Jak przedłużyć życie...

Nieprzypadkowo użyte zostało sformułowanie „kontynuacja modernizacji”, ponieważ w naszym kraju wiele już w tym zakresie uczyniono. Na przestrzeni ostatnich dwóch dekad polskie placówki naukowo-badawcze oraz zakłady przemysłu obronnego z grupy wojskowych przedsiębiorstw remontowo-produkcyjnych zrealizowały kilka udanych przedsięwzięć modernizacyjnych dotyczących przeciwlotniczych zestawów rakietowych produkcji b. ZSRS. Tego typu pracami objęto m.in. zestawy: S-125M Newa, S-200WE Wega-E, 2K11M Krug, 2K12M Kub oraz 9K33M2/M3 Osa-AK/AKM. Niektóre z nich nadal znajdują się w służbie, uznawane są za perspektywiczne i przewidziane do dalszej modernizacji, mającej przedłużyć okres ich użytkowania o kolejnych kilkanaście lat. Dziś jednak zasadnicze wyzwanie, jakie stoi przed wykonawcami tych prac jest znacznie poważniejsze, niż przed rozpoczęciem projektów S-200C, Newa-SC czy Osa-P. Głównym problemem są bowiem środki bojowe do zestawów, ponieważ tych dotychczas wykorzystywanych – wyprodukowanych przed ponad 20, a często przed 30 laty w ZSRS – nie można zastąpić fabrycznie nowymi, bo takie po prostu od lat nie są dostępne, a przedłużanie ich resursu na podstawie dorocznych ocen stanu technicznego nie może trwać w nieskończoność. Stare zestawy potrzebują dziś nowych rakiet! Takie podejście reprezentują specjaliści Wojskowych Zakładów Uzbrojenia S.A. z Grudziądza, w których powstało (samodzielnie lub we współpracy z placówkami naukowo-badawczymi) większość, zrealizowanych w naszym kraju, modernizacji rakietowego sprzętu OPL. Przyjęta przez nich filozofia modernizacji „krok po kroku” doprowadziła ich do miejsca, w którym zrobienie tego „najdłuższego kroku” wydaje się być jedyną słuszną drogą.

Zanim jednak przybliżę Czytelnikom założenia propozycji WZU S.A. i aktualny etap prac związanych zastąpieniem rakiet produkcji ZSRS nowymi pociskami kierowanymi, wypada przedstawić kompetencje grudziądzkich zakładów w zakresie modernizacji przeciwlotniczych zestawów rakietowych – a więc wcześniej zrobione „kroki”. W 1992 r., a więc u zarania nowych realiów funkcjonowania Sił Zbrojnych RP oraz przedsiębiorstw polskiego przemysłu obronnego w WZU podjęto decyzję o skupieniu się na nowej dla nich sferze badań i rozwoju, w tym w zakresie nowych, zaawansowanych technologii. Zainicjowano wówczas, w oparciu o własny potencjał intelektualny, ale także międzynarodową kooperację oraz posiadane know-how i licencje producentów, projekty gruntownej modernizacji w celu uzyskania wzrostu parametrów taktyczno-technicznych oraz eksploatacyjnych przeciwlotniczego uzbrojenia rakietowego produkcji b.ZSRS. Warto wspomnieć, że była to logiczna kontynuacja unikalnej specjalizacji grudziądzkich zakładów, które w czasach istnienia Układu Warszawskiego były jedynym przedsiębiorstwem w krajach UW, oczywiście poza ZSRS, mogącym realizować remonty oraz modernizacje rakietowego sprzętu OPL na podstawie dokumentacji producentów. We własnym Ośrodku Badawczo-Rozwojowym zrealizowano m.in. następujące programy i projekty: W latach 1998–2002 opracowano, przy współpracy z Wojskową Akademią Techniczną, i wdrożono modernizację przeciwlotniczego zestawu rakietowego dalekiego zasięgu S-200WE Wega-E;

• W 1999 roku opracowano i wdrożono modernizację PZR krótkiego zasięgu 2K12M Kub-M;
• W 2000 roku opracowano i wdrożono modernizację PZR średniego zasięgu 2K11M Krug-M;
• W 2001 rok zrealizowano modernizację wyrzutni 2P25M zestawu 2K12M, umożliwiającą m.in. implementację nowych środków bojowych (realizacja projektu dofinansowanego ze środków Komitetu Badań Naukowych „Zwiększenie skuteczności PZR „K” poprzez zamianę przelicznika analogowego na cyfrowy”);
• W 2004 roku opracowano i wdrożono niezwykle głęboką modernizację przeciwlotniczego rakietowego wozu bojowego 9A33BM2/BM3 zestawu krótkiego zasięgu 9K33M2/M3 Osa-M2/M3 (projekt finansowany przez MON). W wyniku tej pracy powstał zestaw powszechnie określany jako „Osa III generacji”.

W stosunku do zainwestowanych środków finansowych, uzyskane zostały wręcz znakomite efekty modernizacji, a przyrost możliwości bojowych ze stawów w wielu sferach stawia je pod względem charakterystyk techniczno-taktycznych wśród sprzętu o generację młodszego. Wszystkie wymienione wcześniej zmodernizowane zestawy zostały przebadane, wdrożone i odbywają (poza Wegą) regularnie strzelania na poligonie w Ustce. Były wielokrotnie wyróżniane i – poza dostawami do Sił Zbrojnych RP – były przedmiotem eksportu do armii innych państw NATO. W listopadzie 2001 roku, po zwycięstwie w przetargu rozpisanym przez Ministerstwo Obrony Republiki Węgier WZU zawarły wieloletni kontrakt z Biurem Zakupów i Inwestycji na Rzecz Bezpieczeństwa MO RW na modernizację i remont sprzętu węgierskiej obrony przeciwlotniczej. Dla Wojsk Lądowych Sił Zbrojnych Republiki Węgier wykonano pełną i kompleksową modernizację czterech stacji radiolokacyjnych 1S91M2 zestawów Kub, obejmującą montaż optoelektronicznego systemu pasywnego rozpoznania oraz aktywnej identyfikacji celów „swój-obcy” Mod 4. Do tamtejszych zakładów Arsenal przekazano także w ramach realizacji kontraktu technologię remontu zakładowego wyrzutni 2P25.

Począwszy od 1998 roku do chwili obecnej w OBR WZU S.A. są opracowywane i wdrażane nowe systemy, będące elementami pakietów doposażenia zestawów. Są to urządzenia uniwersalne, mogące łatwo  być zastosowane przy modernizacji zestawów różnych typów lub samodzielnie. Wśród nich należy wymienić: głowice optoelektroniczne z kamerami termowizyjną i telewizyjną oraz dalmierzem laserowym dalekiego zasięgu, cyfrowe wskaźniki zastępujące „jeden za jeden” wskaźniki analogowe, urządzenia kompleksowej rejestracji pracy bojowej, urządzenia rozpoznania „swój-obcy” najnowszej generacji, wreszcie elementy systemów dowodzenia. WZU współpracują przy tym i kooperują z firmami zagranicznymi, w tym przodującymi producentami uzbrojenia i wyposażenia wojskowego ze Stanów Zjednoczonych, Szwecji, Francji, Danii i Niemiec. Generuje to kolejne nowe opracowania i kontrakty.