Modernizacja wojsk lądowych – wybrane aspekty

Tomasz Kwasek

Wojska Lądowe Federacji Rosyjskiej (Сухопутные войска Российской Федерации) są najliczniejszym rodzajem sił zbrojnych - a co za tym idzie, ich modernizacja wymaga szczególnego wysiłku technicznego i finansowego. Władze rosyjskie uznają przy tym, że zakupy zupełnie nowego sprzętu dla formacji wojsk lądowych, przeznaczonych do działań na konwencjonalnym polu walki, nie są aż tak kluczowym priorytetem jak rozwój systemów strategicznych, czy szerzej operacyjnych (w tym obrony powietrznej). Z tego względu wojska lądowe muszą zadowolić się głównie programami modernizacyjnymi, a wprowadzenie do służby czołgów, bojowych wozów piechoty czy armat samobieżnych nowego pokolenia zostało wyraźnie przesunięte w czasie.

Modernizacja lądowego komponentu Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej przebiega na podstawie tych samych dokumentów doktrynalnych i normatywnych, które są podstawą programów unowocześniania sił powietrzno-kosmicznych i marynarki wojennej. Zasadniczymi dokumentami w tym zakresie w latach 2008-2017 były Państwowy Program Uzbrojenia na okres 2006-2015 – GPW-2015 (Государственная Программа Вооружения на период 2006–2015) oraz Państwowy Program Zbrojeniowy na okres 2011-2020 – GPW-2020, które wskazują ogólne kierunki modernizacji, a także – w niektórych przypadkach – ilości planowanego do pozyskania uzbrojenia oraz wskaźniki postępu procesu modernizacji. GPW, obejmujące dziesięcioletnie okresy programowania, mają jednak charakter jedynie kierunkowy, rzeczywiste dostawy uzbrojenia i sprzętu wojskowego następowały na podstawie obejmujących określony rok Państwowych Zamówień Obronnych – GOZ (Государственный Oборонный Заказ), np. GOZ-2015, czy GOZ-2016.

Rosyjskie wyzwanie

Od początku lat 90. XX wieku następowała stopniowa degradacja sprzętu wojskowego sił lądowych, podobnie jak całych Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej. Dostawy nowych wzorów uzbrojenia liczone były najwyżej w dziesiątkach sztuk, co w odniesieniu do wielkości rosyjskich wojsk lądowych, stanowiło niewielki procent poziomu zasilenia sprzętem wymaganego dla utrzymania nowoczesności sił. W 1996 roku rosyjskie ministerstwo obrony przyjęło pierwszy po upadku ZSRR Państwowy Program Uzbrojenia, na lata 1996-2005, jednak jego realizacja w zakładanych wartościach była w praktyce niemożliwa i została zaniechana z uwagi na gwałtowny spadek poziomu finansowania sił zbrojnych. Podobnie mało realny był program obejmujący lata 2001-2010, tj. GPW-2010, który został wykonany – według oficjalnych danych – w około 30 procentach, zaś realnie w znacznie mniejszym stopniu.

Jednak w pierwszych latach XXI wieku odnotowano już symptomy poprawy sytuacji sprzętowej w siłach lądowych, tak jak i w całych siłach zbrojnych. W drugiej połowie okresu realizacji GPW-2010 rozpoczęto też planowanie kolejnego dziesięcioletniego państwowego programu uzbrojenia, który w porównaniu do poprzedniej edycji zakładał skokowy wzrost nakładów na zakupy nowego sprzętu wojskowego, uzasadniony poprawą sytuacji makroekonomicznej Rosji. Państwowy Program Uzbrojenia na lata 2006-2015 nakreślił znacznie wyższe niż poprzedni dokument wskaźniki ilościowe i jakościowe w zakresie wyposażenia armii w nowy i zmodernizowany sprzęt wojskowy. Wykonanie GPW-2015 miało w pierwszym okresie w istocie zatrzymać degradację „techniki wojskowej” w siłach lądowych, w drugim – zwiększyć skokowo dostawy nowego i zmodernizowanego sprzętu wojskowego. Okres masowych zakupów i modernizacji uzbrojenia i sprzętu miał nastąpić w latach 2011-2015. Obecnie finalizowany już GPW-2020 w założeniu kontynuuje te tendencje, czego wyrazem były znaczne dostawy sprzętu wojskowego do jednostek wojsk lądowych w latach 2012-2017.

Realizację procesu modernizacji technicznej rosyjskich sił lądowych, nakreślonego w ramach GPW-2020, podzielono na dwa etapy. W pierwszej fazie, tj. w latach 2011-2015, zasadniczy wysiłek miał być skupiony na pozyskiwaniu uzbrojenia i sprzętu przeznaczonych dla pododdziałów rozpoznania i walki elektronicznej, łączności, systemów zautomatyzowanego wsparcia dowodzenia szczebla taktycznego, jak również przetestowanych i wdrożonych do produkcji przed 2011 rokiem typów pojazdów bojowych, sprzętu artyleryjskiego, przeciwlotniczego, łączności i dowodzenia oraz logistycznego.

Do końca pierwszego okresu programowania, tj. do początku 2016 roku, działania modernizacyjne miały skutkować około 30-procentowym poziomem nasycenia sił lądowych nowoczesnym – według rosyjskiej klasyfikacji – uzbrojeniem i sprzętem. Poza tym w wyniku realizacji zamówień zarówno gotowego sprzętu wojskowego, jak i części zamiennych i materiałów eksploatacyjnych, przewidziano wzrost gotowości technicznej uzbrojenia w wojskach lądowych w 2016 roku do około 85 procent. Realizowane prace naukowo-badawcze NIR (Научно-исследовательская работа) i prace doświadczalno-konstrukcyjne OKR (Опытно-конструкторская работa) w zakresie nowych i zmodernizowanych typów uzbrojenia i sprzętu miały, w drugiej fazie realizacji GPW-2020, tj. w latach 2016-2020, pozwolić na zamawianie nowych typów sprzętu dla sił lądowych i stanowić, pod względem wartości, zasadniczą część zakupów w ramach programu.

Zachowano przy tym, charakterystyczne dla rosyjskich zakupów sprzętu wojskowego, coroczne kontraktowanie zakupów partii danego typu uzbrojenia pozwalających na przezbrojenie kompletnych pododdziałów szczebla batalion (dywizjon) – pułk. Według ocen resortu obrony z 2011 roku poziom nasycenia sił lądowych nowoczesnym sprzętem określono na 12 procent, równocześnie wskazywano, że ponad 80 procent sprzętu było przestarzałe. W GPW-2020 ostatecznie ustalono, że nasycenie wojsk lądowych nowoczesnymi środkami walki ma wynosić około 70 procent, na koniec okresu programowania, tj. w początkach 2021 roku.

Pełna wersja artykułu w magazynie NTW Numer Specjalny 14