Lotnictwo myśliwskie w początkach ery odrzutowej

Robert Rochowicz

Historia wojskowego lotnictwa odrzutowego w Polsce praktycznie od początku pokrywa się z planami dynamicznej rozbudowy przemysłu lotniczego. Zanim jednak zaczęto wytwarzać płatowce Lim-1 i silniki Lis-1, pierwsze propozycje zakupu radzieckich licencji dotyczyły produktów innego biura konstrukcyjnego.

Planowanie rozwoju lotnictwa wojskowego na pierwszą połowę lat 50. XX wieku początkowo nie zapowiadało znaczących rewolucji w strukturach i sprzęcie. Miała to być ewolucja zakładająca systematyczny, acz nie gwałtowny przyrost nowych związków taktycznych i jednostek oraz płynną wymianę samolotów tłokowych na odrzutowe, ale tylko w kategorii samolotów myśliwskich.

Jak-9P ma następców

Lotnictwo tworzone w oparciu o sprzęt radziecki w kategorii myśliwców opierało się w zasadzie o konstrukcje tylko jednego biura konstrukcyjnego. Począwszy od dostawy do tworzonej najpierw 1. Eskadry Lotniczej pierwszych płatowców Jak-1, w kolejnych miesiącach i latach pojawiały się nowsze modele aż do Jaka-9P. Tak nadszedł rok 1949, a wraz z nim konieczność przygotowania planów rozwoju sił zbrojnych, w tym lotnictwa na najbliższą sześciolatkę, czyli lata 1950–1955. Punkt wyjścia był dość skromny, w strukturze były po trzy pułki myśliwskie i szturmowe oraz jeden bombowców nurkowych, a także eskadra lotnictwa morskiego, wkrótce rozwinięta do pułku. W ciągu kolejnych sześciu lat planowano, że całe lotnictwo bojowe rozrośnie się do 21 pułków, w tym dwóch jako części marynarki wojennej.

Najwięcej miało być pułków lotnictwa myśliwskiego, które zdecydowano się podzielić na cztery kategorie: myśliwskie obrony przeciwlotniczej (OPL), liniowe, odrzutowe i lotnictwa morskiego.

Zgodnie z przyjętymi terminami na podstawie rozkazu MON nr 037/Org. z 28 kwietnia 1950 roku sformowano w Warszawie dowództwo 5. Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego OPL (DLM OPL), a w skład tej dywizji włączono istniejące już trzy pułki lotnictwa myśliwskiego: 1. PLM w Nowym Dworze Mazowieckim, 2. PLM w Krakowie (lotnisko Rakowice) oraz 3. PLM w Gdyni (lotnisko Babie Doły). Ten ostatni w listopadzie 1950 roku przeniesiono do Wrocławia (lotnisko Strachowice).

Trzy miesiące później rozkazem MON nr 070/Org. z 11 lipca na lotnisku na poznańskiej Ławicy rozpoczęło się formowanie 11. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego oraz Eskadry Lotnictwa Zwiadowczego (późniejszy 21. PLZwiad, w składzie którego miały powstać do końca 1955 roku cztery eskadry, w tym dwie na samolotach myśliwskich).

Według pierwotnych zapisów planu sześcioletniego kolejne jednostki myśliwskie miały powstawać w następującej kolejności:

- w 1951 r. – dowództwo jednej dywizji myśliwskiej OPL i eskadra myśliwska 21. PLZwiad;

- w 1952 r. – jeden PLM OPL, dowództwo DLM OPL, jeden PLM liniowego;

- w 1953 r. – PLM na samolotach odrzutowych, jeden PLM liniowy, eskadra myśliwska 21. PLZwiad;

- w 1954 r. – dowództwo DLM odrzutowego, jeden PLM odrzutowy;

- w 1955 r. jeden PLM odrzutowy, jedna eskadra myśliwska dla lotnictwa morskiego.

Na koniec 1955 roku planowano posiadać: dwie DLM OPL w składzie sześciu pułków; jedną DLM liniowa w składzie trzech pułków; jedną DLM odrzutowego w składzie trzech pułków; dwie eskadry myśliwskie w 21. PLZwiad; PLM lotnictwa morskiego (trzy eskadry). Do tego miały dochodzić eskadry w ramach rozbudowywanego szkolnictwa. Dla tych jednostek w planach były następujące zakupy sprzętu lotniczego:

- w 1950 r. – 152 samoloty myśliwskie i 20 szkolnych z zamówień jeszcze z 1949 roku;

- w 1951 r. – 20 myśliwskich Jak-9P;

- w 1952 r. – 127 płatowców Jak-9P i szkolnych 15 UJak-9P;

- w 1953 r. – 139 + osiem płatowców tłokowych oraz 46 myśliwców odrzutowych;

- w 1954 r. – 124 + pięć płatowców tłokowych oraz 62 odrzutowe;

- w 1955 r. – 111 + 22 płatowce tłokowe oraz 73 odrzutowe (wszystkie samoloty odrzutowe miały być zbudowane w kraju).

Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia 4/2024