Kierunek Kair – pierwsza włoska ofensywa
Zbigniew Lalak
10 czerwca 1940 roku o 16.30 hrabia Galeazzo Ciano, minister spraw zagranicznych, przyjął Andre Francios-Ponceta, ambasadora Francji, i powiadomił go, że Włochy przystępują do działań wojennych. W kwadrans później Ciano powiadomił o tym fakcie Percy’ego Loranie, ambasadora brytyjskiego, a jako początek działań wojennych przyjęto godzinę 0.00 dnia 11 czerwca. Alianci oraz sojusznicza III Rzesza spodziewali się, że armia włoska rozpocznie działania skierowane przeciwko Francuzom w Tunezji i Korsyce oraz zaatakuje brytyjskie bazy na Malcie. Nic takiego jednak nie nastąpiło, zgodnie z pierwszą dyrektywą szefa Sztabu Generalnego, marszałka Pietro Badoglio (opracowaną zgodnie z wytycznymi Mussoliniego, który stał na czele Naczelnego Dowództwa), armia włoska w Libii miała prowadzić jedynie akcje dozorowania granicy i nie angażować się w większe starcia. Dowodzący wojskami włoskimi w Libii marszałek Italo Balbo otrzymał rozkaz rozpoczęcia działań dopiero, gdy zebrane zostaną odpowiednie siły. Włosi zaatakowali dopiero 13 września 1940 roku, po trzech miesiącach przygotowań. Ofensywa zakończyła się spektakularną klęską w grudniu, do brytyjskiej niewoli dostało się 200 tys. Włochów.
W drugiej połowie XIX wieku Włochy rozpoczęły ekspansywną politykę w basenie Morza Śródziemnego oraz w Afryce. W 1868 roku Włosi otrzymali szereg koncesji gospodarczych na obszarze Tunezji (eksploatacja rud ołowiu w Dżabel Ressas). W 1871 roku Królestwo Włoch podjęło próbę zbrojnego opanowania Tunezji, która spotkała się z bardzo ostrą reakcją Imperium Brytyjskiego i Francji, więc Włosi musieli porzucić ten pomysł. Siedem lat później na kongresie berlińskim zwołanym w celu uregulowania stosunków rosyjsko-tureckich Brytyjczycy w zamian za poparcie francuskich interesów w Tunezji uzyskali zgodę Francji na przekazanie pod władztwo brytyjskie tureckiego Cypru. Włosi nie zamierzali jednak ustąpić i postanowili uzależnić gospodarczo Tunezję i tym samym przejąć nad tym państwem kontrolę. W 1880 roku włoska firma Rubattino uzyskała koncesję na budowę linii kolejowej z Tunisu do La Goulette. Francuzi nie zamierzali się przyglądać bezczynnie tej sytuacji i 24 kwietnia 1881 roku korpus gen. Breart’a liczący 24 000 żołnierzy wkroczył do Tunezji. 12 maja gen. Breart wkroczył do Tunisu i zmusił Muhammada as-Sadyka do podpisania traktatu, na mocy którego Francja reprezentowała Tunezję na arenie międzynarodowej, a bej Muhammad as-Sadyk pozostawał nadal formalnym władcą. Zajęcie Tunezji wywołało kilka lokalnych powstań, które zostały krwawo stłumione. Królestwo Włoch dopiero w 1889 roku uznało, że Tunezja formalnie stała się obszarem wpływów francuskich.
Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia 2/2016
