Morskie Skrzydła Austro-Węgier 1914–1918

 

Inż. Adolf Warchałowski (1886–1952) był pierwszym polskim pilotem, który zasiadł za sterami wodnosamolotu. W Austro-Węgrzech był znany jako utalentowany pilot i konstruktor samolotów. W 1912 r. skonstruował wodnosamolot Warchałowski Typ XI (zbudowany w zakładach Autoplan na lotnisku Wiener-Neustadt), który był zamknięciem jego działalności konstruktorskiej. Wodnosamolot ten został po raz pierwszy wystawiony na Międzynarodowej Wystawie Lotniczej w Wiedniu, w dniach 18 maja – 23 czerwca 1912 r. Konstruktor dokonał oblotu wodnosamolotu 25 lipca 1912 r. z lotniska Wiener-Neustadt, wodując na Dunaju (pływaki samolotu miały także odejmowane koła, co dawało pilotowi możliwość korzystania tak z lądu, jak i z wody). 27 lipca 1912 r. na wodnosamolocie tym odbyto pierwsze loty pasażerskie, a dwa dni później latał na nim jako pasażer płk Rossmann z ck Sztabu Generalnego. 7 sierpnia 1912 r. rozpoczęto w obecności oficjalnej komisji ck floty, na zamówienie której samolot został zbudowany, próby odbiorcze zakończone trzy dni później. W czasie prób wodnosamolot był pilotowany przez oficerów Marynarki Wojennej. Podczas próby przeciążenia samolotu, mając ładunek kontrolny 260 kg (140 kg załoga + 70 kg paliwo + 50 kg worków z piaskiem), wystartował on z połowy przewidzianej warunkami do startu odległości 300 m i przez 30 minut krążył nad lotniskiem na wysokości 200 m. Podczas próby szybkości osiągnięto na nim prędkość 70 km/h, a następnie wykonano lot trwający 1 godzinę i 3 minuty, w czasie którego wodnosamolot osiągnął wysokość lotu 700 m. 10 sierpnia 1912 r. Warchałowski Typ XI został przyjęty przez Marynarkę Wojenną Austro-Węgier i przekazany do bazy morskiej w Pola nad Morzem Adriatyckim. Był to drugi wodnosamolot, jaki otrzymało lotnictwo morskie Austro-Węgier.

W 1912 r. w Niemczech kupiono cztery pierwsze wodnosamoloty typu Albatros i Rumpler, a pierwsze próby z ich użyciem miały miejsce w 1912 r. - przeprowadzono je w bazie St. Catarina. Dzięki powodzeniu prób w kilku firmach przemysłowych Austro-Węgier złożono zamówienia, dotyczące produkcji wodnosamolotów1). Po pierwszych próbach z użyciem samolotów stację lotniczą przeniesiono z pola wzlotów Pola Altuva – na wyspę św. Katarzyny (baza w St. Catarina), po czym rozpoczęto próby zużyciem samolotów startujących z pokładów okrętów wojennych. W dowództwie floty przeważył pogląd, by nie angażować się w zastosowanie sterowców jako podstawowego sprzętu latającego, jak i samolotów z podwoziem kołowym, dlatego też wybór padł na wprowadzenie do służby łodzi latających i wodnosamolotów pływakowych. Ich zakup miał zrealizować por. pil. Václav Leopold Voseček, który pod koniec 1912 r. udał się do Francji, gdzie testował prototypy maszyn morskich. W 1913 r., m.in. po zakupach zagranicznych, sytuacja austrowęgierskiego lotnictwa morskiego uległa poprawie (chociaż nabyte maszyny posiadały podwozia kołowe i były przeznaczone do szkolenia i treningu). W wodnosamoloty dowództwo ck floty zamierzało wyposażyć duże okręty wojenne, których samoloty mogły prowadzić rozpoznanie oraz korygować ogień artylerii okrętowej (np. w lecie 1914 r. łódź latającą typu Lohner o numerze E-21 na swoim pokładzie posiadał pancernik Zrinyi) Zamierzano również powiększyć liczbę baz lotnictwa morskiego.