Hiszpania poligonem doświadczalnym przed drugą wojną światową

Lech Wyszczelski

Druga połowa lat trzydziestych XX wieku to gwałtowne narastanie w Europie zagrożenia wojennego. Do tego doszła konfrontacja dwóch ideologii totalitarnych: faszyzmu i bolszewizmu. Państwem, w którym doszło do tej konfrontacji stała się Hiszpania. W państwie tym wybuchła wojna domowa szybko przekształcona w militarne zaangażowanie obcych wojsk. W obszarze wojskowości rozpoczęło się testowanie doktryn wojennych, zasad sztuki wojennej i walorów nowoczesnego uzbrojenia. Dokonywały tego państwa zaangażowane w tę wojnę: Niemcy, Włochy i ZSRR. Pilnie śledziły te testy wywiady wielu państw, w tym i wywiad polski.

Komintern i idea „frontów ludowych”
Ogromnym zagrożeniem dla pokoju w Europie było nie tyle narastanie fali faszyzmu i jawne przygotowania tego ruchu i państw, w którym przejął władzę do rozpętania wielkiej wojny, ale i drugi totalitaryzm, jakim był komunizm i jego wersja „bolszewizm”, który przejął władzę w Rosji w 1917 r. w wyniku rewolucji i nie wyrzekł się swej wizji „światowej rewolucji”. Została ona czasowo zastopowana w 1920 r. w wyniku porażki Armii Czerwonej w wojnie z Polską. Niepowodzeniem zakończyło się również postawienie na Niemcy i próba wzniecenia w nich rewolucji proletariackiej podjęta w 1923 r., jak i kolejne zmierzające do destabilizacji sytuacji wewnętrznej w Polsce.
Przejęcie władzy w Rosji przez bolszewików sprawiło, że to tam zostało umiejscowione centrum komunizmu, a kierownictwo nad nim objął Włodzimierz Lenin. Z jego inicjatywy z myślą o przejęciu przez komunistów władzy w skali świata, w pierwszej kolejności w Europie, powstała III Międzynarodówka Komunistyczna, określana mianem Kominternu. Dyktatura proletariatu miała być wyższym typem państwa i wyższym typem demokracji. Kluczową rolę miało być zdobycie władzy przez proletariat, za podstawową formę walki zaś uznano masowe wystąpienie proletariatu aż do otwartego powstania zbrojnego przeciw władzy burżuazji. Ustosunkowano się do socjaldemokracji uznając ją jako część składową burżuazyjno-demokratycznego systemu politycznego.
Najważniejsze znaczenie w działalności Międzynarodówki Komunistycznej odegrał jej VII Kongres. Obrady tego kongresu trwały od 25 lipca do 21 sierpnia 1935 r. w Moskwie. Miał być odpowiedzią na ofensywę faszyzmu i jego sukcesy. Tym razem uznano, że największym zagrożeniem dla komunistów, ich ideologii i strategii politycznej jest właśnie on i dlatego zdecydowano się na podjęcie ofensywy ideologicznej i politycznej dla zachowania jego ekspansji. Uznano, że nie ma miejsca w świecie na dwa systemy totalitarne o zupełnie przeciwstawnych ideologiach. Stąd dla celów taktycznych, ale z myślą o założeniach strategicznych, zdecydowano się na czasowe zawieszenie walki zarówno z państwami burżuazyjnymi, jak i tymi partiami, które opowiadały się za modelem państwa burżuazyjno-demokratycznego. Postanowiono przejąć inicjatywę skupienia pod hasłem zastopowania faszyzmu wszystkich sił społecznych i politycznych, celowo, ze względów taktycznych, nie stawiając komunistów na czele tak budowanych frontów. Celem ukrytym było z czasem przejęcie ich kierownictwa i następnie wprowadzenie swych rządów w kolejnych państwach. Była to nowa wersja strategii bolszewików „eksportu rewolucji” w skali świata, w pierwszej kolejności w wymiarze europejskim.

Pełna wersja artykułu w magazynie  TW Historia 4/2015