Krązowniki typu Aoba


Michał Kopacz


 

 

 

 

Protoplaści krążowników waszyngtońskich 

 

 

Japoński typ AOBA

 

 

 

Stale postępująca rozbudowa Cesarskiej Marynarki Japońskiej została gwałtownie zahamowana w 1922 r. postanowieniami traktatu waszyngtońskiego. Wszystkie państwa biorące udział w tych rozmowach rozbrojeniowych zobowiązały się do wstrzymania budowy nowych pancerników i krążowników liniowych. Jedynymi większymi okrętami, na które nie narzucono ograniczeń ilościowych były „zwykłe” krążowniki i na tej klasy jednostki skierowały swoją uwagę światowe mocarstwa morskie.

 

1

 

Geneza
Pierwszym nowoczesnym japońskim krążownikiem był zbudowany na początku lat 20. Yubari. Ten nieduży eksperymentalny okręt był próbą upchnięcia 5500-tonowego krążownika lekkiego w znacznie mniejszym kadłubie. Pomimo że nie okazał się on jednostką wybitnie udaną, to jego konstruktorzy – kmdr ppor. Kikuo Fujimoto i kmdr Yuzuru Hiraga zebrali szereg doświadczeń, które stały się przydatne przy budowie kolejnych jednostek.

Propozycje budowy dużych krążowników zwiadowczych (Teisatsu Junuokan) przewijały się przez różne programy rozbudowy już od 1916 r. W programie „Floty 8-4” z lipca 1917 r. (nazwa nawiązywała do proponowanej liczebności floty liniowej: 8 pancerników i 4 krążowników pancernych, jak zwano jeszcze „z rozpędu” krążowniki liniowe) umieszczono 6 nowych jednostek typu Tenryu o wyporności normalnej (konstrukcyjnej) 3500 ts i 3 krążowniki nowego typu o wyporności normalnej 7200 ts. Przewidywane uzbrojenie miało się składać z 12 armat kal. 140 mm (4 stanowiska podwójne i 4 pojedyncze), choć brano również pod uwagę możliwość instalacji armat kal. 200 mm oraz 8 wyrzutni torped kal. 610 mm. Prędkość jednostek określono na 36 w., a kadłuby miały być chronione pancerzem burtowym o grubości 76 mm.

Jednak już kilka miesięcy później, po zatwierdzeniu programu, zmodyfikowano jego założenia. Prace nad krążownikami zwiadowczymi zostały odłożone, a zamiast kolejnych jednostek typu Tenryu postanowiono o budowie 8 krążowników lekkich o wyporności normalnej 5500 ts zmodyfikowanego typu (późniejsze typy Kuma i Nagara) oraz jednej jednostki eksperymentalnej (przyszły Yubari).

W następnym programie rozbudowy – tzw. „Flota 8-6” z marca 1918 r., znalazły się kolejne 3 krążowniki lekkie zmodyfikowanego typu Tenryu. Dopiero w 1920 r. w programie „Floty 8-8” umieszczono budowę 4 dużych krążowników o wyporności normalnej 8000 ts (Dai Junuokan). Ich plany rozrysował Hiraga w 1921 r. wzorując się na brytyjskich jednostkach typu Hawkins i eksperymentalnym Yubari. Głównym założeniem nowych jednostek było uzyskanie wyraźniej przewagi nad amerykańskimi krążownikami lekkimi typu Omaha. Uzbrojenie miało się składać z 5 lub 6 podwójnych stanowisk armat kal. 140 mm (ustawionych w „piramidy” na dziobie i rufie) lub 4 podwójnych stanowisk armat kal. 200 mm oraz 8 stałych wyrzutni torped kal. 610 mm. Przy projektowanej mocy siłowni 100 000 SHP, przewidywano uzyskanie prędkość maksymalnej rzędu 36 w. Wyporności starczyłoby jeszcze na lekkie opancerzenie burt i pokładów.

5 lutego 1922 r. tuż przed podpisaniem traktatu waszyngtońskiego japońskie stocznie otrzymały polecenie wstrzymania robót przy wszystkich znajdujących się w budowie pancernikach i krążownikach liniowych. Jednocześnie, w celu zachowania ciągłości pracy tych zakładów, przystąpiono do budowy szeregu mniejszych jednostek zatwierdzonych w programach flot „8-6” i „8-8” – wśród niech znalazły się pierwsze dwa duże krążowniki.

Jednak już w lipcu 1922 r. ogłoszono projekt nowego program rozbudowy floty, uwzględniający sytuację po podpisaniu traktatu 6 lutego 1922 i ratyfikowaniu go 6 lipca tr. przez Japonię. Anulował on budowę wszystkich okrętów z poprzednich programów i proponował nowe jednostki. Znalazły się w nim 4 krążowniki o wyporności normalnej 7500 ts. Projekt opierał się na wcześniejszych szkicach Hiragi. Ostatecznie zdecydowano o uzbrojeniu okrętów w 6 armat kal. 200 mm na pojedynczych, w pełni zamkniętych podstawach, nie będących jednak wieżami patrząc z konstrukcyjnego punktu widzenia. Położenia stępek pod pierwsze jednostki – Furutaki i Kako – dokonano pod koniec 1922 r. Po wyjeździe Hiragi za granicę, Fujimoto przejął kierowanie Sekcją Projektów Podstawowych. Sztab Generalny Marynarki wymógł na nim zmianę w postaci nowo opracowanych wieżowych stanowisk podwójnych armat kal. 200 mm. Jednak budowa 2 pierwszych krążowników była już zbyt zaawansowana i postanowiono o jej wprowadzeniu na kolejnych jednostkach – Aobie i Kinugasie (Kako i Furutaka też je dostały, ale dopiero podczas przebudów w latach 1936-1937 i 1937-1939). Przy okazji wprowadzono w projekcie szereg dodatkowych zmian: dodano po jednej katapulcie, zmodernizowano nadbudówki, zastosowano nowe, uniwersalne armaty artylerii średniej. Po ukończeniu budowy Furutaki i Kako w 1926 r. ujawniły się ich mankamenty (zbyt niskie kominy, zły kształt pomostów nadbudówki), które również udało się wyeliminować jeszcze w trakcie wyposażania nowych krążowników.

1 

Pełna wersja artykułu w magazynie MSiO Special 5/2014

Wróć

Koszyk
Facebook
Twitter