Myśliwce Polikarpowa w lotnictwie Finlandii

Krzysztof Cieślak

Niedobory techniki wojskowej w fińskich siłach zbrojnych w czasie wojny zimowej w latach 1939–1940, a także później w czasie wojny kontynuacyjnej w latach 1941–1944, były tak duże, że każdy sprawny sprzęt zdobyty na Armii Czerwonej był niemal natychmiast wykorzystywany przeciwko poprzednim właścicielom. W efekcie znaczna część wozów pancernych używanych przez fińską armię pochodziła z tego źródła. Do szczególnie łasych kąsków należały również samoloty. Finowie interesowali się przede wszystkim bombowcami, których im szczególnie brakowało, a parametry sowieckich SB i DB-3 gwarantowały ich skuteczne użycie. Nie gardzono też samolotami myśliwskimi. W szeregach lotnictwa fińskiego służyło łącznie 29 myśliwców pochodzących z biura konstrukcyjnego Polikarpowa i trzy z biura Ławoczkina. Ciekawostką była próba przekazania przez III Rzeszę partii zdobycznych maszyn MiG-3, przed czym Finowie bronili się zawzięcie. Problem ten rozwiązał aliancki nalot na port, w którym samoloty te czekały na transport morski.

Podczas wojny zimowej samoloty typu Polikarpow I-15bisbyły dość powszechnie wykorzystywane do ataków na cele naziemne. W trakcie działań wiele z nich wykonało z różnych przyczyn przymusowe lądowania po fińskiej stronie frontu. Ponieważ większość tych samolotów była wykorzystywana z podwoziem wyposażonym w płozy, takie lądowanie często nie kończyło się rozbiciem maszyny. Z tak pozyskanych samolotów Finowie pięć uznali za nadające się do dalszego użytku. Jednak ich przeznaczeniem nie była rola myśliwców, lecz samolotów szkolnych. W odróżnieniu od I-153 „bisy” uznano za nieprzydatne do roli maszyn bojowych. Dwa z tych samolotów zdołano wprowadzić do służby jeszcze w trakcie działań wojennych. Przydzielono je do LLv 29 (Lentolaivue – eskadra lotnicza), czyli do pododdziału uzupełniającego i treningowego. Pozostałe trzy samoloty uruchomione już po zawieszeniu broni zostały przydzielone do eskadry LLv 34, jako maszyny myśliwsko-treningowe. Do tej samej eskadry trafiły dwa pierwsze samoloty, kiedy rozwiązano LLv 29. Kiedy na początku wojny kontynuacyjnej rozwiązano eskadrę LLv 34 wszystkie maszyny przydzielono do eskadry szkolnej TLLv 35 (Taydennyslentolaivue). Dwie z nich w końcu 1942 roku trafiły do składnicy sprzętu. Kiedy w połowie 1943 roku ponownie utworzono eskadrę LLv 34, otrzymała ona trzy I-15bis, jako maszyny holujące tzw. rękawy podczas szkolenia strzeleckiego. W 1944 roku w tej eskadrze znajdowały się jeszcze dwa sprawne samoloty. Po zakończeniu wojny sowiecko-fińskiej nie były już wykorzystywane. Ostatni lot do składnicy sprzętu samoloty o oznaczeniach IH-4 i IH-5 wykonały 12 marca 1945 roku.

Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia nr specjalny 2/2021