45, które miały otrzymać nazwy Daring, Dauntless i Diamond. BAE było odpowiedzialne także za próby okrętów, ich wejście do służby i za elementy zabezpieczenia logistycznego w początkowym okresie służby. Pierwsze, bardzo ambitne plany zakładały pozyskanie nawet 12 niszczycieli. Kontrakty zdecydowano się zawierać jednak w trybie średnioterminowym, na budowę nie więcej niż trzech sztuk. Tak też stało się z drugą transzą. W lipcu 2001 roku ogłoszono najpierw nowe plany zakupów, a w lutym 2002 podpisano umowę na budowę Dragona, Defendera i Duncana, zwiększając tym samym całkowitą wartość kontraktu do 2 mld GBP. Szybko okazało się, że okręty typu 45 będą kosztować znacznie więcej niż zakładano. Biorąc pod uwagę powyższe oraz inne uwarunkowania, liczbę jednostek ustalono na sześć sztuk. Doprowadziło to do diametralnej zmiany pierwotnych priorytetów ich wykorzystania. Przy jednoczesnym użyciu wszystkich niszczycieli, są one w stanie zapewnić wykonanie operacji średniej skali – zapewnienie parasola plot. dwóm grupom zadaniowym. Możliwość działania okrętów w sieci dowodzenia jest obecnie, pomimo ograniczenia ich liczby, nieporównanie większa niż w okresie powstawania planów ich budowy. Mówiąc prościej, współdziałanie sześciu Daringów w ramach rozwiniętego systemu walki, opartego na współczesnych łączach dowodzenia i kierowania, da lepsze wyniki niż kooperacja większej liczby okrętów tego samego typu 10 lat temu, przy założeniu użycia tego samego uzbrojenia. Nowoczesna grupa zadaniowa (amfibijna, lotniskowcowa) wymagać będzie do zapewnienia odpowiedniej obrony powietrznej dwóch niszczycieli typu 45. Tak więc zdecydowano, że ich liczba może wynieść sześć, zakładając, że jeden będzie w remoncie, zaś drugi pozostanie w bazie w gotowości do użycia na wodach bezpośrednio przylegających do Zjednoczonego Królestwa. Od czasu do czasu, choć coraz rzadziej, podnoszone są opinie o konieczności wydłużenia serii Daringów. W obecnej jednak sytuacji finansowej oraz politycznej w Wielkiej Brytanii i na świecie, nie wydaje się to możliwe do zrealizowania. Niszczyciele typu 45 o wyporności pełnej dochodzącej do 7500 ts, będą największymi uderzeniowymi okrętami nawodnymi (lotniskowce nie podlegają tej klasyfikacji) zbudowanymi dla Royal Navy od czasu II wojny światowej. Wielkość jednostek została zdeterminowana m.in. poprzez konieczność odpowiedniego umieszczenia anteny wielofunkcyjnej stacji radiolokacyjnej Sampson (35 m nad powierzchnią morza), najważniejszego sensora systemu plot., ale również przez zastosowanie elektrycznego systemu napędowego. Niszczyciele pozostawać będą w służbie do lat 40. XXI wieku, wezmą udział w działaniach morskich i połączonych na wielu akwenach globu. Oprócz zapewniania niezbędnego parasola plot. grupie lotniskowcowej czy amfibijnej, Daringi będą wielozadaniowymi platformami zdolnymi do szerokiego spektrum działania, od operacji pokojowych, dyplomacji i prezentacji bandery do intensywnego użycia różnych wzorów uzbrojenia.
W drugiej połowie lat 80. XX wieku Royal Navy zdecydowała o potrzebie budowy okrętu mogącego wnieść nową jakość do obrony plot. Konieczność modernizacji posiadanego systemu przeciwlotniczego GWS 30 Sea Dart pojawiła się nawet wcześniej, już podczas konfliktu o Falklandy-Malwiny. Okazało się, że wraz ze wzrostem zagrożenia ze strony coraz trudniejszych do zniszczenia pocisków przeciwokrętowych, możliwości modernizacyjne systemu nie są nieskończone, a wręcz odwrotnie – nawet bardzo ograniczone. Potrzebny był całkowicie nowy, już w fazie projektowania przewidziany do zwalczania zagrożeń jakie dopiero się narodzą. Naturalnym sposobem zastąpienia starzejących się niszczycieli typu 42 (Sheffield) wydawało się rozpoczęcie budowy okrętów projektowanych wówczas typów 43 i 44. Szybko jednak okazało się, że siły morskie najważniejszych państw europejskich mają podobne potrzeby, o zbliżonej skali. Na tej podstawie narodził się program budowy wspólnej fregaty – NATO Replacement Frigate (NFR 90), w który w szczytowym okresie zaangażowało się siedem państw członkowskich paktu. Niemożność podjęcia decyzji konstrukcyjnych, znaczne rozbieżności i złożoność biurokratyczna doprowadziły do rezygnacji Wielkiej Brytanii z tego programu, a wkrótce do jego całkowitego upadku. Na zgliszczach NFR 90 powstały dwa oddzielne projekty. Pierwszy, w którym znalazły się Holandia, Niemcy i później Hiszpania, zaowocowały powstaniem okrętów typów LCF (De Zeven Provinciën), F 124 (Sachsen) i F 100 (Álvaro de Bazán). Drugi rozpoczęto porozumieniem między Francją i Wielką Brytanią, do którego w późniejszym okresie przyłączyły się Włochy, zakładającym budowę fregat Common New Generation Frigate (CNGF) uzbrojonych w system plot. Principal Anti Air Missile System (PAAMS). Nie był to jednak koniec problemów – różnice w liczbie okrętów, zaangażowaniu finansowym i produkcyjnym doprowadziły do wystąpienia Brytyjczyków również i z tego programu, ale nie z projektu PAAMS. Tym samym Royal Navy rozpoczęła własny projekt – niszczyciela typu 45 (Type 45, T45). Francja i Włochy kontynuowały swój program znany jako typ Horizon/Orizzonte, którego owocem są obecnie cztery (po dwie dla każdej floty) mniejsze i tańsze fregaty uzbrojone w ten system plot. W grudniu 2000 roku koncern BAE Systems zawarł kontrakt o wartości 1,25 mld GBP na projektowanie i budowę trzech pierwszych jednostek typu 45, które miały otrzymać nazwy Daring, Dauntless i Diamond. BAE było odpowiedzialne także za próby okrętów, ich wejście do służby i za elementy zabezpieczenia logistycznego w początkowym okresie służby. Pierwsze, bardzo ambitne plany zakładały pozyskanie nawet 12 niszczycieli. Kontrakty zdecydowano się zawierać jednak w trybie średnioterminowym, na budowę nie więcej niż trzech sztuk. Tak też stało się z drugą transzą. W lipcu 2001 roku ogłoszono najpierw nowe plany zakupów, a w lutym 2002 podpisano umowę na budowę Dragona, Defendera i Duncana, zwiększając tym samym całkowitą wartość kontraktu do 2 mld GBP. Szybko okazało się, że okręty typu 45 będą kosztować znacznie więcej niż zakładano. Biorąc pod uwagę powyższe oraz inne uwarunkowania, liczbę jednostek ustalono na sześć sztuk. Doprowadziło to do diametralnej zmiany pierwotnych priorytetów ich wykorzystania. Przy jednoczesnym użyciu wszystkich niszczycieli, są one w stanie zapewnić wykonanie operacji średniej skali – zapewnienie parasola plot. dwóm grupom zadaniowym. Możliwość działania okrętów w sieci dowodzenia jest obecnie, pomimo ograniczenia ich liczby, nieporównanie większa niż w okresie powstawania planów ich budowy. Mówiąc prościej, współdziałanie sześciu Daringów w ramach rozwiniętego systemu walki, opartego na współczesnych łączach dowodzenia i kierowania, da lepsze wyniki niż kooperacja większej liczby okrętów tego samego typu 10 lat temu, przy założeniu użycia tego samego uzbrojenia. Nowoczesna grupa zadaniowa (amfibijna, lotniskowcowa) wymagać będzie do zapewnienia odpowiedniej obrony powietrznej dwóch niszczycieli typu 45. Tak więc zdecydowano, że ich liczba może wynieść sześć, zakładając, że jeden będzie w remoncie, zaś drugi pozostanie w bazie w gotowości do użycia na wodach bezpośrednio przylegających do Zjednoczonego Królestwa. Od czasu do czasu, choć coraz rzadziej, podnoszone są opinie o konieczności wydłużenia serii Daringów. W obecnej jednak sytuacji finansowej oraz politycznej w Wielkiej Brytanii i na świecie, nie wydaje się to możliwe do zrealizowania. Niszczyciele typu 45 o wyporności pełnej dochodzącej do 7500 ts, będą największymi uderzeniowymi okrętami nawodnymi (lotniskowce nie podlegają tej klasyfikacji) zbudowanymi dla Royal Navy od czasu II wojny światowej. Wielkość jednostek została zdeterminowana m.in. poprzez konieczność odpowiedniego umieszczenia anteny wielofunkcyjnej stacji radiolokacyjnej Sampson (35 m nad powierzchnią morza), najważniejszego sensora systemu plot., ale również przez zastosowanie elektrycznego systemu napędowego. Niszczyciele pozostawać będą w służbie do lat 40. XXI wieku, wezmą udział w działaniach morskich i połączonych na wielu akwenach globu. Oprócz zapewniania niezbędnego parasola plot. grupie lotniskowcowej czy amfibijnej, Daringi będą wielozadaniowymi platformami zdolnymi do szerokiego spektrum działania, od operacji pokojowych, dyplomacji i prezentacji bandery do intensywnego użycia różnych wzorów uzbrojenia.
Pełna wersja artykułu w magazynie MSiO 10/2010