Gladius – lotniczy oręż polskiej artylerii
Mariusz Cielma
W dniu 20 grudnia 2023 roku 18. Pułk Artylerii, po wcześniejszej weryfikacji przeprowadzonej na toruńskim poligonie, przejął pierwsze operacyjne elementy bateryjnego modułu Bezzałogowego Systemu Poszukiwawczo-Uderzeniowego Gladius. Wdrożenie następuje w iście ekspresowym tempie, wszak umowę z wojskiem podpisano raptem w maju 2022 roku. Wynika to z posiadania w spółkach Grupy WB bazowych kompetencji do rozwoju i integracji tak rozbudowanego kompleksu. Gladius ma także dużo większe znaczenie dla polskich artylerzystów, niż tylko stosowanie przelicznika „kolejna bateria w pułku”.
Polskie Wojska Rakietowe i Artylerii od blisko dekady doświadczają modernizacji sprzętowej prowadzonej w ramach kilku programów. Zaaplikowany kierunek był jak najbardziej uzasadniony, artyleria, obok lotnictwa, jest kluczowym środkiem rażenia, co pokazały konflikty począwszy od operacji „Pustynna Burza”, po obecnie trwającą wojnę rosyjsko-ukraińską. Przez lata dumę stanowił program Regina z samobieżną armatohaubicą Krab kalibru 155 mm. Ten jednak pozwala wykonywać zadania ogniowe na odległość około 40 km. Brakowało narzędzi do uderzeń na cele operacyjne, w głębi operacyjnej przeciwnika. Stanowi to podstawę koncepcji A2/AD (Anti Access/Area Denial), czyli po pierwsze utrudnienie dotarcia przeciwnikowi do obszaru operacyjnego (A2), a jeśli tego dokona, uniemożliwienie mu manewru (AD). W WRiA dokonać tego miała artyleria rakietowa nabywana w ramach programu Homar z amunicją o zasięgu 80-300 km. Terminowe i efektywne wykorzystanie wyrzutni rakiet wymagało odpowiednich środków rozpoznania, w tym powietrznych bezzałogowców (BSP). Z czasem pojawiła się koncepcja, aby wdrożony do WRiA nowy system BSP nie tylko zapewniał świadomość sytuacyjną prowadząc w czasie zbliżonym do rzeczywistego rozpoznanie, ale miał również możliwość rażenia. Połączenie bowiem środków przenoszonych przez samoloty bojowe (pociski AGM-158A JASSM), odpalanych przez wyrzutnie rakiet i uderzeniowych bezzałogowców, dawało podejście kompleksowe.
Analizę rynku dla programu poszukiwawczo-uderzeniowych bezzałogowcówz przeznaczeniem do rażenia wysokowartościowych celów Inspektorat Uzbrojenia rozpoczął w 2017 roku. Wpisany do realizacji program Gladius znalazł się także w zatwierdzonym 10 października 2019 roku Planie Modernizacji Technicznej na lata 2021-2035. Faktycznie przyspieszenie nastąpiło zaś 6 maja 2022 roku, kiedy to pomiędzy Agencją Uzbrojenia i spółką WB Electronics zawarto umowę o wartości 1,96 mld PLN na dostawę Bezzałogowych Systemów Poszukiwawczo-Uderzeniowych (BSP-U) Gladius. Jej przedmiotem była dostawa, na potrzeby WRiA, czterech bateryjnych modułów BSP-U Gladius wraz z pakietami szkoleniowym i logistycznym. Każdy z ówczesnych polskich pułków artylerii otrzymać miał taki moduł. Łącznie zamówienie objęło dostawę kilkudziesięciu rozpoznawczych BSP FT-5 i kilkuset uderzeniowych BSP-U.
Z kolei przewidziany umową pakiet logistyczny dotyczy dostawy zestawów obsługowych, a w ramach pakietu szkoleniowego, uwzględniającego przygotowanie personelu, przewidziano także pozyskanie treningowych BSP (BSP-UT) oraz symulatorów.
Pierwsze dostawy elementów (dwie ciągnione wyrzutnie i dwa treningowe bezzałogowce BSP-UT) wchodzących w skład systemu Gladius miały miejsce w końcu 2022 roku. Dzięki temu użytkownik – formowany 18. Pułk Artylerii – przed otrzymaniem zestawu docelowego mógł zapoznać się z komponentami nowego dla wojska rozwiązania.
Program iść ma zgodnie z przewidzianym harmonogramem. Publiczna prezentacja elementów BSP-U Gladius miała miejsce 15 sierpnia 2023 roku w Warszawie z okazji Święta Wojska Polskiego. Kilka tygodni później, podczas XXXI MSPO, na stoisku Grupy WB również pokazano wóz dowodzenia, wóz-wyrzutnię, wielozadaniowy BSP FT-5 z napędem hybrydowym oraz efektor BSP-U/UT. W Kielcach moduł Gladius otrzymał nagrodę Prezydenta RP dla produktu najlepiej służącego podniesieniu poziomu bezpieczeństwa żołnierzy Sił Zbrojnych RP.
Wdrożenie zbliżało się dużymi krokami. W końcu listopada 2023 roku na poligonie Centrum Szkolenia Artylerii i Uzbrojenia w Toruniu przeprowadzono testy weryfikujące działanie systemu. BSP-U z głowicą bojową uderzył w wyznaczony cel i go zniszczył. Jednocześnie, w ramach odprawy szefa WRiA, Gladiusa zaprezentowano przyszłemu użytkownikowi, także w rzeczywistym działaniu BSP-U z głowicą bojową. Pierwsze elementy bojowe Gladiusa przekazano do 18. Pułku Artylerii z Nowej Dęby w dniu 20 grudniu 2023 roku, zaś kompletny moduł bateryjny dotrzeć ma do artylerzystów jeszcze w bieżącym roku.
System będzie rozwijany. W 2022 roku, również na kieleckim salonie, Agencja Uzbrojenia zleciła firmie WB Electronics S.A. wykonanie pracy rozwojowej na opracowanie BSP-U Gladius 2. Jej efektem będzie powstanie kilku prototypów BSP-U wraz z dokumentacją techniczną. Wartość podpisanej umowy ustalono na 50 mln PLN brutto, a termin jej wykonania określono na lata 2022-2026.
Bateryjne moduły BSP-U Gladius przeznaczone są do precyzyjnego rażenia celów na odległość ponad 100 km oraz prowadzenia rozpoznania obrazowego z powietrza z wykorzystaniem rozpoznawczych bezzałogowców opartych na FT-5. Te ostatnie wyposażone są w głowice optoelektroniczne lub radar klasy SAR czy osprzęt do rozpoznania radioelektronicznego (ELINT).
Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 1/2024