Mirage III cz. IV. Użytkownicy zagraniczni, wersje eksportowe, licencyjne i modernizacje

Michał Gajzler

Samoloty Mirage III oraz ich warianty pochodne odniosły znaczny sukces eksportowy, stając się jedną z najlepiej rozpoznawalnych maszyn w historii lotnictwa. W dużej mierze było to związane z udziałem w działaniach wojennych na Bliskim Wschodzie. W praktyce nie był to jednak jedyny powód ich popularności. Wśród użytkowników samolotów rodziny Mirage znalazły się bowiem kraje z Ameryki Południowej, Afryki, Europy oraz Australia.

Abu Zabi (Zjednoczone Emiraty Arabskie)

We wrześniu 1972 roku do grona użytkowników samolotów rodziny Mirage zdecydował się dołączyć emirat Abu Zabi, który formowanie sił powietrznych rozpoczął niewiele wcześniej, bo w 1968 roku, przy czym działania te były realizowane pod brytyjskim nadzorem. Tu warto dodać, że pełna integracja komponentów lotniczych utrzymywanych przez Abu Zabi oraz Dubaj zakończyła się dopiero w 1999 roku.

Dla Sił Powietrznych Abu Zabi zakupiono w 1972 roku 12 pozbawionych radaru samolotów myśliwsko-bombowych Mirage 5AD oraz dodatkowo dwa egzemplarze szkolno-bojowych Mirage 5DAD, a także dwa rozpoznawcze Mirage 5RAD. Ze względu na brak wystarczającej liczby lokalnego personelu o odpowiednich kwalifikacjach zdecydowano się rozwiązać również ten problem, przez co piloci mieli przez pewien czas nie tylko pilotować emirackie Mirage, lecz także wypełniać rolę instruktorów. Pakistan otrzymał natomiast możliwość wypożyczenia samolotów w przypadku zaistnienia tego rodzaju potrzeby (chodziło o ewentualny konflikt z Indiami).

Wraz z dostawami maszyn dwumiejscowych oraz postępami w szkoleniu personelu latającego w latach 1976–1977 doszło do zakupu kolejnych samolotów: pojedynczego Mirage 5DAD oraz dodatkowego Mirage 5RAD, a w końcu 14 egzemplarzy Mirage 5EAD. Te ostatnie, wyposażone w radar Cyrano, odpowiadały w praktyce standardowi Mirage IIIE, różniąc się od nich w zasadzie jedynie nazwą.

W toku służby emirackie Mirage 5 przeszły remonty w pakistańskich zakładach PAC w Kamrze. Mirage 5EAD pozostały w eksploatacji do 1989 roku, kiedy to zostały zastąpione przez nowo zakupione Mirage 2000EAD (w 1983 roku zamówiono łącznie 36 egzemplarzy Mirage 2000 w trzech wariantach: myśliwskim EAD, rozpoznawczym RAD oraz szkolno-bojowym DAD).

Argentyna

Jednym z najbardziej znanych użytkownikiem samolotów Mirage stała się argentyńskie Fuerza Aérea Argentina (FAA). Pierwsze Mirage III zostały zakupione przez Argentynę z myślą o zastąpieniu przestarzałych w tym czasie samolotów North American F-86F Sabre, a procedura wyboru następcy F-86F została rozpoczęta pod koniec lat sześćdziesiątych. Rozpatrywano wówczas zakup samolotów North American F-100 Super Sabre, Saab 35 Draken, McDonnell Douglas F-4 Phantom II, Dassault Mirage IIIE, BAC Lightning, Lockheed F-104 Starfighter oraz Northrop F-5A/B Freedom Fighter. O ile np. F-100 wyeliminowano ostatecznie ze względu na wiek konstrukcji, a F-5A/B z powodu niewystarczających zdaniem Argentyńczyków osiągów, o tyle w przypadku F-4 zabrakło zezwolenia strony amerykańskiej na ewentualną transakcję. W wyniku przeprowadzonych prób i analiz ostatecznie zdecydowano o zakupie francuskich myśliwców, przy czym swoją rolę odegrał tu lobbing Dassault, a także osiągnięcia Mirage w czasie wojnie sześciodniowej. Początkowo Argentyna zamierzała zakupić 100 egzemplarzy nowych samolotów, które zamierzano zbudować na licencji w kraju. Ze względów budżetowych z czasem plany zakupowe zostały obniżone do 50 maszyn, a następnie poddane kolejnym redukcjom. Ostatecznie z powodów oszczędnościowych zrezygnowano także z planów licencyjnej produkcji w Argentynie.

Pierwsza partia Mirage III na potrzeby FAA została ostatecznie zamówiona w październiku 1970 roku. Pierwotnie zamówienie na 20 Mirage IIIEA oraz dwa Mirage IIID zostało zredukowane do pierwszej partii obejmującej dziesięć jednomiejscowych Mirage IIIEA oraz dwa dwumiejscowe Mirage IIIDA o wartości około 28 mln USD. W czerwcu 1972 roku rozpoczęto ich odbiory we Francji, następnie zaś przerzucono na pokładach argentyńskich samolotów transportowych C-130 Hercules do Ameryki Południowej. Pierwsze maszyny zostały oblatane w Argentynie w styczniu 1973 roku. Co warte odnotowania, argentyńskie Mirage IIIEA pozbawione były dopplerowskich radarów nawigacyjnych, posiadały natomiast charakterystyczną dla Mirage IIIC płetwę u nasady statecznika pionowego. Cztery lata po rozpoczęciu eksploatacji Mirage IIIEA Argentyna zdecydowała się zakupić partię dodatkowych siedmiu samolotów w wariancie jednomiejscowym, których dostawa została zrealizowana w 1979 roku. Wcześniej, bo w 1976 roku, utracono jeden z Mirage IIIEA.

Wraz z maszynami Mirage IIIEA z drugiej partii zakupiono również 51 pocisków Matra R.530. Ponadto towarzyszyła temu transakcja, w wyniku której pozyskano partię pocisków Matra R.550 Magic (pierwsza dostawa została odebrana 15 kwietnia 1982 roku). Mirage IIIEA z drugiej partii maszyn wyposażone były w systemy TACAN. W systemy te w późniejszym okresie wyposażono również pozostałe Mirage IIIEA. Co ciekawe, jeszcze w czasie wojny o Falklandy Argentyna miała zakupić w Libii partię pocisków R.550 oraz komponentów pocisków R.530, a także innych części zamiennych.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 3/2019