Huragan z Mińska. Rodzina podwozi specjalnych MAZ-543 w siłach zbrojnych ZSRR. Część 2

Michał Buslik

Od połowy lat 60. ubiegłego wieku przez kolejnych kilkadziesiąt lat, aż do rozpadu ZSRR w 1991 r., podwozia rodziny MAZ-543 stanowiły bazę dla stale powiększającej się grupy specjalizowanych i co do zasady nieprzeznaczonych do publicznych prezentacji pojazdów. Utrzymanie znacznego stopnia ich utajnienia było o tyle ułatwione, że wozy te pełniły służbę, zarówno gdy chodzi o miejsca stałego bazowania, jak i strefy dyżuru bojowego, w znacznym oddaleniu od wszelkich większych skupisk ludności. Podstawowym zadaniem tych konstrukcji było zabezpieczenie gotowości bojowej samobieżnych kompleksów rakietowych stanowiących uzbrojenie jednostek Wojsk Rakietowych Przeznaczenia Strategicznego, obsługa techniczna wozów bojowych i pojazdów pomocniczych oraz zapewnienie ich załogom odpowiednich warunków bytowych podczas specyficznej służby, charakteryzującej się długotrwałymi dyżurami bojowymi poza miejscami stałej dyslokacji. Tym sposobem w siłach zbrojnych ZSRR powstała i rozwinęła się szczególna kategoria pojazdów, nieposiadająca swoich bezpośrednich odpowiedników w armiach innych państw.

Wozy zabezpieczenia i obsługi

Głównym impulsem dla rozwoju szeregu specjalizowanych, o dużym stopniu autonomiczności, wozów zabezpieczenia bojowego, technicznego i bytowego było wprowadzanie do służby w jednostkach RWSN (РВСН – Ракетные Войска Стратегического Назначения) kolejnych mobilnych, strategicznych kompleksów rakietowych, wykorzystujących wieloosiowe podwozia kołowe (przy czym pierwsze wozy zabezpieczenia na bazie podwozi MAZ-543A zostały pierwotnie opracowane z przeznaczeniem do współpracy z samobieżnymi wyrzutniami 15U59 z gąsienicowym układem bieżnym kompleksów 15P696, uzbrojonych w pociski balistyczne średniego zasięgu RT-15/8K96) i operujących w trudnych warunkach klimatycznych, z dala od baz remontowych, miejsc zakwaterowania i tym samym źródeł zaopatrzenia w energię elektryczną, wodę czy żywność. Wozy tego typu były również dość szeroko wykorzystywane dla zabezpieczenia dyżurów bojowych mobilnych kompleksów obrony przeciwlotniczej, kompleksów obrony wybrzeża, a w razie konieczności także wszystkich innych jednostek czasowo dyslokowanych do rejonów pozbawionych odpowiedniej infrastruktury.

W początkowym okresie wozy zabezpieczenia i obsługi wykorzystywały podwozia MAZ-543A, następnie były to podwozia MAZ-543M z zabudowami furgonowymi różnych serii i wersji. W skład tej szczególnej grupy pojazdów wchodziły mobilne wozy warsztatowe, mobilne elektrownie wyposażone w dieslowskie agregaty prądotwórcze dużej mocy oraz mobilne stołówki i hostele. W latach 70. dołączyły do nich wozy zabezpieczenia dyżuru bojowego i ochrony, bazujące na podwoziach MAZ-543M z długimi zabudowami furgonowymi – pojazdy te stanowiły jeden z elementów mobilnych punktów dowodzenia jednostek RWSN.

Wozy zabezpieczenia najczęściej były przewidziane do współpracy z wieloma typami mobilnych wzorów uzbrojenia, choć zdarzały się pojazdy o bardzo wąskiej specjalizacji, towarzyszące w czasie dyżurów bojowych wyłącznie kompleksowi danego typu. Skład kolumn wozów zabezpieczenia i obsługi oraz ich liczba miały zmienny, nierzadko indywidualny charakter i był on ściśle zależny od rodzaju wykonywanego zadania, warunków klimatycznych w miejscu tymczasowej dyslokacji czy też na trasie patrolu w czasie pełnienia dyżuru bojowego oraz, co miało niebagatelne znaczenie, liczby personelu wojskowego stanowiącego załogi wspomaganych pojazdów.

Pełna wersja artykułu w magazynie Poligon 3/2018