Kommandoverband „Jaguar”

Przemysław Skulski

W okresie II wojny światowej zdarzały się sytuacje, w których do działań bojowych wysyłano własne oddziały w mundurach przeciwnika oraz dysponujące jego sprzętem. Czasem przynosiło to zaskakująco dobre rezultaty, a czasem taktyka „konia trojańskiego” nie gwarantowała osiągnięcia spektakularnych sukcesów. Zawsze jednak taki sposób działania wiązał się z ogromnym ryzykiem dla uczestniczących w nich żołnierzy – w przypadku dostania się do niewoli na litość nie mogli liczyć.

Jednostki dywersyjne były na dość dużą skalę wykorzystywane przez Niemców, zarówno na froncie wschodnim, jak i zachodnim. Chyba najbardziej znanymi przykładami były: Panzer-Brigade 150 oraz jednostka specjalna „Brandenburg”. Brygada pancerna utworzona przez SS-Standartenführera Otto Skorzenego została wykorzystana, i to z pewnymi sukcesami, w czasie działań w Ardenach w grudniu 1944 roku. Jej żołnierze posługiwali się sprzętem zdobycznym lub pojazdami ucharakteryzowanymi na wozy alianckie. Najsłynniejsze były czołgi typu Panther „udające” amerykańskie niszczyciele czołgów M10 Wolverine. O ile Panzer-Brigade 150 stworzono z myślą o jednej operacji, to historia jednostki „Brandenburg” była inna. Została ona sformowana pod koniec lat 30. XX wieku z inicjatywy Hauptmanna Theodora von Hippela pod auspicjami Abwehry. Jej żołnierze uczestniczyli w walkach przeciwko Polsce jesienią 1939 roku, a wiosną następnego roku walczyli w kampanii w Europie Zachodniej. Później „Brandenburczycy” uczestniczyli w bojach na Bałkanach i w Afryce Północnej, przeprowadzając w latach 1941–1944 wiele skutecznych akcji, choć oczywiście zdarzały się również niepowodzenia. Z biegiem czasu jednostka rozrosła się do rozmiaru dywizji, dysponującej wyspecjalizowanymi pododdziałami, m.in. pancernymi. Jako dywizja do zadań specjalnych formacja istniała do lata 1944 roku, kiedy to przekształcono ją najpierw w Infanterie-Division „Brandenburg” (mot.), a pod koniec 1944 roku w Panzergrenadier-Division „Brandenburg”. W tym okresie wielu jej żołnierzy przeniesiono do poszczególnych SS-Jagdverbände, podlegających Otto Skorzenemu.

O ile historia obu wymienionych jednostek jest dobrze znana, to znacznie mniej wiadomo o Kommandoverband „Jaguar” (spotkać się można także z nazwą Frontaufklärungsverband „Jaguar”). Jednostka specjalna została utworzona w rejonie Krakowa latem 1944 roku i podlegała Heeresgruppe „Mitte”, a po jej rozbiciu Heeresgruppe „A”.

Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia nr specjalny 2/2021