Modernizacja lotnictwa wojskowego Australii

Leszek A. Wieliczko

Australia od czasów II wojny światowej jest najważniejszym sojusznikiem Stanów Zjednoczonych w regionie Indo-Pacyfiku. Utrzymuje niezbyt liczne, ale nowoczesne i dobrze wyposażone siły zbrojne, które od dawna uczestniczą w operacjach bojowych, pokojowych, stabilizacyjnych i humanitarnych w wielu regionach świata. Realizowana w XXI wieku intensywna modernizacja sił zbrojnych w celu sprostania aktualnym i przyszłym wyzwaniom w dużej części dotyczy lotnictwa, które odgrywa bardzo ważną rolę w australijskim systemie obrony.

Australijskie Siły Obrony (Australian Defence Force, ADF) mają cztery główne cele strategiczne: powstrzymywanie i przeciwdziałanie agresji zbrojnej na terytorium Australii, przyczynianie się do stabilizacji i bezpieczeństwa w regionie południowego Pacyfiku, przeciwdziałanie zagrożeniom militarnym w regionie Indo-Pacyfiku (ze szczególnym uwzględnieniem Azji Południowo-Wschodniej, gdzie oprócz piractwa i terroryzmu nastąpił wzrost napięcia w związku z ekspansywną polityką Chin) oraz przeciwdziałanie zagrożeniom militarnym na świecie w celu zapewnienia globalnego bezpieczeństwa. Drugi i trzeci cel mają o tyle istotne znaczenie, że w regionach tych przebiegają morskie szlaki handlowe o kluczowym znaczeniu dla australijskiej gospodarki.

Siły Powietrzne

Królewskie Australijskie Siły Powietrzne (Royal Australian Air Force, RAAF) od dwóch dekad przechodzą proces reorganizacji oraz intensywnej modernizacji i wymiany sprzętu. Do 2030 roku będą dysponowały niemal wyłącznie nowymi samolotami, śmigłowcami i bezzałogowymi statkami powietrznymi (BSP) pozyskanymi w XXI wieku. W lutym 2015 roku zainicjowano zakrojony na szeroką skalę plan „Jericho”, którego strategicznym celem jest przystosowanie struktury organizacyjnej, personelu i wyposażenia do wyzwań przyszłości. Zgodnie z jego założeniami do około 2025 roku RAAF zostaną przekształcone w nowoczesne, mobilne, elastyczne i w pełni zintegrowane siły piątej generacji (fifth-generation enabled force), zdolne w każdej sytuacji do skutecznego przeciwstawienia się dowolnemu zagrożeniu. Do nowych wyzwań zostanie przystosowana także doktryna oraz metody i programy szkolenia personelu. Jest to niezbędne, aby w pełni wykorzystać możliwości techniczne i operacyjne nowoczesnego sprzętu (większy zasięg obserwacji i działania, większą siłę i precyzję rażenia, większą ilość i tempo przesyłu informacji), który już wszedł lub wejdzie do wyposażenia w najbliższych latach.

Przez ponad 35 lat podstawowymi samolotami bojowymi RAAF były myśliwce McDonnell Douglas/Northrop F/A-18A/B Hornet. Maszyny te zostały stopniowo wycofane ze służby w latach 2018–2021 i zastąpione wielozadaniowymi samolotami bojowymi piątej generacji Lockheed Martin F-35A Lightning II. Australia została partnerem tzw. trzeciego poziomu (Tier 3) w programie JSF (Joint Strike Fighter) po przystąpieniu w październiku 2002 roku do fazy SDD (System Development and Demonstration) z wkładem na poziomie 150 mln USD. Decyzja na szczeblu rządowym o zakupie w przyszłości samolotów F-35 w ramach Project AIR 6000 New Air Combat Capability zapadła w listopadzie 2006 roku. W następnym miesiącu Australia podpisała porozumienie o udziale w fazie PSFD (Production, Sustainment and Follow-on Development) programu JSF.

Rząd Australii zatwierdził zakup pierwszej partii 14 egz. F-35A w listopadzie 2009 roku (Phase 2A), a drugiej, liczącej 58 maszyn, w kwietniu 2014 (Phase 2B). Całość wyceniono na 16,4 mld dolarów australijskich (AUD, przy kursie obecnym około 10,6 mld USD), co czyni go najdroższym programem modernizacyjnym w historii RAAF. Ponadto w ramach Phase 7 (wcześniej określanej jako Phase 2C) rząd rozważa zakup w przyszłości kolejnych 24–30 egz. F-35A w celu przezbrojenia czwartej eskadry (zastąpienia F/A-18F). Taki zamiar zapisano w opublikowanej przez australijski Departament Obrony w lutym 2016 roku Białej Księdze Obrony (Defence White Paper) i towarzyszącym jej Zintegrowanym Programie Inwestycyjnym (Integrated Investment Program; dalej w tekście użyto akronimu DWP/IIP 2016 w odniesieniu do obu dokumentów).

Kontrakty z producentem były zawierane stopniowo przez kilka lat w ramach różnych partii produkcyjnych. Roll-out dwóch pierwszych egzemplarzy F-35A nastąpił w zakładach koncernu Lockheed Martin w Fort Worth w Teksasie 29 lipca 2014 roku. Pierwszy z nich został oblatany 29 września, a drugi 1 października. W grudniu oba samoloty przyleciały do Luke AFB (Air Force Base) w Arizonie, gdzie prowadzono szkolenie australijskich pilotów. Samoloty przyleciały 27 lutego 2017 roku do bazy Amberley w Australii, z australijskimi pilotami za sterami. Kilka dni później, 3 marca, zostały po raz pierwszy zaprezentowane publicznie na pokazach w Avalon. Wróciły do Luke AFB 8 marca. Trzeci F-35A został oblatany dopiero 1 grudnia 2017 roku. Był to pierwszy egzemplarz z oprogramowaniem w standardzie Block 3F (dwa pierwsze miały Block 3I). Ten i kolejne maszyny także trafiły do Luke AFB. Dopiero 10 grudnia 2018 roku dwa pierwsze F-35A (dziewiąty i dziesiąty wyprodukowany egzemplarz) przyleciały na stałe do Australii.

Minister obrony Linda Reynolds i minister przemysłu obronnego Melissa Price ogłosiły 28 grudnia 2020 roku uzyskanie przez F-35A wstępnej gotowości operacyjnej (Initial Operational Capability, IOC). Osiągnięcie pełnej gotowości operacyjnej (Full Operational Capability, FOC) planowano na koniec 2023 roku, po otrzymaniu wszystkich 72 egz. F-35A. Z powodu pandemii COVID-19 dostawy samolotów opóźniły się jednak i do lutego 2024 roku do Australii przyleciały 63 maszyny. Pozostałe mają być przekazane do końca tego roku.

Wobec opóźnienia programu JSF i konieczności zastąpienia samolotów uderzeniowych General Dynamics F-111C, rząd zdecydował się na „pomostowy” zakup w ramach Project AIR 5349 Phase 1 Bridging Air Combat Capability 24 dwumiejscowych samolotów Boeing F/A-18F Super Hornet Block II. Umowę międzyrządową w ramach procedury FMS (Foreign Military Sale) o wartości 2,9 mld AUD podpisano 3 maja 2007 roku. Nowy rząd dokonał audytu umowy i 17 marca 2008 roku zatwierdził jej realizację. Roll-out pierwszego egzemplarza F/A-18F nastąpił w zakładach Boeinga w St. Louis w Missouri 8 lipca 2009 roku, a jego oblot 21 lipca.

Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 4/2024