IRIS-T SL
JACEK GRYZIK
Na tegorocznym Międzynarodowym Salonie Przemysłu Obronnego w Kielcach zaprezentowany został zestaw IRIS-T SL. Symbolicznie jako jego nośnik wykorzystano samochód ciężarowy Jelcz, bowiem zestaw jest oferowany w postępowaniu na system obrony powietrznej krótkiego zasięgu kryptonim Narew. Ten przeciwlotniczy zestaw rakietowy to obecnie jedno z najnowocześniejszych rozwiązań w tej dziedzinie na świecie.
Koncepcja nowego rakietowego systemu przeciwlotniczego krótkiego i średniego zasięgu powstała w niemieckiej firmie Diehl BGT, należącej do koncernu Diehl Defence Holding GmbH, na początku XXI wieku. W celu zmniejszenia ryzyka kosztów i niepowodzenia projektu, dla przyszłego systemu wybrano lotniczy pocisk rakietowy IRIS-T (Infra-Red Imaging Sidewinder – Tail/Thrust Vector Controlled), którego nazwa wskazuje na zasadnicze elementy konstrukcyjne rakiety – system samonaprowadzania w paśmie podczerwieni oraz układ sterowania złożony z powierzchni aerodynamicznych i kierowania wektorem ciągu silnika.
EFEKTOR SYSTEMU
Powstanie samej rakiety jest wynikiem rozpoczętej w 1995 roku międzynarodowej współpracy projektowej firm z sześciu krajów: Niemiec, Włoch, Grecji, Szwecji, Norwegii i Hiszpanii (do 2003 roku w programie uczestniczyła Kanada, swoje udziały zbyła Hiszpanii). IRIS-T został opracowany dla zastąpienia starszych wersji pocisków AIM-9 Sidewinder. Głównymi wykonawcami elementów pocisku byli: wspomniana niemiecka spółka Diehl BGT (Bodenseewerk Gerätetechnik) GmbH, obecnie Diehl BGT Defence GmbH & Ko KG, włoskie Alenia-Marconi, FIAT Avio i Litton Italia, grecka Greek Powder and Cartridge Company, kanadyjska AlliedSignal, norweska Nammo i szwedzki SAAB. Seryjną produkcję rakiet rozpoczęto pod koniec 2003 roku, a zrealizowane i planowane dostawy obejmują obecnie ponad 4,7 tys. egzemplarzy. Wstępną gotowość operacyjną IRIS-T osiągnięto w grudniu 2005 roku, a pociski zostały zintegrowane z samolotami F-4 Phantom II, F-16 Fighting Falcon, F/A-18 Hornet, JAS-39 Gripen, Tornado i Typhoon. IRIS-T wykorzystuje pasywną głowicę samonaprowadzania z antymonku indu, pracującą w paśmie podczerwieni, o rozdzielczości 128 x 128 pikseli, która jest zamontowana przegubowo i może poruszać się w szerokim zakresie kątów. Cyfrowe przetwarzanie sygnału zapewnia wysokie prawdopodobieństwo trafienia i niewrażliwość na środki samoobrony samolotów. Rakieta posiada zaawansowany system sterowania, złożony z powierzchni aerodynamicznych oraz wektorowania ciągu silnika, pozwalający na manewrowanie z przeciążeniem do 50 g. Długość rakiety to 2,935 m, średnica korpusu 0,127 m, rozpiętość 0,447 m, a masa startowa 87,4 kg. Maksymalny zasięg rakiety w wersji powietrze-powietrze wynosi około 25 km. Na bazie lotniczej rakiety powietrze-powietrze spółka Diehl BGT rozpoczęła w 2004 roku prace nad pociskiem przeciwlotniczym IRIS-T SL (Surface Launched). Rakieta została opracowana na zlecenieBundeswehry i ma stanowić element kompleksowegotaktycznego systemu obrony powietrznejTLVS (Taktisches Luftverteidigungssystem). Zasadniczymefektorem przeznaczonym dla tego systemumiał być zestaw średniego zasięgu zdolny doprzechwytywania celów aerodynamicznych i rakietbalistycznych, jednak niemiecka Bundeswehra wymagałazintegrowania z TLVS dodatkowo lekkiegoprzeciwlotniczego zestawu rakietowego o mniejszymzasięgu i z tańszymi pociskami. Wymagano od niego skuteczności w zwalczaniu wszystkich typów obecnych i przyszłościowych celów powietrznych – samolotów, śmigłowców, lotniczych pocisków rakietowych,a także rakiet przeciwradiolokacyjnych i przeciwokrętowych oraz pocisków rakietowych wystrzeliwanych z wieloprowadnicowych wyrzutni artyleryjskich. Zestaw miał również charakteryzować się wysokim prawdopodobieństwem niszczenia bezzałogowców różnych klas w całym zakresie wymaganych odległości i wysokości. Założenia operacyjne przewidywały wysoką skuteczność systemu w każdych warunkach oraz modułowość, w postaci posadowienia komponentów (radar, wyrzutnie, stanowisko kierowania) na dowolnych pojazdach spełniających wymagania udźwigu. Podobnie jak podstawowy system przeciwlotniczy programu TLVS, również IRIS-T SL miał być zdolny do przerzutu drogą lotniczą w ładowni nowych samolotów transportowych Airbus A400M. W związku z tym, sprawdzony i posiadający duży potencjał rozwojowy pocisk rakietowy IRIS-T wydawał się naturalnym rozwiązaniem problemu środka bojowego dla nowego projektu. W ramach wspomnianego niemieckiego projektu TLVS, który jest ściśle powiązany z projektem sieciocentryzacji obrony powietrznej LVV 2020 (Luftverteidigungsverbund 2020), strona niemiecka rozważała dwie opcje: LV05, czyli głęboką modernizację zestawów Raytheon Patriot (Evolved Patriot) lub LV01, tj. nabycie nowych zestawów MEADS.
Mimo deklaracji zakończenia projektu rozwojowego MEADS w 2014 roku i braku ostatecznego rozstrzygnięcia, program systemu IRIS-T SL kontynuowano z dotychczasową intensywnością. W czerwcu 2015 roku Niemcy wskazali jednak MEADS jako podstawowy środek obrony powietrznej w ramach TLVS, lżejszy zestaw ma być jego pełnoprawnym uzupełnieniem na krótszych dystansach.
Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 10/2015