Minoodporny Niedźwiedź

Michał Buslik

Minoodporny Niedźwiedź

W rezultacie – pomyślnie zakończonych w czerwcu bieżącego roku – prób państwowych patrolowego pojazdu minoodpornego WPK-3924 SPM-3 Miedwied, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Federacji Rosyjskiej ma niebawem wydać formalną decyzję o uwzględnieniu wozu w planie zamówień sprzętu i uzbrojenia na 2013 rok. Najpóźniej w 2014 roku Wojska Wewnętrzne FR powinny otrzymać od 5 do 10 pojazdów serii próbnej. Tym samym, po blisko pięciu latach od zaprezentowania prototypu pierwszego rosyjskiego wozu patrolowego klasy MRAP, znacząco przybliżyła się szansa na uruchomienie produkcji seryjnej tego pojazdu.

BTR-WW
Geneza powstania pojazdu minoodpornego WPK-3924 SPM-3 Miedwied (ros. niedźwiedź) bierze swój początek stosunkowo dawno, bo jeszcze w 2004 roku, kiedy to OAO GAZ otrzymała od FKU NPO STIS MSW FR zlecenie opracowania transportera opancerzonego dla Wojsk Wewnętrznych w ramach programu badawczo-rozwojowego noszącego nazwę BTR-WW (ros. Bronietransportior dla Wnutriennych Wojsk). Pojazd, nazwany SPM-3 (ros. Specjalnaja Policiejskaja Maszina- 3), miał być swoistym „większym bratem”, opracowanego także na zamówienie MSW FR, samochodu opancerzonego wysokiej mobilności Tigr-233036 SPM-2 i być wykorzystywany głównie w operacjach antyterrorystycznych prowadzonych przez formacje podległe temu ministerstwu. Przyszły SPM-3 musiał spełniać następujące podstawowe wymogi taktyczno-techniczne: przedział transportowy pojazdu miał się cechować odpornością balistyczną nie mniejszą niż klasa 6A, zaś przedział silnikowy odpornością balistyczną klasy 5 (zgodnie z normą GOST R 509630), minimalna ładowność została określona na 2000 kg, zaś moc maksymalna jednostki napędowej musiała wynosić nie mniej niż 300 KM. Pojazd musiał mieć zdolność przewożenia co najmniej 9 żołnierzy, poruszania się po drogach utwardzonych z prędkością wynoszącą nie mniej niż 90 km/h i zachowywać ogólną mobilność terenową nie gorszą aniżeli transporter opancerzony BTR-80. I wreszcie nowy wóz miał być certyfikowany zgodnie z normą GOST R 52051-96 jako pojazd nie wymagający każdorazowo uzyskiwania specjalnych zezwoleń na poruszanie się w normalnym ruchu ulicznym. W odpowiedzi na tak zakreślone ogólne wymogi taktyczno-techniczne konstruktorzy z OAO GAZ zaproponowali pojazd z układem napędowym 6x6, szeroko wykorzystującym podzespoły kołowego transportera opancerzonego BTR-80. Szereg niedostatków proponowanego wozu (przede wszystkim zbyt duże wymiary oraz przewidywana niedostateczna odporność przeciwminowa – wówczas już rosyjskie MSW skłaniało się ku mniejszemu pojazdowi w układzie 4x4, w którego konstrukcji silny nacisk byłby położony nie tylko na ochronę balistyczną, ale także przeciwminową) spowodowało, że MSW FR zdecydowało się na zmianę głównego podmiotu wykonawczego programu BTR-WW. Nowym głównym wykonawcą odpowiedzialnym za kontynuowanie prac (prowadzonych wciąż we współpracy z OAO GAZ, czy też mówiąc dokładniej, po przeprowadzonych przekształceniach właścicielsko-strukturalnych, z OOO WPK) nad nowym pojazdem dla Wojsk Wewnętrznych został Instytut Naukowo-Badawczy Kompleksu Szkolno- -Badawczego Budowy Maszyn NII NUK SM Moskiewskiego Państwowego Uniwersytetu Technicznego MGTU im. N. E. Baumana. Prace nad pojazdem powierzono inżynierom z wydziału SM3-2 „Pojazdy kołowe”, którzy w krótkim czasie przedstawili propozycję skonstruowania pojazdu opancerzonego SPM-3 w układzie 4x4 z wykorzystaniem niezależnego zawieszenia pochodzącego z kołowego transportera opancerzonego BTR-90 oraz szeregu podzespołów (w tym układu przeniesienia napędu oraz jednostki napędowej) stosowanych w samochodach ciężarowych Urał-4320. Powyższa koncepcja techniczna spotkała się z uznaniem decydentów MSW FR – w 2006 roku rozpoczęły się prace nad prototypem SPM-3, w których współuczestniczyli również specjaliści z FKU NPO STIS oraz OOO WIC. W połowie 2007 roku zostały zakończone prace nad dokumentacją techniczną prototypowego pojazdu, zaś w październiku-listopadzie tego samego roku w OAO ZK powstał opancerzony kadłub. Od grudnia 2007 roku do sierpnia 2008 roku w OOO WPK trwały prace montażowe przy prototypie SPM-3. W październiku tego samego roku prototyp SPM-3 miał swoją publiczną premierę podczas moskiewskiej wystawy Interpolitex-2008, przy czym w czasie trwania tej imprezy ujawniono podstawowe informacje na temat SPM-3, a także upubliczniono model wozu oraz materiały fotograficzne i filmowe przedstawiające prototyp. Prototypowy SPM-3 odbywał wówczas, rozpoczęty jeszcze w sierpniu, pierwszy etap prób fabrycznych. Choć pojazd był reklamowany w lokalnych mediach jako rosyjski odpowiednik wozów minoodpornych klasy MRAP, to trzeba przyznać, że pierwsza prezentacja SPM-3 nie wypadła zbyt korzystnie z marketingowego punktu widzenia – prototyp miał, mówiąc oględnie, niezbyt wyrafinowaną bryłę nadwozia, zaś aranżacja i spartańskie wyposażenie przedziału załogowego „minoodpornego” wozu sprawiało wrażenie, że zasady ergonomii obowiązujące w tej klasie pojazdów nie zostały zbyt dobrze przyswojone przez jego twórców. Wśród obserwatorów rodziło to przypuszczenia, że zaprezentowany wóz to bardziej platforma testowa do sprawdzenia ogólnych założeń konstrukcyjnych, aniżeli prototyp konstrukcji, która po kilku „szlifach”, w stosunkowo krótkim czasie, będzie na tyle dojrzała technicznie, by móc być gotową do produkcji seryjnej. Czas pokazał, że przypuszczenia te były jak najbardziej trafne.

Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 12/2013