Modernizacja lotnictwa wojskowego Rumunii

Leszek A. Wieliczko

Po przemianach ustrojowych nastąpiła znaczna redukcja stanu liczebnego Rumuńskich Sił Powietrznych. W latach 90. i pierwszej dekadzie XXI wieku wycofano większość starych typów samolotów i śmigłowców. Zmodernizowano myśliwce MiG-21, samoloty szkolno-treningowe IAR-99 i śmigłowce IAR-330. Rozpoczęto także zakupy nowego sprzętu zachodniej produkcji. Proces modernizacji technicznej lotnictwa wojskowego przyspieszył znacząco w minionej dekadzie, czego kulminacją był zakup używanych myśliwców F-16AM/BM oraz podpisanie kontraktu na zakup wielozadaniowych samolotów bojowych F-35A.

Największym użytkownikiem załogowych wojskowych statków powietrznych są Rumuńskie Siły Powietrzne (Forțele Aeriene Române, FAR). Ich podstawową misją jest obrona przestrzeni powietrznej kraju środkami powietrze–powietrze i ziemia–powietrze, wsparcie innych rodzajów sił zbrojnych oraz władz lokalnych w sytuacjach kryzysowych. Zadania szczegółowe obejmują: dozór przestrzeni powietrznej kraju, zwalczanie celów powietrznych i naziemnych, wsparcie ogniowe i logistyczne wojsk lądowych oraz sił specjalnych, przewóz ludzi i ładunków, poszukiwanie i ratownictwo, fotografowanie obszaru kraju, ewakuację ludności w przypadku katastrof i klęsk żywiołowych oraz przygotowanie infrastruktury baz do przyjęcia kontyngentów sojuszniczych sił powietrznych. Trzema śmigłowcami dysponuje Rumuńska Marynarka Wojenna (Forțele Navale Române). Bezzałogowe statki powietrzne (BSP) są natomiast w gestii Wojsk Lądowych (Forțele Terestre Române), ale wkrótce ich użytkownikiem zostanie także Marynarka Wojenna.

Samoloty

Następcami myśliwców MiG-21 LanceR (wycofanych w maju 2023 roku) zostały używane F-16AM/BM Fighting Falcon, kupione w Portugalii i Norwegii. Mniej lub bardziej oficjalne plany zakupu tych maszyn pojawiały się już od połowy pierwszej dekady XXI wieku. Początkowo była mowa o używanych izraelskich F-16A/B, a następnie belgijskich F-16AM/BM. W maju 2008 roku amerykańska Defense Security Cooperation Agency (DSCA) poinformowała Kongres Stanów Zjednoczonych, że Rumunia złożyła do amerykańskiej administracji wniosek o wyrażenie zgody na zakup w ramach procedury FMS (Foreign Military Sale) 48 egz. F-16 o łącznej maksymalnej wartości 4,5 mld USD. Chodziło o 24 fabrycznie nowe F-16C/D Block 50/52 i 24 wyremontowane F-16C/D Block 25, używane wcześniej w USAF. Z powodu ograniczonych środków finansowych w marcu 2010 roku Rumuni skupili się na pozyskaniu 24 używanych F-16C/D Block 25 wraz z usługą wsparcia logistycznego, za kwotę około 1,3 mld USD. Do zakupu jednak nie doszło.

We wrześniu 2012 roku Rumunia rozpoczęła negocjacje z Portugalią w sprawie zakupu 12 Falconów używanych w Portugalskich Siłach Powietrznych – dziewięciu F-16AM i trzech F-16BM. Plan został zatwierdzony przez rumuński rząd 19 czerwca 2013 roku. Oprócz władz w Lizbonie transakcja wymagała również zgody amerykańskiej administracji i Kongresu na reeksport samolotów. Po jej otrzymaniu 30 września 2014 roku podpisano umowę międzyrządową o wartości 628 mln euro (program „Peace Carpathian I”), która oprócz samolotów obejmowała także ich przegląd, remont i ograniczoną modernizację, pakiet części zamiennych i uzbrojenia, zapasowe silniki oraz usługi wsparcia logistycznego i szkolenia pierwszej grupy rumuńskich pilotów i techników. Był to pierwszy w historii programu F-16 przypadek odsprzedaży samolotów przez drugiego użytkownika trzeciemu (zanim trafiły do Portugalii były pierwotnie używane w USAF). Rumuni kupili pociski powietrze–powietrze AIM-120C AMRAAM i AIM-9M Sidewinder, powietrze–ziemia AGM-65H/K Maverick, bomby kierowane GBU-12 Enhanced Paveway II oraz zasobniki celownicze AAQ-33 Sniper (Advanced Targeting Pod, ATP) i walki elektronicznej ALQ-131.

Wytypowane samoloty przeszły w portugalskiej firmie OGMA przegląd płatowców i remont okresowy silników. Z kolei koncern Lockheed Martin dokonał upgrade'u oprogramowania komputerów do wersji M5.2R. Pierwsza partia sześciu Falconów została formalnie przekazana Rumunom 28 września 2016 roku w bazie Monte Real w Portugalii. Następnego dnia samoloty przeleciały do bazy Fetești w Rumunii, z międzylądowaniem w bazie Aviano we Włoszech. 7 października odbyła się oficjalna ceremonia ich powitania, w której uczestniczyli m.in. premier Rumunii i ministrowie obrony obu krajów. Następnego dnia Falcony zostały przyjęte do wyposażenia FAR. Trzy kolejne maszyny przyleciały do Rumunii 15 listopada tego samego roku, a trzy ostatnie 28 września 2017. Falcony rozpoczęły regularne dyżury bojowe (Quick Reaction Alert, QRA) 14 marca 2019 roku.

W lutym 2016 roku rumuński rząd poinformował o planach zakupu w następnym roku drugiej partii 12 używanych Falconów, w związku ze zbliżającym się terminem wycofania ze służby LanceRów. W ten sposób miał zostać zrealizowany pierwszy etap modernizacji rumuńskiego lotnictwa bojowego. W drugim etapie planowano zakup 24 fabrycznie nowych F-16C/D Block 52+, a w trzecim, w bardziej odległej perspektywie, 24 wielozadaniowych samolotów bojowych F-35A Lightning II. W 2017 roku liczbę planowanych do zakupu F-16 zwiększono do 20, a następnie do 36. Podpisanie kontraktu przełożono na 2018 rok, ale nie doszło do tego.

Dopiero w kwietniu 2019 roku rozpoczęto negocjacje z Portugalią w sprawie zakupu pięciu używanych F-16AM. Portugalski rząd wyraził zgodę na transakcję 22 sierpnia tego samego roku. Umowę międzyrządową o wartości 130 mln euro podpisano 27 stycznia 2020 roku (program „Peace Carpathian II”). Przed dostarczeniem do Rumunii wyposażenie i oprogramowanie tych samolotów zostało doprowadzone do takiego samego standardu, jak wcześniej zakupionych maszyn. Dwa pierwsze Falcony przyleciały do Rumunii 14 sierpnia 2020 roku, dwa kolejne 30 października, a ostatni 25 marca 2021 roku.

Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 8/2025