Modernizacja Sił Zbrojnych RP – pod znakiem F-35 i COVID-19

Tomasz Dmitruk

Ustanowienie nowego Planu Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych RP na lata 2021–2035, podpisane umowy na pozyskanie: wielozadaniowych samolotów bojowych F-35A, elementów kolejnych siedmiu kompanijnych modułów ogniowych 120 mm moździerzy samobieżnych Rak oraz stacji radiolokacyjnych Bystra, a jednocześnie brak decyzji w sprawie dalszej budowy systemu obrony powietrznej w ramach II fazy programu Wisła i programu Narew, to z pewnością najważniejsze wydarzenia dotyczące unowocześnienia polskiej armii jakie miały miejsce w ostatnim roku. W artykule przedstawiona została ocena wybranych, w opinii autora najważniejszych, decyzji i działań dotyczących obszaru modernizacji technicznej Sił Zbrojnych RP w okresie od 1 września 2019 roku do 20 sierpnia 2020 roku.

Nowe plany

Na wstępie należy przypomnieć o akceptacji 10 października 2019 roku przez szefa MON Mariusza Błaszczaka nowego Planu Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych RP (PMT) na lata 2021–2035 z uwzględnieniem 2020 roku. To pierwszy w historii tego typu dokument, zakładający 15-letni okres planistyczny. Łączny budżet nowego PMT określono na 524 mld PLN. Zgodnie z planami MON w 2025 roku na modernizację ma być możliwe wydatkowanie 24 mld PLN, a w 2035 roku już nawet 50 mld PLN. W rezultacie pandemii koronawirusa COVID-19, powyższe plany z pewnością będą musiały jednak zostać skorygowane.

Z analiz przygotowanych przez autora na podstawie opublikowanych 29 lipca br. przez Ministra Finansów wytycznych dotyczących stosowania jednolitych wskaźników makroekonomicznych, będących podstawą oszacowania skutków finansowych projektowanych ustaw, wynika, że w latach 2020–2035 na PMT będzie można przeznaczyć maksymalnie kwotę ok. 493 mld PLN, a zatem o 31 mld PLN niższą, niż dotychczas planowano.

Dodatkowo należy zwrócić uwagę, że resort obrony w swojej prognozie przyjął bardzo wysoki wzrost udziału wydatków na PMT w łącznych nakładach obronnych z ok. 24–27% obecnie aż do ok. 40% w 2035 roku. Prawdopodobnie nie będzie to jednak możliwe do osiągnięcia, przy jednoczesnym planowanym wzroście liczebności Sił Zbrojnych RP i tworzeniu nowej 18. Dywizji Zmechanizowanej.

Negatywny wpływ na budżet nowego PMT będzie miała zapewne także podpisana 15 sierpnia br. polsko-amerykańska umowa o rozszerzonej współpracy obronnej EDCA (Enhanced Defence Cooperation Agreement). Przewiduje ona, że część bieżących kosztów (oszacowanych na 500 mln PLN rocznie), związanych ze stacjonowaniem amerykańskich wojsk na terenie Polski, pokrywanych będzie z budżetu MON, a także, że nasz kraj sfinansuje budowę infrastruktury wymienionej w jednym z załączników do ww. umowy, co będzie się wiązało z dodatkowymi nakładami o wartości kilku miliardów złotych. Trudno na razie oszacować łączne koszty zawartej umowy, ale w latach 2021–2035 z pewnością przekroczą one znacznie 10 mld PLN. Resort obrony będzie musiał zatem znaleźć pieniądze na ten cel.

W rezultacie wymienionych powyżej uwarunkowań, wydatki na modernizację do 2035 roku realnie będą jeszcze niższe o kilkadziesiąt miliardów złotych od prognozowanej kwoty 493 mld PLN. Oznacza to konieczność rezygnacji lub ograniczenia zakresu części zadań ujętych w PMT.

W nowym planie zachowano dotychczasowy podział na 14 priorytetowych Programów Operacyjnych (PO), których realizacja w ostatnim roku, za wyjątkiem programu CYBER.MIL, zostanie omówiona w kolejnych rozdziałach. Nim to jednak nastąpi, w pierwszej kolejności należy napisać o zakupie samolotów F-35A, ponieważ był to najdroższy kontrakt modernizacyjny zawarty w omawianym okresie, choć będzie realizowany poza PO.

Harpia

Po serii wypadków samolotów myśliwskich MiG-29, mających miejsce od grudnia 2017 do marca 2019 roku, w których zginął pilot i utracono trzy maszyny, resort obrony podjął decyzję o przyspieszeniu pozyskania nowych wielozadaniowych samolotów bojowych (WSB) w ramach programu Harpia. Poinformowano o tym 4 marca 2019 roku, a zakup ten uwzględniono w nowym PMT na lata 2021–2035. Zadanie otrzymało najwyższy priorytet. Na podstawie niejawnej decyzji Nr Z-1/DPZ Ministra ON z dnia 27 marca 2019 roku zrezygnowano z dokończenia fazy analityczno-koncepcyjnej i postępowania w trybie konkurencyjnym, decydując się na pozyskanie 32 samolotów myśliwskich piątej generacji F-35A Lightning II od Stanów Zjednoczonych w procedurze FMS (Foreign Military Sales). Zapytanie ofertowe LoR (Letter of Request) wysłano 28 maja 2019 roku. Następnie amerykańska agencja ds. współpracy obronnej DSCA 11 września 2019 roku poinformowała o udzieleniu przez Departament Stanu zgody na tę transakcję, a kilka dni później jej akceptacji dokonał Kongres Stanów Zjednoczonych. Otworzyło to formalnie drogę do negocjacji zapisów umowy międzyrządowej LOA (Letter of Offer and Acceptance) PL-D-SAI, którą ostatecznie 31 stycznia br. podpisał minister Mariusz Błaszczak. Kontrakt został wyceniony na 4,6 mld USD netto, czyli ok. 20,7 mld PLN z uwzględnieniem podatku VAT, który będzie należało odprowadzić do polskiego Urzędu Skarbowego.

Polska zdecydowała się na wybór F-35 w wersji startującej i lądującej w sposób konwencjonalny CTOL (F-35A), dodatkowo wyposażonej w spadochron hamujący. Samoloty mają zostać dostarczone w latach 2024–2030 w konfiguracji standardowej dla wszystkich użytkowników odbierających dostawy z serii produkcyjnych FRP (Full Rate Production) i dzięki temu będą wyposażone w najnowszy wariant oprogramowania oraz wyposażenia w wersji Block 4. Rocznie Polska ma odbierać od czterech do sześciu maszyn. Pierwszych sześć egzemplarzy zostanie czasowo rozmieszczonych w latach 2024–2025 w jednej z baz lotniczych na terytorium Stanów Zjednoczonych, z przeznaczeniem do szkolenia personelu latającego i technicznego Sił Powietrznych RP. Przylot pierwszych samolotów do kraju przewidywany jest na przełomie 2025 i 2026 roku.

Poza samolotami F-35A (wraz z silnikami), zawarta umowa obejmuje także: sprzęt do obsługi naziemnej samolotów, wyposażenie pilotów, pakiet szkoleniowy, pakiet logistyczny oraz jeden zapasowy silnik F135-PW-100. Przedmiotem umowy nie jest natomiast dostawa uzbrojenia, którego zakup będzie wymagał dodatkowych nakładów. Osobne zamówienia będą także konieczne w celu zbudowania niezbędnej infrastruktury baz lotniczych.

Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 9/2020