Fairey Albacore. Część 2. Służba w FAA i RAF-ie

Wojciech Holicki

Pierwszą jednostką brytyjskiego lotnictwa pokładowego (Fleet Air Arm, FAA), w której znalazł się bezpośredni następca Swordfisha, był szkoleniowy 767. Squadron. Sformowany pół roku później 826. Squadron został pierwszą bojową z nowymi dwupłatami na stanie, które trafiły jeszcze do trzynastu kolejnych. Albacore’y były wykorzystywane także przez dwa Squadrony RAF-u oraz kilka samodzielnych eskadr.

15 marca 1940 roku w Royal Navy Air Station Ford, bazie lotnictwa pokładowego w miejscowości między Portsmouth i Brighton (hrabstwo West Sussex), sformowany został 826. Squadron Fleet Air Arm (FAA). Jednostka krótko potem miała komplet dwunastu Albacore’ów, które w ciągu następnych tygodni wykonały ponad 400 lotów. Gdy uznano ją za gotową do działań bojowych, rozpoczynała się ewakuacja oddziałów alianckich z Dunkierki i dwupłaty postanowiono wykorzystać do ataków na zaplecze oddziałów Wehrmachtu. Podporządkowana Coastal Command jednostka trafiła więc do bazy RAF w Detling koło Maidstone (Kent). 31 maja dziewięć maszyn, niosących po sześć bomb o wagomiarze 127 kg, po starcie z tego lotniska zrzuciło je na skrzyżowania za Nieuwpoort. Szczęśliwie dla brytyjskich lotników myśliwce Luftwaffe nie pojawiły się, a ogień plot. był bardzo słaby. Wieczorem Albacore’y poleciały na patrole nad kanałem La Manche i jeden z nich zbombardował nieskutecznie trójkę ścigaczy torpedowych Kriegsmarine. Inny przypadkiem znalazł się za ogonem Heinkla He 111, ale kaem w nosie maszyny odmówił akurat działania.

1 czerwca 826. Squadron przeniósł się do Bircham Newton (Norfolk). Po czterech dniach bezczynności Albacore’y rozpoczęły loty patrolowe nad pobliskimi trasami żeglugowymi. Dużo krótsze i bardziej emocjonujące były nieliczne wypady z bombami nad kontynent. W nocy 12 czerwca celem dla szóstki dwupłatów był port w Boulogne, a z 18 na 19 Ijmuiden w Holandii. Wieczorem 15 czerwca Albacore’y (również sześć maszyn) po raz pierwszy wystartowały z podwieszonymi minami, które zrzuciły pod tym drugim portem. Minowanie powtórzyły 17 i 18 tm.

Gdy 21 czerwca wykryty został konwój płynący wzdłuż Wysp Fryzyjskich, do ataku wysłano dziewięć Hudsonów 206. Squadronu i ósemkę dwupłatów, również uzbrojonych w bomby. Celu nie udało im się odnaleźć, a w przypadku Albacore’ów gęstniejące chmury sprawiły, że dwie maszyny odpadły od formacji. Pozostałe zbombardowały lotniska Willemsoord i De Kooy koło Den Helder, co nie było dobrym pomysłem – zaalarmowane Bf 109E z bazującej w Leeuwarden 3./JG 51 zestrzeliły dwa Albacore’y i mocno podziurawiły L7111. Strzelec w uszkodzonej maszynie, NA (Naval Airman) C.J.H. Homer, strącił jednego z napastników, za co został odznaczony Medalem Zaszczytnej Służby (DSM). Warto też dodać, że pilotem w ocalałej załodze L7089 (druga zginęła w komplecie) był ppor. Peter Butterworth (1919-1979), który dzięki swoim rolom w serii komediowej „Carry On” („Do dzieła”, od 1965 roku 16 filmów) był jednym z najbardziej popularnych aktorów brytyjskich.

Seria spowodowanych kaprysami silnika lądowań przymusowych, w tym wodowanie 24 czerwca w trakcie lotu patrolowego nad Morzem Północnym (załogę uratowano) sprawiła, że 3 lipca Albacore’y tymczasowo wycofano z użytku i 826. Squadron przez miesiąc latał na Swordfishach. Po wymianie silników oraz montażu samouszczelniających się zbiorników paliwa i płyty pancernej za głową pilota, nowe dwupłaty wróciły do działań bojowych, bombardując w nocy porty w okupowanych od niedawna krajach Europy Zachodniej. Dopiero 2 września jeden z nich nie wrócił z nalotu na Vlissingen - uszkodzony wówczas przez ogień plot. L7104 wylądował przymusowo, trójka lotników dostała się do niewoli.

11 września sześć Albacore’ów, eskortowanych przez szóstkę Blenheimów 235. Squadronu, wystartowało na bezskuteczne poszukiwania konwoju barek desantowych koło Calais. Pechowo napotkano powracająca z eskorty bombowców nad Londyn Bf 109E z dywizjonu III/JG 53. Niemcy zestrzelili dwa stanowiące osłonę dwupłatowców myśliwskie Blenheimy IVF z wchodzącego w skład Coastal Command 235. Squadronu oraz Albacore’a L7117 w którym zginął strzelec, podczas gdy pozostałych dwóch lotników uratował brytyjski ścigacz torpedowy. Ponadto uszkodzone zostały trzy inne dwupłatowce, w tym dwa ciężko. Strzelcowi w maszynie o oznaczeniu kodowym „F4-P” przyznano strącenie jednego myśliwca, kolejny mieli na spółkę strącić strzelec z „F4-M” i Blenheim, ale Niemcy strat nie ponieśli. Albacore L7098 („F4-L”), w którym obaj lotnicy byli ranni, wylądował przymusowo koło Deal (Kent); został mimo rozległych uszkodzeń wyremontowany i służył w FAA do 23 lipca 1942 roku, kiedy to wpadł do morza na północny wschód od Edynburga (lecący samotnie pilot 785. Squadronu zginął).

Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia nr specjalny 2/2022