E-2D Advanced Hawkeye – multiplikator zdolności operacyjnych

Michał Wasilewski
Artykuł przygotowany we współpracy z firmą Northrop Grumman

Początkowo zaprojektowany do powietrznego wczesnego ostrzegania i obrony w ramach okrętowych grup lotniskowcowych, samolot Northrop Grumman E-2D Advanced Hawkeye przekształcił się we wszechstronną platformę zapewniającą dowodzenie i kontrolę przestrzeni w wielu domenach – powietrznej, morskiej, a nawet lądowej. Blisko 70 egzemplarzy E-2D wspiera działania na całym świecie i obecnie tworzy największą flotę powietrznych platform przeznaczonych do dowodzenia i kierowania. Od 2027 roku najnowszy E-2D Advanced Hawkeye wejdzie także na wyposażenie lotnictwa wojskowego Francji, bliskiego sojusznika Polski w Europie. W przypadku, gdy Siły Zbrojne RP wykorzystują już do dowodzenia i kierowania obroną powietrzną oraz przeciwrakietową system Northrop Grumman IBCS, włączenie E-2D do polskich zasobów istotnie zwiększyłoby zdolności operacyjne nie tylko w zakresie przestrzeni powietrznej, ale poprzez integrację różnych systemów, także w ramach całego potencjału militarnego.

E-2D oferuje ogromną wszechstronność, w tym wsparcie dla defensywnej i ofensywnej obrony powietrznej i przeciwrakietowej, walki elektronicznej, dozoru i kontroli ruchu lotniczego (także na obszarach pozbawionych naziemnego systemu kontroli), koordynacji uderzeń na cele lądowe, poszukiwań i ratownictwa bojowego, pomocy humanitarnej, ochrony granic oraz operacji zwalczania przemytu. Podstawowe jego zdolności to oczywiście prowadzone w czasie zbliżonym do rzeczywistego powietrzne wczesne ostrzeganie (Airborne Early Warning, AEW), a więc wykrywanie, identyfikacja i śledzenie wykrytych obiektów. Opracowany i wdrożony do produkcji przez Northrop Grumman system w najnowszym swoim wydaniu wykonuje zadania jako powietrzne taktyczne stanowisko dowodzenia, zarówno na potrzeby domeny powietrznej, jak i morskiej.

Wykorzystywany na lotniczej platformie zaawansowany system radarowy AN/APY-9 zapewnia bardzo duży zasięg wykrycia i wysoką efektywność w trudnych warunkach środowiskowych i operacyjnych. Dzięki wykorzystaniu dużych mocy obliczeniowych i elektronicznego systemu radarowego wykonuje kompleksowy oraz dookolny obraz dla wszelkich obiektów we wszystkich trybach pracy. Znaczna automatyzacja zadań, takich jak śledzenie celu i precyzyjne dostrajanie radaru, pozwala załodze skupić się na celach o kluczowym znaczeniu dla powodzenia misji. E-2D został celowo zaprojektowany w konfiguracji śmigłowej, a jego radar działający w każdych warunkach pogodowych efektywnie widzi obszary o dużej gęstości zaludnienia, umożliwiając jednoczesne śledzenie ponad 3000 obiektów w powietrzu i na ziemi/wodzie. System integruje przy tym dane ze wszystkich dostępnych czujników w celu stworzenia ujednoliconego obrazu taktycznego w czasie rzeczywistym, dostępnego dla całej drabinki systemu dowodzenia.

Zastosowany w Advanced Hawkeye radar dysponuje wieloma trybami pracy, wykorzystywanymi w różnych sytuacjach taktycznych, ale każdy z nich pozwala na jednoczesny dozór przestrzeni powietrznej i nawodnej. Poprzez zdolność E-2D do interoperacyjności i bezproblemowego współdziałania z istniejącymi systemami, dzięki Advanced Hawkeye można odpowiadać na zagrożenia w różnych domenach walki (powietrzna, morska i lądowa). E-2D zwany jest także „cyfrowym rozgrywającym”, zapewniając żołnierzom poszerzoną świadomość pola walki, szczególnie w zakresie wsparcia informacyjnego i zarządzania walką poprzez przewagę decyzyjną.

Polska może w wyjątkowy sposób wykorzystać możliwości E-2D poprzez jego synergię z naziemnym systemem IBCS (Integrated Battle Commmand System). Advanced Hawkeye może być w takim przypadku nie tylko sensorem powietrznym, ale także platformą do dowodzenia i kontroli, budującą z innymi narzędziami wysokiej jakości Połączony Obraz Sytuacji Operacyjnej (POSO). System E-2D zwiększa przy tym przestrzeń decyzyjną dowódców, a jednocześnie zapewnia odporność/redundancję rakietowego systemu obrony powietrznej Wisła, tj. kluczowego środka do osłony polskiej infrastruktury krytycznej i zgrupowań wojsk przed najbardziej wymagającymi zagrożeniami. E-2D zapewniłby Polsce dodatkowe zdolności wzmacniające przewagę w zakresie obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej, dzięki zwiększonemu dla statku powietrznego klasy AEW zasięgowi wykrywania obiektów i przyśpieszeniu procesów podejmowania decyzji, tym samym optymalizując zwalczania zagrożeń. Połączenie możliwości E-2D i IBCS wzmacnia odporność, przeżywalność i skuteczność całego systemu obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej. System E-2D usprawnia i bezproblemowo integruje się z samolotami bojowymi F-16 czy F-35 oraz środkami bezzałogowymi, takimi jak NATO Alliance Ground Surveillance (oparty o powietrzne bezzałogowce Northrop Grumman RQ-4 Global Hawk), którego Polska jest uczestnikiem. E-2D zapewnia również przewagę poprzez interoperacyjność z sojusznikami, w tym amerykańskim i francuskim, co pozwala na podniesienie poziomu świadomości sytuacyjnej i dodatkowy, zewnętrzny wkład w Połączony Obraz Sytuacji Operacyjnej (POSO).

E-2D może również zwiększyć bezpieczeństwo granic państwowych i pomóc w łagodzeniu skutków incydentów, a dzięki wykrywaniu małych obiektów także zdarzeń z udziałem dronów. Inne przykłady wzmocnienia polskiego i sojuszniczego systemu to dozór przestrzeni powietrznej oraz nawodnej w regionie Morza Bałtyckiego, w których to zadaniach Advanced Hawkeye może gromadzić dane rozpoznawcze/wywiadowcze na temat ruchu statków, które nie emitują sygnału z systemu AIS (Automatic Identification System) czy innych nieregularnych ich zachowań.

Należy przy tym pamiętać, że E-2D mogą wypełniać analogiczne role, jak większe samoloty klasy AEW dzięki automatyzacji i wsparciu taktycznemu wbudowanemu w komputer misji, zarządzania radarem i system śledzenia. Zadania takie jak śledzenie celu, precyzyjne dostrajanie radaru i raportowanie są w dużej mierze zautomatyzowane, dzięki czemu załoga może skupić się na celach o kluczowym znaczeniu dla skuteczności zadania. Dodatkowo, piloci mają dostęp do pełnego zakresu funkcji misji bezpośrednio z kokpitu, co znacznie zmniejsza zapotrzebowanie na personel w porównaniu z poprzednimi generacjami samolotów. Podczas gdy inne platformy wczesnego ostrzegania wymagają 10–15 operatorów, system misji i wymiany danych zastosowany w Advanced Hawkeye umożliwia efektywne dowodzenie i kontrolę, posiadając na pokładzie tylko trzech operatorów kierujących działaniami powietrznymi, z drugim pilotem wykonującym zadania jako czwarty oficer taktyczny.

Z kolei dzięki dostosowaniu do operacji lotniczych opartych o lotniskowce, E-2D ma przy tym wzmocniony płatowiec i podwozie, co umożliwia mu operowanie w trudnych warunkach. Jedną z kluczowych zalet E-2D jest jego elastyczność operacyjna. W odróżnieniu od dużych samolotów klasy AEW, E-2D ma składane skrzydła i dzięki temu może być przechowywany w małych hangarach na wysuniętych lotniskach, dysponujących również krótszymi pasami startowymi. Jest więc idealnym narzędziem do szybkiego rozmieszczenia w słabiej przygotowanych pod względem infrastrukturalnym bazach operacyjnych. Ponadto E-2D można skonfigurować z sondą do tankowania w powietrzu, zapewniając czas trwania misji operacyjnej przekraczający 12 godzin.

Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 11/2025