Historia operacyjna pancernika Yamato
Krzysztof Zalewski
Historia operacyjna
pancernika Yamato
Pancerniki typu Yamato były największymi okrętami tej klasy na świecie. Budowano je z myślą o pokonaniu przeciwnika w bitwie flot liniowych, jednak przyszło im walczyć i zginąć pod ciosami amerykańskiego lotnictwa. Ich wkład w działania Cesarskiej Floty był niewielki. Być może, gdyby adm. Yamamoto, głównodowodzący Połączonej Floty, miał inny stosunek do tych okrętów, ich rola byłaby większa, a podczas akcji w rejonie Wysp Salomona nawet rozstrzygająca. Stało się jednak inaczej.
Nowa nadzieja – pancernik Yamato
Przez wiele lat dominację na morzu zapewniały okręty liniowe. Budowano je coraz większe, coraz silniej uzbrojone i lepiej opancerzone, aby w walce artyleryjskiej mogły pokonać jednostki przeciwnika. Zwieńczeniem ich rozwoju były japońskie pancerniki typu Yamato1. Prototypowy Yamato został oddany do służby 16 grudnia 1941 r., tuż po wybuchu wojny na Pacyfiku. Wydarzyło się to na sześć miesięcy przed planowanym zakończeniem prac – wcielenie było więc fikcyjne, gdyż okręt znajdował się jeszcze w trakcie prób zdawczo-odbiorczych. Atak na Pearl Harbor z 7 grudnia 1941 r., czyli wyeliminowanie amerykańskiej Floty Pacyfiku, stworzył nową sytuację. Brak zagrożenia ze strony US Navy umożliwił Japonii pomyślne przeprowadzenie operacji desantowych zaplanowanych w pierwszej fazie wojny, aczkolwiek ujawnił rosnącą rolę lotnictwa i lotniskowców. Może to wydawać się paradoksem, ale w kraju tym, który był prekursorem rajdów szybkich lotniskowców, nadal panował kult pancernika. Okręty tej klasy uznawano za najcenniejsze i nadal oczekiwano na decydujące starcie flot liniowych. Z tego też powodu, po wybuchu wojny wzmocnienie 1. Floty jednostkami typu Yamato traktowane było priorytetowo. Stępkę pod pancernik Yamato położono w stoczni marynarki Kure Kaigun Kosho 4 listopada 1937 r. Podczas przygotowań do budowy trzeba było pogłębić o jeden metr suchy dok, oraz zakupić suwnicę bramową o udźwigu 100 ton. Przed przystąpieniem do montażu kadłuba Yamato, w celu ukrycia wymiarów okrętu, dok osłonięto drewnianą zabudową zasłaniającą około 1/4 jego długości. 8 sierpnia 1940 r. Yamato został zwodowany. Trzy dni później rozpoczęto prace wyposażeniowe. Na oficera nadzorującego budowę wyznaczono kmdr. Shutoku Miyazato. W listopadzie 1941 r. zastąpił go kmdr Gihachi Takayanagi, który uprzednio dowodził pancernikiem Ise. Po wcieleniu Yamato do służby kmdr Takayanagi został jego pierwszym dowódcą. W 10 dni po oficjalnym przyjęciu do służby okręt wyszedł w swój pierwszy rejs na kotwicowisko Połączonej Floty Hashirajima koło Hiroshimy. Kontynuowano tam próby zdawczo-odbiorcze. Do 10 lutego 1942 r. usunięto wszystkie usterki i zakończono prace wyposażeniowe. W dwa dni później w bazie Hashirajima na okręcie podniesiono, znajdującą się dotąd na Nagato, flagę głównodowodzącego Połączoną Flotą – adm. Yamamoto. Do maja 1942 r. załoga szkoliła się intensywnie. W pierwszy rejs ćwiczebny okręt wyszedł 19 lutego 1942 r. Następnego dnia powrócił do bazy, a na jego pokładzie przez trzy kolejne dni prowadzono gry wojenne związane z planowaniem drugiej fazy wojny. 30 marca odbył się intensywny trening artyleryjski obserwowany przez adm. Yamamoto. Skuteczność okazała się niezadowalająca, gdyż niewłaściwe odczytywano wskazania dalmierza głównego. Dowódca okrętu i oficer artyleryjski zostali przez adm. Yamamoto ostro skarceni. W tym okresie Yamato był chętnie odwiedzany przez wysoko postawione osobistości, m.in. 11 kwietnia na pokładzie okrętu gościł książę Hiroyasu Fushimi oraz kmdr Kaoru Arima wyznaczony na oficera nadzorującego budowę bliźniaczego Musashi. Po zakończeniu szkolenia, 1 maja 1942 r., dowódca okrętu w dowód uznania otrzymał awans na kontradmirała, a Yamato został uznany za gotowy do służby.
Przez wiele lat dominację na morzu zapewniały okręty liniowe. Budowano je coraz większe, coraz silniej uzbrojone i lepiej opancerzone, aby w walce artyleryjskiej mogły pokonać jednostki przeciwnika. Zwieńczeniem ich rozwoju były japońskie pancerniki typu Yamato1. Prototypowy Yamato został oddany do służby 16 grudnia 1941 r., tuż po wybuchu wojny na Pacyfiku. Wydarzyło się to na sześć miesięcy przed planowanym zakończeniem prac – wcielenie było więc fikcyjne, gdyż okręt znajdował się jeszcze w trakcie prób zdawczo-odbiorczych. Atak na Pearl Harbor z 7 grudnia 1941 r., czyli wyeliminowanie amerykańskiej Floty Pacyfiku, stworzył nową sytuację. Brak zagrożenia ze strony US Navy umożliwił Japonii pomyślne przeprowadzenie operacji desantowych zaplanowanych w pierwszej fazie wojny, aczkolwiek ujawnił rosnącą rolę lotnictwa i lotniskowców. Może to wydawać się paradoksem, ale w kraju tym, który był prekursorem rajdów szybkich lotniskowców, nadal panował kult pancernika. Okręty tej klasy uznawano za najcenniejsze i nadal oczekiwano na decydujące starcie flot liniowych. Z tego też powodu, po wybuchu wojny wzmocnienie 1. Floty jednostkami typu Yamato traktowane było priorytetowo. Stępkę pod pancernik Yamato położono w stoczni marynarki Kure Kaigun Kosho 4 listopada 1937 r. Podczas przygotowań do budowy trzeba było pogłębić o jeden metr suchy dok, oraz zakupić suwnicę bramową o udźwigu 100 ton. Przed przystąpieniem do montażu kadłuba Yamato, w celu ukrycia wymiarów okrętu, dok osłonięto drewnianą zabudową zasłaniającą około 1/4 jego długości. 8 sierpnia 1940 r. Yamato został zwodowany. Trzy dni później rozpoczęto prace wyposażeniowe. Na oficera nadzorującego budowę wyznaczono kmdr. Shutoku Miyazato. W listopadzie 1941 r. zastąpił go kmdr Gihachi Takayanagi, który uprzednio dowodził pancernikiem Ise. Po wcieleniu Yamato do służby kmdr Takayanagi został jego pierwszym dowódcą. W 10 dni po oficjalnym przyjęciu do służby okręt wyszedł w swój pierwszy rejs na kotwicowisko Połączonej Floty Hashirajima koło Hiroshimy. Kontynuowano tam próby zdawczo-odbiorcze. Do 10 lutego 1942 r. usunięto wszystkie usterki i zakończono prace wyposażeniowe. W dwa dni później w bazie Hashirajima na okręcie podniesiono, znajdującą się dotąd na Nagato, flagę głównodowodzącego Połączoną Flotą – adm. Yamamoto. Do maja 1942 r. załoga szkoliła się intensywnie. W pierwszy rejs ćwiczebny okręt wyszedł 19 lutego 1942 r. Następnego dnia powrócił do bazy, a na jego pokładzie przez trzy kolejne dni prowadzono gry wojenne związane z planowaniem drugiej fazy wojny. 30 marca odbył się intensywny trening artyleryjski obserwowany przez adm. Yamamoto. Skuteczność okazała się niezadowalająca, gdyż niewłaściwe odczytywano wskazania dalmierza głównego. Dowódca okrętu i oficer artyleryjski zostali przez adm. Yamamoto ostro skarceni. W tym okresie Yamato był chętnie odwiedzany przez wysoko postawione osobistości, m.in. 11 kwietnia na pokładzie okrętu gościł książę Hiroyasu Fushimi oraz kmdr Kaoru Arima wyznaczony na oficera nadzorującego budowę bliźniaczego Musashi. Po zakończeniu szkolenia, 1 maja 1942 r., dowódca okrętu w dowód uznania otrzymał awans na kontradmirała, a Yamato został uznany za gotowy do służby.
Pełna wersja artykułu w magazynie MSiO 12/2008